
Baghmara, Rymphang 02
Namar ka jingbitar halor ka jingbteng ki jingujor pyrshah ïa ka jingshalan dewïong lyngba ka kad lieng Gasuapara Land Customs ha South Garo Hills, (kaba u la ñiew kum ki ‘riew shimet kiba kwah jingmyntoi), u George S. Marak uba la jop ïa ka jingïakhun ban shalan dewïong lyngba kane ka kad lieng u la thoh sha u Chief Comm-issioner (CC) ka GST ban dawa pynshitom pyrshah ïa ki jingujor ba la ai da 2 ngut ki ‘riew shimet, u Balwan Bhama bad u Krishan Kumar – kaba la sakhi ïa ka jingshah ktah jong ka kam shalan.
Ha ka shithi sha u CC hynnin ka sngi, u George u la ñiew ïa ki jingkynnoh jong u Bhama bad u Kumar kum ki bym don nongrim da ka jingthmu ban buh ka jingma ïa ka khaïi-pateng kaba dang ïaid mynta lyngba ka LCS ha Gasuapara.
U George u la kynnoh ba u Bhama bad u Kumar ki la donkti teng ha ki kam shalan dewïong be-aiñ na Gasuapara LCS, kynthup ïa ka jingdie thok ïa ki ‘e-way bill’ sha kiwei pat ki nongshalan.
“Ïa kine ki kam be-aiñ la tohkit mynshwa da ka Sorkar Jylla, kaba la ïalam sha ka jingkurup ïa u dewïong ba la tih be-aiñ bad hadien kata, la set patok ïa u Bhama, u Kumar bad u khun jong u. Da kaba pynshong nongrim halor kine ki jinglap, ka Sorkar ka la khang pyrshah ïa ki ban leh ïa kino-kino ki kam shalan shabar ri hapoh ka Jylla,” ong ka jingujor.
U la kynnoh ruh ba kitei ar ngut kiba la kdew haneng ki la mudui da ka Public Interest Litigation (PIL) ha Meghalaya High Court ban pyndik ïa ki, kaba dang sahkut hakhmat ka komiti kaba la khlieh da u Justice B.P. Katakey.
“Ka komiti ka la lap ba u Bhama bad u Krishan Kumar kim shym la sngewtynnad ban buh jingthoh ïa ka jingkren jong ki, ban kyrshan ïa ki jingkynnoh jong ki ne ban ai kano-kano ka sabut ban pynshisha ïa ki jingkynnoh. Wat hapdeng ka jingkhang bad ki kam be-aiñ kiba hashuwa, u Bhama bad u Kumar ki la ïai bteng ban pyndik ïa nga da kaba kynnoh bunsien bad khlem nongrim halor ka jingshalan dewïong be-aiñ sha ki tnad Sorkar bapher-bapher, kynthup ïa kane ka ophis. Kine ki jingkynnoh ki paw ba ki dei kiba la pynlong da ka jingkwah ban khanglad ïa ki jingtreikam ba hok jong ngi ha ka kam khaïi,” la bynrap u George.
U George u la ong ruh ba ki nongshalan mar bapher-bapher na ka thaiñ ki la shah thok ha kitei ki arngut wat haba ka District State, ka High Court, ka NGT bad ka tnad Customs ki la pynlong ïa ki jingtohkit halor ki jingkynnoh hynrei kim shym la lap ïa kano-kano ka jingbym biang ha ki kam shalan shabar pyrshah ïa ki nongshalan mar ha Gasuapara LCS.
“La pyntip sha ngi ba palat 60 tylli ki mukotduma ki dang sahkut ha Ïingkashari, tnad Pulit, Ophis Income Tax bad Ophis GST pyrshah ïa u (Bhama bad Kumar) bad ka ïing ka sem jong u. Shuh shuh ki la shah shoh bad shah set patok ha Meghalaya bad Assam. Kumta, ka khana jong u kum u nongpynthut ka long kaba la tip da ki paidbah, ka Jylla bad ka tnad Customs. Ngi kyrpad ïa phi ba phin sngewbha ba nym shimkhia ïa kine ïa ki jingkynnoh ba khlem nongrim jong ki khamtam kiba ïadei bad kito ha ki ‘Social Media’. Lada donkam, ngi kyrpad ïa phi ban phah ïa ka kynhun ban peit bniah ïa ki jingkynnoh”, la ong u Marak.
U la kyrpad ba ka ophis GST kan pynmih ïa ki jingbthah ba nym pynthut ïa ka jingshalan mar shabar-ri halor ki jingkynnoh ba khlem nongrim jong kitei ki arngut.
“Ngi dang ïaid mynta ha ka kam shalan dewïong kaba long katkum ka aiñ sha Bangladesh. Baroh u dewïong ba la thied ban shalan shabar-ri la ïoh lyngba ki lad kiba dei hok, khamtam eh lyngba ka jingdie lilam ba la ai bor da ka Jylla. Ngi bud ryntih ïa baroh ki aiñ bad ki kyndon kiba treikam, kynthup ka jingpynbiang ïa baroh ki kot ki sla kiba donkam bad ka jingpyndep ïa baroh ki jingbthah jong ka aiñ. Ngi siew ruh ïa ka khajna ba la shim da ki Sorkar Jylla bad ngi shim ïa baroh ki jingbit ba donkam na ka ophis jong ki Deputy Commissioner jong ki Jylla kiba dei,” ong u Marak.
U Marak u la kynnoh shuh-shuh ba naduh ka 30tarik Kyllalyngkot, ym shym la don satia uwei ruh u nongtrei ka tnad Customs ha Gasuapara LCS ban peit ïa ka jingshalan mar shabar-ri kaba la pynlong ïa ka jingshalan mar shabar-ri ban sahkut bad ka jingshah ktah jong ka khaïi-pateng.