
D H Kharkongor
Ka dei ka jingshisha ba ka kyntien ‘rem donburom’ ka dei ka kyntien kaba da kit jingmut shisha shisha, kumjuh kumba kit jingmut ka kyntien ‘rem jahburom’. Ha kano-kano ka jingïa aireng ne ka jingïaleh ka jingrem noh ka kham ktah jur bha ïa kiba ‘kob pia’. Ka jingrem noh ka jong u ‘kob pia’ ka dei ka jingrem kaba jah burom. Ka dei ka jingjah burom, ïa u bapli u ‘kob pia’ naba u duh leh nohei wat ïa ka jingsngewlem. Kaba katno tam ynda haba u bapli u ‘kob pia’ u ngat sa ha ka jingshah rkhie beiñ. Te wei haba la shu kob pia shaba palat pud ba uba bun ruh um lah khlem da ïarkhie beiñ ne kyrkok. Ka dei ruh ka jingshisha ba katba uba jop donburom u lah sangeh noh wat ïa ka jinglehkmen (celebration) ka jong u ba uba rem jahburom pat de u dang ïai batai (explain) shi ïai batai leh nohei ïa ki daw ki dong jong ka jingrem jah burom ka jong u. Te mano hi ruh ban dang ïa sngap ïa ki nia ki jutang ne ki jingbatai, ïa ki daw jong ka jingrem jah burom, ka jong u ‘kob pia? Kumta ka khambha ïa u ‘kob pia’ ba la rem jahburom ba un shu sngap beit noh jar ne pyndem beit noh tuin ïa la u jong u ‘ñiuhmat. Kan kham bha ruh de ïa u ba un shu buhrieh biet noh shwa shipor na ka imlang ka sahlang.
Ka dei ruh ka jingshisha ba ha kano-kano ka kynhun ne ha kano-kano ka seng, bad ruh ha kaba ïadei bad kano-kano ka mat, ba ym duh ban don ne ban mih ka jingïapher jingmut. Ym duh namar kata ban mih ka jingïatainia. Ym duh ban don ka jingïapynïeng ïa la ka jong ka nia ka jutang. La katta dei ban leh pat ruh ïa kata kaei kaei da ka akor ka burom. Ha kano kano ka kynhun ne ka seng ba ym lait pat ruh ban don kiba imsngi tang ban wad daw wad dong ne tang ban wohdaw wohdong. Kiba khmih lynti ruh de ba baroh baroh ki dei ban ïa kubur ne ban ïamynjur beit bad ki. Kiba khmih lynti ba baroh baroh ki dei ban don ïa ka juh ka saiñpyrkhat kaba tang kum ka jingshemphang kaba ki don. Kiba phoilian ne thutshen lada kita kiwei kim lah ban pdiang ïa kaba tang kum kata ka saiñpyrkhat ka jong ki lane ki bym ïa kubur ne ïamynjur bad kata ka bor sngewthuh kaba ki don. Ki bym long rangbah kat ban pdiang ba ka kham bha ka rai ka jong uba bun balang. Kiba namar ka jingsarong biej kim treh ban pyndem noh ïalade bad ka rai kaba bha ka jong uba bun balang. Ki bym nang pat ruh ban shu thet khuid beit noh la ka jong ka kti, ïeng beit noh bad mih beit noh ruh jarjar, ynda haba jia ryngkhat ba ka rai ka jong uba bun balang ka dei kaba bakla.
Ka dei ruh ka jingshisha ba tang hapdeng kiba ‘Matlah’ ba uba don tang shiliang ka khmat ruh u lah dei lypa u Syiem. Kiba Matlah ne Kyllut Jabieng pat de ruh kin ïai bud matlah kat shaba u Syiem u jong ki, uba tang shiliang ka khmat, u ïalam ïa ki. Ka dei ruh ka jingshisha ba shitom shisha ban lah ban ïatreilang bad kiba lah set kyllut sbak ka jabieng. Kiba ïengskhem pat ruh ha ka nongrim jong ka jingtip kaba thik tang na sla um ne ‘superficial’. Te kumta kam ju bah ban ïashong ïatainia bad kiba ‘Mutlop’ lane kiba lah set kyllut sbak ka jabieng. Wat tang ban ïamir jingmut bad ki ruh kam bha, te kaba katno tam ban ïatainia. Kam bha ban ïatainia bad ki naba kan lam pynban sha kiei kiei ki bym sngewtynnad, la ïano ïano ruh. Nga ngiet namar kata ba kam bha ban ïatainia lane ban ïa pynphai nia bad u ‘Kada’ lane bad u ‘Mutlop’ lane bad u Syiem, uba don tang shiliang ka khmat, jong ki Matlah.
La ïa kano kano ka jait Seng ne ka kynhun kyrpang ka jinghusiar ka dei kaba donkam. Kum ka Seng na kum ka Kynhun ka dei ban da husiar bha ïano ka thmu ban pynrung dkhot. Ka Seng ne ka kynhun kam lait ban mad, hadien habud, ïa shibun ki jingeh, lada ka la kum pdiang dkhot ïa ki Syiem kiba tang shiliang ka khmat. Kum ka Seng kam dei ban kyntiew Syiem lane ban kyntiewskong than eh ïa ki Kada ba Mutlop. Kam dei lane kam bha ban kyntiewskong shaba palat ïa u ‘Kada Mutlop’ naba ym lait ïa u ‘Kada Mutlop’ ba un sa poi pyrkhat ba u dei pynban u ‘Sing’. Ka Seng na ka Kynhun ka ïasyriem ïa ka ‘Jhad’ ba kumta hap ban husiar bha ïano ba kan kyntiew hapoh. Kan hap ban da husiar bha naba ym duh u ban sa kbong ban pynngam jyllop pynban ïa ka Jhad hi baroh kawei, ynda ha mar ba ka don hapdeng jong ka duriaw bah, lada u ithuh ne u sngewthuh shai ba un nym ïoh ban knieh noh ïa ka jing-long ‘Captain’ jong ka Jhad. Ynda haba hap ban ïa kut noh shwa bad tang kum i symboh jingpyrkhat ba nga marwei shimet nga ngiet skhem ba ka jubab kaba shai bad kaba bha tam eh ïa uno uno u ‘Kada’, uba kyrhuh kum u Sing, ka dei beit thik tang ka jingsngap beit noh jar. Ha kaba kut kam bha ban kdew ïa ki jingduna ki jingbakla jong u ‘Kada Mutlop’, kaba katno tam ban pyrshang pynbeit (correct) ïa kita kiei kiei, naba un shun ne thut pynban ïa phi.