Da pyrkhat haba kren, wat kynthoh khlehbiej tangba lait na shyntur

Namarkata, hap ban tyngkan ïa la u thylliej lada kren paidbah la ka dei ha ka rynsan ïalap ilekshon ne ha kino-kino kiwei pat ki jingïalang.

Ha ki jingïalap ilekshon ha ki konstitwensi bapher-bapher, bunsien ym ju lah lait na ki jingkynthoh markylliang hapdeng uwei/kawei kyrtong ïa kiwei pat bad hapdeng kawei ka seng saiñ pyrthei ïa kawei pat. Tang namarba u thylliej u lah ban padiah, kam mut ba ngi lah ban kren bad pyndonkam ïa ki ktien ban kynthoh katba mon ïano-ïano kiba don sha kawei pat ka liang. Ka jingkynthoh markylliang kim ju bha, namarba ka long kaba pohdor ban kynthoh bad kren khlem pyrkhat khamtam ban kynthoh ïa ka jinglong shimet jongno-re-jongno na ki rynsan ïalap ilekshon. Wat lada ka ju don ka jingong, ym long nongshun sah, ne long paralok sah ha ka saiñ hima sima, hynrei ki kyntien kiba pyndonkam ban kynthoh iwei-ïa-iwei ha ka por ilekshon, ki don da u pud. Ki don ki jingkynthoh kiba pynhiar kyrdan ïa ka longrynïeng jong uno-uno ne kano-kano, haba ki ïeng na rynsan ban ai jingkren sha ki paidbah. Ki nongsngap ki dei kiba biang tam eh ban bishar ïa ka rukom kren jongno-jongno, bad kiba kumno ki kyntien ki pyndonkam ban kren haba ïalap ilekshon.

Ha ka jingïalap ilekshon donkam ban pynksan nia markylliang, hynrei kat haduh u pud ban kren tohmet bad kynthoh shimet ïano-ïano, wat ka Election Commission ka ri India ka don ki kyndon ban tehlakam bad pynshitom ïa ki nongkren lada ki la kren palat pud. Ki don ki nongïalam ki bym salia ban pyndonkam da ki kyntien laiphew jait wat ki kyntien kiba lah ban ktah ïa ka akor ka burom bad ka longrynïeng ki kynthei ne rangbah. Ka rukom ïalap ilekshon ha ki katto-katne ki jaka ka long kaba pohdor bha ha kaba ki kyrtong ki lapmiet ban kynthoh ïa ka jinglong shimet bad pynsyrïem ïa ka longrynïeng jongno-jongno bad kano-kano ka mar ne ka tiar.

Ki don tang khyndiat ngut ne kiba kiar katba lah ban ym kynthoh pyrshah ïa kiwei pat lane ïa ki para kyrtong kiba ïakhun lang ïa ka ilekshon, hynrei ki pynleit jingmut beit ban maitphang bad batai bniah ïa ki mat treikam (policy) kiba ki don ban tyrwa bad pynsngew la kita ki mat treikam ki dei na ka bynta ka konstitwensi ne ka Jylla hi baroh kawei. Ki don ki nongkren kiba nang bha ban pynsngewtynnad ïa ki paidbah kiba wan ban sngap ha ki jingïalang ïalap ilekshon namar ka jingtbit jong ki ban batai bad pynshai ïa ka nongrim bad ki jingthmu kiba don ha kano-kano ka seng saiñ pyrthei kaba ki kyrshan. Namarkata, hap ban tyngkan ïa la u thylliej lada kren paidbah la ka dei ha ka rynsan ïalap ilekshon ne ha kino-kino kiwei pat ki jingïalang. Ki don ruh ki kyntien kiba ktah ïa ka longrynïeng jong u briew ne ka briew lada kiba kren kim nang ban pyndonkam ïa ki kyntien, lehse, wat lada kita kiba kren kim don ka jingmut satia ban kren sniew ïano-ïano.

Nalor ki rynsan ïalap ilekshon, ki don ki briew kiba kren katba mon ban kynthoh bad kren beiñ ïa ka jinglong shimet jong ki nongsynshar ne ki briew kiba dei ki nongïalam ha ki bynta bapher-bapher. Ki don ruh ki nongthoh ha ‘social media’ kiba pyndonkam da ki kyntien kiba pohjait shisha haba ki ai jingkynthoh ha kino-kino ki khubor kiba pynmih la ka dei ha YouTube ne Facebook bad kiwei kiwei ki rynsan pathai jingtip katkum ka juk mynta. Ki briew kim salia ban beiñ ban khoh bad kren ki ktien sih ktien sang namarba ki lah ban buhrieh kyrteng ïalade. Kumta ka don ka jingong kaba ong, “ka ktien kaba thiang, ka ktien kaba kthang.” Kum ki briew kiba dang tip ïa ki parabriew bad kiba kynmaw ïa U Blei, ngi dei ban long kiba adkar haba kren pyrshah la ka dei ïa ki nongïalam ne ki ‘riew paidbah, bad haba kren dei ban kren da thew bad pyrkhat sani bha namar ka jingkynthoh ïa kiwei ka lah ban kyrtoh kylla hadien habud.