
U Nongsaiñ Hima,1980
Kampher la phi wan na nongkyndong ne na Sor, kam pher lada phim bun bad heh ki degree, kam pher la phi shitom ha ka ioh ka kot ne la phi mih na ïing trep iba rit, hynrei ka jingtrei shitom kam ju khang lad ba phin long Uwei na ki Riewkhraw ka Pyrthei.
Ka jingnang jingstad wat kaba rit ka plie ïa phi lada phi nang ban ñiewkor ïa ka. Hangne phin lap ïa ki Riewkhraw ka pyrthei kiba mih na i ïing trep bad ngi wanrah sha phi kum ka nuksa ban lam lynti ïa u paid ka Ri.
Mano ban poi pyrkhat na i ïing trep iba rit, na nongkyndong hapdeng ka jingthombeiñ ka jingduk, ban wan mih u riewkhraw ka Pyrthei u ban long u Myntri Rangbah (Prime Minister) jong ka ri Bilat ? Une u long u James Ramsay Mac Donald (1867 – 1937). La kha ïa une u riewkhraw ka Ri Bilat ha kawei ka nongkyndong ha Scotland ha ka snem 1866. I iing ha kaba la kha ïa u i long iba tang ar kamra. Hapdeng ki jingeh kiba bun bad hapdeng ki jingkhanglad kiba har rukom ha ka por ba u dang khynnah rit u la thom ïa kine ki jingeh baroh da ka jingmut kaba khlaiñ, ka jinglong jingim kaba dohlap bad da ka jingñiewkor ïa ka jinghikai kaba u ioh na ka kmie bad ka kmierad jong u. I skul ha ita I nongrit ba u pule ila ai ka jinghikai shibun ïa u. U nonghikai ha ita i skul rit u la pynshlur ïa u ba un hikai hangta, hynrei tang hapdeng katto katne por u la sdang ban twad ïa ka pyrthei ban nang pyntbit ïalade.
Ha ka snem 1886 u la leit sha Sor – bah Bilat hangne u la shang kylleng ka sor Bilat ban wad kam ban bsa ïalade. Da ka jingshitom kaba khraw, bad hamar ba ka pla ka la sdang thylli u la ioh kam kum u clerk ha kawei ka Office. ïa i por iba lait um ju pynlehnohei, bad na ine i por u pynlut ha kaba pule Science. Ka jingioh jong u na ka kam, kam kot wat tang shiphew tyngka shitaiew. Hynrei la ong ba u im kum u riew ïaleh khlem shong-thait.Ka jingtrei shitom ka la palat than haduh ba met jong u ka la sdang ban troin.Ha kane ka por u la leit phai noh sha la ïing ban sumar ïalade bad ha ka snem 1888 u la wan phai biang sha sor Bilat kum u Secretary jong ka seng Liberal party. Wat haba u la wad ïa ka jingnang jingtip. Kata ka seng ka la pynïeng election M. P. ïa u, hynrei u la shah rem. Hadien kane pat ula long u secretary ïa kawei pat ka seng. U long u nongïalam jong kata ka Seng kaba ki khot ka Labour Party ha ka Parliament ha Ri Bilat. U la shah rem ha ka Election ha ka snem 1918, hynrei u la ioh knieh pat hadien saw snem. Ha ka snem 1925 u la long u Myntri Rangbah (Prime Minister) ka Ri Bilat.
Baroh ki briew ka Ri Bilat ki ju ñiewkor bad kynmaw ieit ïa une u Rangbah. U long u briew uba don burom. Uba pyrkhat lem ïa kiwei, bad uba don ka jingmut jingpyrkhat kaba khlaiñ.