
Shillong, Ïaïong 29
Ka Sorkar Jylla ka la soi ïa ka jingïateh soskular (MoU) bad ka tnad Digital India Bhashini Division, Ministry of Electronics and Information Technology (MeitY), ka Sorkar India, na bynta ban pyllait bad pynïasoh ïa ka Ktien Garo bad Khasi sha ka rynsan ‘BHASHINI’.
Ha kane ka jingïalang, la don lang u Myntri Rangbah ka Jylla, Conrad K. Sangma bad Myntri ka tnad Arts & Culture, Bah Paul Lyngdoh, nalor ki dkhot ka Khasi Literature Society bad A’chik Literature Society.
Ka ‘BHASHINI’, ka sienjam ba kongsan hapoh ka prokram ‘Digi-tal India’, ka thmu ban pyndonkam ïa ki buit thymmai ha ka liang ka teknoliji haba ïadei bad ka ktien bad ban wanrah ïa ka basa mariang kaba bun rukom bad kaba kynthup lang.
Kane ka sienjam kaba la pyntreikam lypa ha ki 22 tylli ki jait ktien ka India, ka jingpynrung ïa ka Garo bad Khasi mynta kan pynlah ïa ka Meghalaya ban ïasoh sha ka thup kynhun ki Jylla (ba la jied), ka ban pynlong ïa ki ktien tynrai jong ki, kiba lah ban ïoh da kaba suk lyngba ki lad ‘digital’ ha kylleng ka ri.
Haba kren ha kane ka sngi, u Myntri Rangbah ka Jylla, Conrad K. Sangma u la pynpaw ïa ka jingsngewsarong, haba ong, “Mano ban mutdur ba ha kawei ka sngi, lyngba ka bor jong ka ‘Artificial Intelligence’, ngin lah ym tang ban pynkylla ‘digital’ ïa kaei kaba ngi kren hynrei wat ïa kaei kaba ngi mut? Ka teknoliji mynta ka la kynjoh ïa ka kyrdan kaba shisien ka por ym shym la lah ban mutdur. Kane ka sienjam kan wanrah ïa ka jingkylla ha baroh ki bynta jong ka imlang-sahlang bad jingsynshar, naduh ka lad pynïasoh ha ki shnong ki thaw shaduh ban kyntiew ïa ka kam jngohkai pyrthei, ka seng kam seng jam, ka pule-puthi, bad ka koit ka khiah.”
Haba pynpaw ïa ki jingktah kiba kham ïar, u la bynrap, “Kane ka jingthmu kan pynkylla dur kumno ki tnad treikam ka Sorkar ki ïakynjoh ktien bad ïadon bynta bad ki nongshong shnong. Kan plie ïa ka lad bathymmai ïa ki nongseng kam seng jam bad ïarap ruh ha ka ban pynlong ïa ka synshar-khadar kaba kham kynthup lang bad kaba treikam bha. Nga pynshlur ïa baroh ban pyndonkam ïa ka teknoloji ban ïaid shakhmat ha ka ban thaw kam thaw jam, ki buit thymmai bad ka jingseng kam lajong.”
Kum shi bynta jong ka jingpyntreikam ha ka sien banyngkong, la thaw ïa ka State Language Mission na bynta ka Bhashini hapoh ka jingïalam u Chief Secretary, Bah D.P Wahlang.
U Myntri Rangbah ka Jylla u la ban jur ba wat la ka teknoloji kan pynsuk ban jop ïa ki jingeh, hynrei ka long kaba kongsan ban pynneh-pynsah ïa ka jinglong kyrpang jong ki ktien tynrai lem bad ki kolshor.
“Ka ktien ka dei ka snap kaba pynithuh ïa ngi. Ka kolshor ka dei kaba batai ïa ngi, ngi dei mano. Katba ngi dang pdiang ïa ka teknoloji, ngim dei pat ban klet ïa ki tynrai jong ngi. Ka Sorkar jong ngi ka shimkhia ban wad bniah, ban pynneh-pynsah, bad ban buh jingthoh ïa ki ktien, ki kolshor, bad ki histori jong baroh ki jaidbynriew bad imlang-sahlang ha Meghalaya,” bynrap u Myntri Rangbah.
Ki jingïakren ki dang ïaid ruh ban wad bniah ïa ki jingïadei kiba kham jylliew ha ka histori bad kolshor hapdeng ki jaidbynriew ka Meghalaya bad kito kiba don ha kiwei pat ki thaiñ kum ka Myanmar bad Cambodia, la pyntip u Myntri Rangbah.
Ka ‘Bhashini App’ ka don ïa ka ktien Khasi kaba la pynrung dang shen ha ka, bad kan sa khie sa san hadien ba la ïoh ïa ki jingpyntip na ka ‘Stat’, hynrei ka ktien Garo ka dang don hapdeng ka jingpynkhreh ban shna ha ka rukom jong ka ‘AI Model’, bad ïa ki jingtip la lum mynta.
Ka MoU kaba la soi bad ka Meghalaya kan pynsted bad kan trei kum ka nongwanrah jingkylla ban pynrung ïa ki Garo ha ka ‘Bhashini App’, bad ruh ban pynheh-pynsan ïa ka ktien Khasi.
Na ka liang u CEO ka ‘Digital India’, Bhashini Division, u Amitabh Nag bad u Commissioner Secretary ka tnad IT, u Pravin Bakshi ki la ïasoi ïa ka MoU ban pyntreikam ïa kane ka sienjam ha ka Jylla.