I. R. Dkhar
Ka jingïaleh pyrshah ïa u Drok ka long kaba eh haduh katta katta. Ïa kane ngi shem na ki jingïathuh jong kiba haïing hasem, na ki lok ki jor bad na ki Kotkhubor. Ka donkam ïa ka jingïatreilang da ki paidbah, ym tang da ki Seng Bhalang, ka Sorkar bad ki Pulit. Ki nongdih drok kynthei bad shynrang khamtam ki samla, ka ïasyriem na ki nongdih sikret, bam duma bad nongdih kyiad. Kiba dih bad bam ïa u drok ka kham ma shibun shah ïa ka jingim briew bad um lah shuh ban shah namar shisien ba u la mad, u la long kyrni. U kylla long nongtuh bad wat ban long nongpyniap briew tang ban ioh ïa u drok. Kat nang mih ki sngi ki por ka jingroi jong u drok ka nang jur, namar une u mar, uba bun jait, u dei uba wan na shabar ka Jylla Meghalaya. Baroh ka pyrthei bad ha kane ka thaiñ shatei lam mihngi ka ri India, ki shem jynjar ban ïaleh pyrshah ïa u drok bad ki nongdih namar ka ktah ïa ka im ka iap, ka jingbha bad jingroi bad ka imlang sahlang jong ka ri bad ka jaitbynriew. Lada ngi ïakren ïa u drok, u long u jingdih uba buh jait, uba ngim lah ban thoh bad batai lut hangne, uba la pur stet bad kynrei haduh katta katta. U long u jingdih uba la pynjot bad shim ïa ka jingim jong ki khun samla kynthei bad shynrang ha kane ka juk mynta. Kat shaba phai la ha ki ïew ki hat, ha ki lynti ki synkien, ha ki jaka shong ne shongkai pyngngad, mynsngi mynshai ne mynmiet khlem don por, ka jingdih drok ka long kaba lyngkar haduh katta katta.
Ha kaba ïadei bad ka jingïaleh pyrshah ïa une u jingdih basniew, ngi dei ban ai ka jingïaroh ïa ka Seng Bhalang ka Hynñiewtrep Youths’ Council (HYC), kumba paw ha ki Kotkhubor, kaba la khot ïa ka jingïalang paidbah, ha kane ka taïew ba la dep, ïa baroh ha National Durbar Hall, Shillong ban ïa pyrkhat lang kumno ban ïaleh pyrshah ïa u drok. Na ka jingkren jong ki riewpawkhmat ha kane ka jingïalang, ka paw ba ka Sorkar ka dei ban pynjur ïa ka jingtrei shitom jong ka. Na ka liang ki nongsharai bad ki nongpynïaid jong ki Balang bapher bapher ruh ki ju kyntu bad ai jingsneng barabor ha kaba ïadei bad u drok.
Kumba nga la pynpaw haneng, ka jingïaleh pyrshah ban rat dyngkhong ïa u drok, kam dei tang ki Seng Bhalang, ki bor Sorkar bad ki pulit, hynrei ka dei ban iatreilang ryngkat bad ki kmie ki kpa, kiba haïing hasem bad ki Dorbar Shnong. Nga kynmaw, ba ha katto katne bnai ba la lah, lada ngam bakla, ngi la ïohsngew ba la don ki Dorbar Shnong kiba la shimkhia ban peitngor ïa ki nongdih drok. Ki la don kita ki nongap shnong kiba peitngor ïa une u jingsniew. Hynrei ngim tip mynta haduh katno kane ka kam ka la ïaid. Ki Dorbar Shnong ha ka Jylla baroh kawei, ki la dei ban pynkhie im biang ïa ka VDP (Village Defence Party) bad lyngba ki volunteer jong ka VDP bad ka Shnong, yn lah ban rat ia u drok bad ïa ki nongdih ha la ka shnong ka thaw. Ym tang ïa u drok hynrei ïa kiwei pat ki jingsniew, kum ki nongtuh bad kiwei kiwei ruh ki jingsniew hapoh shnong poh thaw. Ïa kine ki VDP, dei ban don da ka jingsiew da ka dor da ka Sorkar lyngba ki Dorbar Shnong kumba rai da ka Dorbar Shnong ryngkat bad ka Sorkar na ka por sha ka por. Lada ym don ka jingsiew pisa, kita ki VDP kim neh bad ki la shu jah la ka jah khlem dei por. Lada ka Sorkar ka lah ban pynlut ïa kito ki Political Appointees, balei kam lah ban pynlut na ka bynta ka VDP. Kata ka VDP ka dei ban register bad ka Sorkar bad ka dei ban don da ki rule bad ki kyndon bad ka jing-ithuh da ki Police Station. Ki Pulit kim dei ban ïaid lait na ka VDP bad ka Dorbar Shnong haba don kano kano ka jingjia kum ka jingkem ïa ki nongdih drok bad kiwei kiwei ki jingsniew.
