D H Kharkongor
Kaba eh la ïano ïano ruh ban lah ban batai lypa lane ïathuhlypa, uba kumno un long une u 2025. Ngim lah ban tip lypa kiba kumno kin long ki Saw ki Aiom ki jong u. Ngim tip lypa la un dei ne em u snem uba bha. Hynrei ym eh ban sngewthuh ïa ki jingangnud ki jong ngi, u khunbynriew. Ki jingangnud kiba kum la ki jingdonkam bad katkum la ka karta.
Ka lad ban kamai kajih ka dei ka thong ka jong ki samla lud kiba dang ïai wadlad wad lynti ban don lem noh ïa la ka jong ka kamai kajih. Kata ka dei ka jingangnud ne ka thong, kaba kongsan tam eh, ka jong ki samla lud kiba sngewthuh ba ka por ka la dei ïa kiba kin ïeng lem noh ha la ki jong ki kjat. Ki samla lud ki bym kwah ban pynlyngkhum jingmut jingpyrkhat bad pynpisa mynsiem ïa la ki jong ki kmie ki kpa. Ynda haba ïa kren ïa kane ka bynta ba la nang bun kiba la nang shat jingmut jingpyrkhat sha kaba seng beit noh la ka jong ka kam ka jam. Kiba wad ïa ka jingtip bad ïa ka jingtbit kaba kyrpang, kiba ïadei bad ka jaitkam kaba kin seng. Ym duh kiwei pat kiba ka jingdonkam kaba kongsan tam eh ïa ki ka dang dei hi ka jingkoit ka jingkhiahkrat.
Ki jingangnud ka jong ki kmie ki kpa te kiba da bun shisha. Ka koit ka khiah ka dei kaba kongsan tam eh, katba ki khun ki kti ki dang lung ka kyrta. Katba ki khun ki dang dei ban pule ba ka ïaid ryngkat ryngkat saka jingangnud ba kin ïaiminot khang ba kin kiew shaphrang ha ka pule puthi, kaba ryngkat ryngkat lem bad ka akor ka burom. Ka jingangnud ïa ka jinglong kaba ‘Tip Briew Tip Blei’ katta katba ki khun ki kti ki nang heh ki nang san. Ka mih sa ka jingangnud ba kin ïa kynduh lem noh ïa la ki jong ki ‘shyiengkrung’. Kane ka mih tad ynda haba ki khun ki kti ki la biangnaduh ka pule puthi tad haduh ka kamai kajih bad ym eh tang ka jingih jong ka kyrta. Ym tang kumta hynrei ka ju bud sa ka jingangnud ba ki ruh kin ïa ïoh lem ne kin ïa don lem ïa la ki jong khun ki kti ne ki nongïoh pateng.
Shah ngan pynkynmaw biang, sa shisien, ba bunsien ka jingangnud ka jong ngi kum ki briew ka long kat kum ka jingdonkam ka jong ngi. Ki ju long ruh katkum ka jingïaid jong ka kyrta. Kumta ka jingangnud ban don lem noh ïa la ka jong ka jaka-puta,ha kaba yntei lem noh ïa la ka jong ka ïing ka sem, ka dei ka jingangnud kaba kongsan tam eh jong ki bym pat don ïa la ka jong ka jaka ka puta. Ka jinglah ban don lypa ïa la ka jaka puta ka lam sha ka jingangnud ban tei pynïeng lem noh ïa la ka jong ka ïing. Ka jingsdang ban tei ïa ka ïing ka lam sha ka jingangnud ban lah ban pyndep ïa ka, khang ban ïoh ban kiew ïing noh. Kita baroh ki mih na ka thong bad ka jingangnud ban lait beit noh shisyndon war na ka jinghap ban shong ïing wai. Hadien ka mih sa ka jingangnud ban lait noh phar na ka ‘jingshahphrang’ bad ka ‘jingshahtynjuh’, kaba man la ka step, ha ka ‘Public Water Tap’ ne ka kor um sorkari, kaba katno tam ban dang shah ‘teh mraw’ ha ka. Wat ka jingangnud ban don lem noh sa ïa la ka jong ka ‘kali’ ruh kam dei shuh ka ‘jingkwah sarong’ hynrei ka lah dei shisha ka jingdonkam. Kumta ka ïaïaid ryngkat ryngkat sa ka jingangnud ïa ki surok ne ki lynti ki syngkieñ ki ban pynsuk pynkloi naduh ïa ka leit ka wan tad haduh ïa ka kit ka bah.
Ka ‘kamai ïa ka hok’ bad ka ‘um-syep’, kin dei ki nongrim, ynda haba ïa kren ïa khana ïa ka kamai ka kajih. Te kumta ka lad ban kamai kajih bad ka jingkiew ha ka ïoh ka kot ka dei ka jingangnud jong baroh, lait noh ki khyllung ki khynnah bad ki tymmen ki kro. Ka jinghiar jong ka ïoh ka kot ka ktah, namar kata, ïa baroh. Ka te ka ktah tad naduh ïa ki khyllung ki khynnah tad haduh ïa ki tymmen ki kro.Te mano bym khmih lynti ïa ka jingkiew jong ka kamai ka kajih, kaba ju ïaid ryngkat ryngkat bad ka jingkiew jong ka ïoh ka kot. Ka jingkiew jong ka kamai ka kajih ka dei kawei na ki lad ban kiew ka kynshew ka kyndiap. Ka eh ne ka shitom ban lah ban kynshew kyndiap lada ka jingïoh kan shu neh sah kumjuh shi kumjuh. Kaba katno tam lada kan kiew stet pynban da ka dor ka mur. Kumta uba bun um khmih lynti ïa ka jinghiran. Um kwah ba kane ka kharai, kaba pynïakhlad ïa uba pahuh na uba kyrduh, kan nangïar bad ba kan nang jylliew shuh shuh pynban.
Ym don ba lah ban batai lypa la ïa ka shitbit ne ïa ka lashai. La katta ngi baroh ngi ïa angnud bad ngi ïa kyrmen beit thik tang ïa kiei kiei kiba bha. Ngim khmih lynti la ïa ka ‘nemsniew ne ïa ka Khlam. Ngim khmih lynti ïa kano kano ka jingpynjulor jong ki bor jong ka mariang, la ïa ki ïing ki sem ne ïa ki jingthung ki jingtep ne ïa ki jing-ri ki jingdup. Ngam artatien ba uba bun u khmih lynti ïa ka shongsuk ka shongsain, kaba lem bad ka jingshngaiñ, bad ym ïa ka thma ne ïa ka jingïaumsnam. Ym artatien ba baroh baroh ki khmih lynti ym ïa ka pang ka khrew hynrei ïa ka jingkoit ka jingkhiah krat, kaba naduh u briew tad haduh ki jingri ki jingdup. Te to ngin ïa khmihlynti bad ngin ïa kyrmen beit thik tang ïa kiei kiei kiba bha.To ngin ïa angud bad ngin kyrmen ba kan long shisha kumta, wat lada ka bor kam shong ha ngi ban batai lypa naduh mynta la ïa ka shibit ne ïa ka lashai.
