Raphael Warjri
Ha la ka rukom kiwei kiwei ki niam kum ka niam Muslim bad Hindu ki don la ki lad ki lynti ban kyntiew ïa la ka kynhun niam lajong. Haba phai pat sha ka saiñpyrkhat jong ka kynhun Communist ne Socialist ki don la ka rukom saiñpyrkhat kaba long ïa ka bha ka miat kum ki riewpyrthei ha ka imlang sahlang, ha kaba ym da ñiewkor than ïa ki kam mynsiem kumba long ki kynhun niam. Kumba la ju tip paidbah ha ka imlang sahlang la ñiew ïa ka kynhun Communism bad Socialism kum kita kiba ym ju ngeit blei, hynrei ha ka jingshisha ki dei ki kynhun kiba phikir beit tang na ka bynta ka jingdonkam ki paidbah ha ka bam ka dih, ka kup ka sem bad ka ïing ka sem khamtam ha kaba ioh marbiang ki paidbah salonsar ïa kino kino ki jingmih ha ka imlang sahlang na ka bynta ban adkar ka jingim jong ki ba heh spah bad kiba duk ba raitoi. Shwa ban tai ïa ka rukom khring paid na kino kino ki kynhun katkum ka nongrim jong ka saiñpyrkhat, yn batai bniah shwa ïa kata ka jingmut jong ka Communism bad Socialism ha ka ktien Khasi. Katkum ka saiñpyrkhat Communism ka dei thik ïa ka ioh ka kot kaba marbiang ban ryngkat salonsar ïa ki paidbah ha ka imlang sahlang. Ha kata ka nongrim ba ki briew kiba trei baroh ki dei ban trei markatjuh khnang ba kin ioh markumjuh na ka jingmih kyllum na ka jylla ne ka Ri ha kaba yn pynïaid da ka iktiar sorkar. Ka Socialism pat ka dei kaba don kumjuh ka saiñpyrkhat kum ka Communism, hynrei ba rukom pynïaid ïa ka spah ka phew ka ioh ka kot ha ka jylla ne ka Ri ka dei ban long ryngkat ka jingtip ki paidbah lyngba ka synshar paidbah. Baroh artylli ki saiñpyrkhat ki dei ki ba pyrkhat na ka bynta ki thab ki dab, ki rangli juki, kiba duk ba raitoi ha kata ka rukom ban kyntiew ïa ka kamai kajih jong ki haduh ban ïa beh mar ryngkat bad kito kiba kham ioh kabu na la ka jingtbit lajong lane na kano kano ka lad kaba ki dei ban ioh bhah. Kine ki saiñpyrkhat ki khlem ioh ban suhthied ha ka imlang sahlang Khasi namar ba kum ka jaitbynriew ka dei kaba don ka tynrai ha kaba ñiewkor ïa ki mynsiem kiba la leit noh bad ïa ki ryngkew basa. Nalor kata hadien ba byllai na ki paidbah ki la kylla Khristan ba ki balang baroh ki hikai shaphang ka jingngeit blei kaba jylliew bad shongkhia ha man la ki kam mane Blei. Kumta kine ki long pyrshah ïa ka saiñpyrkhat Communist bad Socialist kaba la shu ñiew beit ba ka dei ka kynhun bym ngeit blei lane kaba kren beiñ blei.
Ka phang ha kane ka khep ka dei halor ka bor ban khring ïa ki briew sha kano kano ka kynhun halor ki nongrim jong ka saiñpyrkhat. Kumta ka shai kdar ba ka jaitbynriew kaba tipbriew tipblei ka don ïa ka jingsngewthuh ban burom bad pyrto ïa ki longshwa manshwa, ïa ki ryngkew basa bad ïa kino kino ki kynja mynsiem riewblei ba ki ngeit skhem ha U Blei. Kumta ha kito kiba la long niam Khristan ka la nang kynton shuh shuh ka jinghikai Khristan shaphang ka jingngeit blei ba ki paidbynriew ki shitrhem ha ka jingngeit blei bad ki ïaleh ban beh shata ha manla ka khep jong ka jingim ha ka imlang sahlang. Namarkata, wat lada ka saiñpyrkhat Communism bad Socialism ka thew ban kyntiew ïa ka rukom im ba pura jong ki paidbah khamtam ïa kiba duk ba raitoi, ki rangli juki, ki thab ki dab, hynrei kum ki paidbynriew ba ngeit skhem ha U Blei,kim da shlan ban pdiang ha ka imlang sahlang. Ha ka jingshisha ka Communism bad Socialism kam da dei eh ba ka hikai ban ym ngeit blei, hynrei ka shu long ba ka kham shim khia ïa ka jingdonkam jong ki paidbah kaba dei ha ka met ka phad ka kyrdan longrynñieng ha ka imlang sahlang lyngba kaba sam kumjuh ïa ka jingmih na ka seispah (economy) jong ka jylla ne jong ka Ri. Kumta donkam ban sngewthuh ha ka ktien Khasi ïa ka jingmut jong kita ki artylli ki saiñpyrkhat jong ka Communism bad Socialism.
Ka jingthmu ba kongsan jong ka saiñ pyrkhat Communism bad Socialism ka dei ban khanglad ïa ka Capitalism kaba dei ka lad lumspah shimet ne shi kynhun ha ka seng khaiï ne seng kamai. Kumta ha ka ktien Khasi ka Communism lah ban jer Soispahbynriew bad ka Socialism lah ban jer Soispahpaidbah ne Soispahlang, nangta ïa ka Capitalism lah ban jer Roispahlade. Ka nongrim ba la jer kumta ka dei ba kaba ïaleh ban trei tang ban soi ka spah barabor ka ïapher na kaba ïaleh ban trei na ka bynta ban ïai roi ka spah shilynter. Haba ka spah ka hajar ka soi ka mut ba ka ïai kyrsoi ban lait na ka kyrduh, hynrei haba ka spah ka hajar ka roi ka mut ba ka ïai kiew bad kynton ban nang roi shilynter. Ban kham poiphang ïa kane ka bynta lah ban nujor bad ka jingshet ïa ka ja kum ka bam kaba soi bad ka bam ka ba roi. Ïa ka ja ha u khiew kaba lah ban bsa shibyllien ki paidbah la ju ong ba ka soi bha kata ka bam, ka mut ba ka ïai pahuh wat lada khlem khreh khnang kumba thmu. Hynrei ïa ka ja kaba kiew bad kynton ha u khiew na u khaw ba la mang palat ïa kaba khmih lynti la ju ong ba u khaw uba roi. Kumta soi ka dei ba ïaineh ban pahuh bad roi ka dei ba kynton palat na kaba la mang.
