Raphael Warjri
Ka jingwan hiar thma ka sorkar Bilat ha Ri India ka ba la kyntur shaduh sha Ri Khasi ka la ktah jur ïa ka jingnang jingtip ïa la ka tynrai ha baroh ki liang. Ki jingmih kiba hadien kata ruh ki la nang kynton shuh shuh ban pyntroiñ bad duh noh syndon ka jingtip ba kynsai shaphang la ka tynrai ha man la ki bynta jong ka jingim jong ki paidbynriew ha ka imlang sahlang. Jar la katta ki dang sah khyrdong byllai ki jingnang jingtip kiba la hiar pateng ha ki katto katne ki briew kiba dang snoh u saibteng ïa ka jingstad ki longshwa manshwa na la ki longkñi longkmie tymmen. Hynrei katba dang ïaid ki sngi ki ïa ki la nang blad bad nang sep ei ha ka jingkylla ka imlang sahlang ha ka juk mynta. Ka jingtip ïa ka rep ka riang ba la hiar pateng naduh mynnor na ki longshwa manshwa ka la nang swai na ka daw ba la tyllep kiei kiei jong ka juk mynta ba ym iohlad shuh ba ki briew batbit ha la ka kam rep kam riang ba kin ïaineh ban pynkhraw bad pynïar shuh shuh ïa la ka jingstad. Mynnor shwa ban wan kiew ki phareng ki longshwa manshwa ki dang tip ban peit na u bnai bneng na ka bynta ban pynbeit ryntih ïa ka rep ka riang, mynta ki nong-rep ki la hap ban shahshkor ïa ki kher ki mer shakri sorkar kiba la pule pyntbit na ki kot jingthoh shaphang ka rep ka riang. Ha kane ka rukom ka jingstad kot ba mynta ka la rasong bad la leh khlem suitñiew ïa ka jingstad ki long-shwa manshwa. Don tang khyndiat ki briew kiba tip ïa ka jingstad tynrai bad kiba tbit artat katkum ka jingstad mynta ha ka liang ka rep ka riang.
Kumta la shem byllai ki jynthung jyntep ba ju don naduh mynnor ki la sdang ban jlop bad swai, namar ba ki briew ki la shem ka lad kamai kaba kham suk ban ïa ka rep ka riang. Kum ka nuksa ïa ka rep soh ym don shuh kiba dang khluh ha ka juk mynta bad la shem ba ki shnong ki ba kynrei bha ka rep soh ha ki por mynshwa ki la kylla shrah bad la ioh bujli noh da ki kam kamai ki ba shu tynneng ïa ka pyrthei. Kaba jubor eh ka ba la ktah ïa ka imlang sahlang khamtam ha nongkyndong ka dei na u dewiong bad u mawshun. Toi byllai ka spah ka la mih na u dewiong bad u mawshun, hynrei ka la pynriewspah tang ïa ki katto katne bad kiba bun ba lang ki dang ïaineh ki ba duk, nalor ba ym tip shuh ban kamai na ka rep ka riang. Na ka daw ba u dewiong bad mawshun ki jyllei ha ki thaiñ Ri-War, ka don pat sa kawei ka daw ba la kylla ka rukom treikam ha ka imlang sahlang. Ka saiñpyrthei kaba la kylla naduh ba la khlad ka Ri India na ka Pakistan ba mynshwa, ki briew ha ka thaiñ Ri-War ki la duh ïa ka ïew ka ba thnem ban khaiï suk lyngba ka East Pakistan mynshwa bad ka Bangladesh ba mynta. Ki hat ba shalan mar mynshwa ban kyntiew ïa ka seispah jong ki briew ha ka thaiñ Ri-War, mynta ki la kylla ki ktem jong ka bamsap bampong jong ki kher ki mer na ki shlem trei sorkar bapher bapher. Ka mariang ka la bsa hok ïa ki nongrep soh ha ka thaiñ Ri-War, hynrei ka jingeh ban pynïaid ïew naduh ba la pyrkhing ha ki hat bad don katto katne kiba la nang swai bad la shu sah khyrdong tang ka nam.
Kiba ha Nongphlang pat ki la ngop noh ha ki rongphong jong ka sor Shillong namar ba ki sdang shwa da ka ba ïa beh ban ioh ka jingnang jingstad bad ha ba ym lah khie khlieh ki byrngia noh ha ki rongphong jong ka sor. Kito kiba tyngshaiñ ha ki jingpule pyntbit ki don tang khyndiat ngut bad ki la kiew irat ha ka kam ka jam katkum ka jingpule pyntbit. Hynrei kiba bun ba lang ki la iathan ban phai biang sha ka rep ka riang bad ki iapbieit noh ïa ka kamai da ka khaiï pateng bad kiwei kiwei ki kam barit baria ha sor Shillong. Ki don byllai kiba die noh ïa ka lum bad ki lyngkha risai ban thied da ki mar khaii ha sor, lada dei ka ïing ka sem paki dulan ne ka kamai kali bad kiwei kiwei ki lad kamai kiba khlem ka jingtip tynrai kum na ka rep ka riang. Byllai ki rangsamla bad rangbah shynrang kiba la shu kylla ki nongñiah kali wai bad ki theisamla bad long-kmie kiba die waidong ha manla ki lad jong ka sor bad khapsor.
Sha ki thaiñ Ri-Bhoi ruh ki la khleh lang ki jingmlien kum ha kiwei kiwei ki thaiñ bad bunsien la ju don kiba kynnoh ba ki long kiba jaipdeh wat ha ba ka mariang ka long kaba seisoh. Na kata ka daw la shem byllai ki paidbynriew na kylleng ki thaiñ ka jylla ki la poi ban buhai shnong sha Ri Bhoi, khamtam ki nongrep na thaiñ sepngi bad na thaiñ Ri-War. Wat ki paidbah na sor Shillong ruh la byllai kiba la seng khaiï lyngba ka rep ka riang ha Ri-Bhoi da kaba pyntrei kylla da ki paidbah jong ka thaiñ Ri-Bhoi. Kumta ka paw ba ki trai khyndew jong ka Ri-Bhoi ki die noh la ka khyndew ba seisoh bad ki kylla nongtrei ha la ka khyndew kaba ki la die noh sha ki nongkhaiï na sor Shillong, lane wat ha kiwei kiwei ki bri ba la thied duh da kiba la wan buhai shnong na kylleng ki thaiñ.
