Ka khyndew kaba ngi shong ka dei kaba ngi shu shim wai na ki longdien

Ngim dei ban ailad ïalade ban long ka daw jong ka jingkulmar, jingïashrut, jingpihuiñ, jingrhah bad kiwei-kiwei ki jingsniew. Lada ngi lah ban pdiang ba ngi shu shim wai ïa ka khyndew ka shyiap na...

Don kiba sngew ba ka khyndew ka shyiap kaba ki shong lane ki long trai ka dei duh ka jong ki. Don pat kiba sngewthuh ba ka dei tang ka jaka kaba ngi shu shim wai na ki longdien. Ha ka jingshisha, ngi shu long tang ki nongshong wai namar yn ym don kiba lah ban im sah ha kane ka sla pyrthei. Ynda la kut kawei ka pateng, ka wan sa kawei pat ban shimti. Namarkata, ka donkam ïa ka pateng ba mynta ban pynneh pynsah, pynïar bad pynbha ïa ka sla pyrthei khnang ba kan lait na ka jingshah tim shah tla ha ki longdien mandien.

Hynrei haba ngi phai sha kylleng ngi ïohi tang ki jingshah tynjuh suda. Ka pyrthei haduh mynta ka dang sakhi sah ïa ka thma hapdeng ka Russia bad Ukraine kaba la sdang ha u snem 2022. Ngi dang ïohi sah ïa ka thma jong ka Israel pyrshah ïa ka Hamas kaba la sdang ha u Risaw 2023. Ym don ba tip kine ki thma lano kin kut. Hynrei ka jingïap briew ka long man la ka sngi namar ka jingshah ther ha ki tup ki man, kuli bad ki bom. Naduh ki khyllung khynnah haduh ki tymmen ki kro ki la mad ïa ki jingeh namar jong kine ki thma. Ki la don ki jingpyrshang ban wanrah noh ïa ka jingsuk, hynrei haduh mynta kim pat seisoh satia. Kaba kham sangsot ka long ba kiba bun na kiba kyllon ïap ha kum kine ki thma ki dei ki lui-lui bad kiba ïaid ha la ka jong ka lynti. Kum ka nuksa, ki khyllung ki don bynta aïu ban wanrah ïa ka thma? Hynrei ki mad pat ïa ka jingïap kaba kordit. Kiba bun ki shu im hapdeng ka jingsaja, jinglynga, jingpisa. Ki kylla long ki phet wir. Ki khlad noh ha ri nongwei.

Lada ngi phai sha ka Ri lajong, ngi shem ba ka jingbym ïoh kam ïoh jam, jingkynrei ki kam thok kam shukor ha ki eksamin, jingbun ki nongshukor pisa ïa ki briew ba lui-lui, jingjyllei jong u drok, jingrhah jong ki heh spah ban klun kat kaba ki ïohi, jingïapher kaba la jngai shaba palat hapdeng ki baduk bad bariewspah, jingjur ka jingpep skul shiteng por bad kiwei-kiwei ki la nang pynkhrew ïa ki nongshong shnong. Ki kmie ki kpa haba ki phah pule ïa la ki khun, ki don ka jingkhmih lynti ba ynda ki la pyndep ïa ki jingpule kin ïoh da ka kam kaba biang. Ki la pynlut da ki phew lak tyngka ha ka pule ka dangle jong ki khun. Hynrei ki khun pat ki hap ban ap da ki snem ban ïoh ïa ka kam bad ka kamai kaba biang. Ki kmie ki kpa ki lah ban don ki jingangnud kiba bun na ki khun khamtam ba kin bha kin miat ha ka jingim, hynrei ka jingsohsat ban ïoh kam ka pynduh jingkyrmen bad ka thaw pat ïa kiwei ki jingeh.

Ha ka jylla jong ngi, kawei na ki jinglehbeiñ jong u khun bynriew ka long ïa ka mariang. Haba ngi phai sha ki wah, kiba bun ki la kylla rong namar ka jingtih shyiap. Ki lum ki madan namar ka jingtih maw. Ki um ki wah ki kylla bih namar ka jingtih marpoh khyndew. Ka jaboh jabaiñ ka satah kylleng na ka daw ba ngi phikir tang ïa la ka jong ka phyllaw ïing. U drok u la nang pynkordit ïa ki samla. Ki kam shukor ki la nang jyllei. Ka tuh ka thiem ka long kaba man la ka sngi. Dei hangne ba ki sa ong ba ynda la bun u bynriew, ka jyrsieh ruh ka jyllei. Hooid, ki don kiba pyrshang ban wanrah jingbha, tangba ki don ruh kiba kwah ban pynïashrut para briew. Ki klet noh ba ki dei tang ki nongshong wai bad ym ki nongshong duh.

Katba ngim pat sngewthuh bad pei phang ba ka khyndew ka shyiap kaba ngi shong bad pyndonkam mynta ka dei tang kaba ngi shu shim wai na ki longdien mandien jong ngi, kam pat myntoi. Ngi dei ban sngewthuh ba ym don satia uba lah ban im duh ha kane ka sla khyndew. Namarkata, balei ban ïa lalot? Balei ban ïa bishni? Balei ban ïa rhah? Balei ban ïa pynïashrut? Balei ban ïa shukor? Balei ban ïa randien na kaba leh bha ïa kiwei? Ngi dei ban pyrshang ban long ki atiar jong ka jingsuk bad jingbha. Ngim dei ban ailad ïalade ban long ka daw jong ka jingkulmar, jingïashrut, jingpihuiñ, jingrhah bad kiwei-kiwei ki jingsniew. Lada ngi lah ban pdiang ba ngi shu shim wai ïa ka khyndew ka shyiap na ki longdien mandien, lehse hangta ka jingsdang jong ka jingbha jingmiat kan synshar.