
Nongpoh, Jymmang 09
Kum shi bynta ban kyntiew ïa ka ïoh ka kot jong ki paidbah nongrep ka Jylla, u Myntri Rangbah ka Jylla, Conrad K. Sangma ha ka Sngi Thohdieng u la ïoh ban pyllait paidbah ïa 1700 Metric Ton u synsar ban shalan shabar ka Jylla ryngkat bad 3 tylli ki kali ‘Mahindra Pickup’ sha ka seng nongrep ban ïarap ha ka kit ka bah ïa ki mar-rep, kiba la bei tyngka lyngba ka skhim CM-Assure.
Ha kane ka sngi, la sam ruh ïa 5 tylli ki ‘cheque’ kiba T. 44 hajar sha san ngut ki nongrep.
Ha kane ka jingïalang kaba la pynlong ha Khlieh Umstem, Ri-Bhoi District, la wan ban ïadon ryngkat da u MLA ka Mawhati konstitwensi, Bah Charles Marngar, u Secretary ka tnad Agriculture & Farmer’s Welfare, Sibhi Chakravarthy Sadhu, ka Director ka tnad Horticulture, Kong B. Umlong, u Deputy Commissioner ka Ri-Bhoi, Abhilash Baranwal nalor kiwei-kiwei de ki heh ophisar Sorkar, ki nongïalam ka Hill Farmers Union (HFU) bad ki paidbah nongrep ka thaiñ.
Haba kren ha kane ka sngi, u Sangma u la pynpaw ïa ka jingshimkhia jong ka Sorkar Jylla ban wanrah jingkylla ha ka ïoh ka kot jong ki thaiñ nongkyndong ban ai bor bad kyntiew ïa ki nongrep lyngba ki ‘Mission’ bad mat treikam bapher-bapher kiba la pyntreikam da ka Sorkar.
“Kane ka Sorkar ka la leh shibun ban ïarap bad kyrshan ïa ki nongrep. Ngam mut ban ong ba ngi la lah ban pynkylla lut ïa baroh, hynrei ki la don shibun ki jingkylla,” la ong u Sangma, da kaba kdew ïa ki sienjam kiba ka Sorkar ka la shim kiba kynthup naduh ka ‘Turmeric Mission’, ‘Ginger Mission’, ka ‘CM-Assure’, ka ‘CM-Elevate’ bad kiwei-kiwei kiba ai jingmyntoi shi kat dei ïa ki paidbah.
U Sangma u la ïathuh ruh ba shen na ka liang ka Sorkar Jylla, kan sa plie ïa ka ‘Ginger Processing Unit’ kaba la shna ha ka jinglut kaba T. 23 klur ha Ri-Bhoi District.
Kane ka ‘Ginger Processing Plant’, kaba ka jingpyntrei ïa ka, ka la ïaid shaid-shaid mynta, la khmih lynti ba kan lah ban pyntreikam haduh 4000 ‘metric ton’ u Sying ha ka shi snem bad pyntip ruh shibun sa kiwei-kiwei de ki ‘Processing Unit’ ki dang don hapdeng ka jingthmu ban pynurlong bad kine, ïarap shi kat dei ban kyntiew ïa ki paidbah nongrep ka thaiñ bad ka Jylla hi baroh kawei bad pyntip ba kine baroh ki dei satia kiba la long trai da ka Sorkar, hynrei ki ban pyntreikam da ki seng ki nongrep bad ki shnong ki thaw.
Ha kaba ïadei bad ka jingai jingmut jong u MLA ka Mawhati ban don ïa ka jaka buh ïa ki mar rep kaba kham heh ha kane ka thaiñ, u Sangma, u la ïathuh ba ïa kane lah ban pynurlong lyngba ka skhim ‘CM-Elevate’ ha ka jingbei tyngka kaba 75:25% kumba long lem ïa ki spah tylli ki kali kiba la dep ban ai sha ki paidbah bad kiba la ïaid ha ki surok bah, bad kyrmen ba ka jingdon kum kine ki kali ruh kan poi hajar ha kine ki khyndiat por ki ban sa wan.
U Sangma u la kob ruh ïa u MLA ka Mawhati ba na ka liang ka jong u, u bei tyngka kumba 75% katba ïa kaba sah pat, u Bah Charles Marngar u hap ban sei 25% na ka skhim MLA ka jong u lane kino-kino ki lad na ka bynta ban shna ïa ka jaka buh ïa ki mar-rep ha kane ka thaiñ, da kaba ong ruh “to ngin ïa shna lang, ym tang na ka bynta kawei ka kynhun ne ka ‘Society’, hynrei na bynta jong baroh”.
Kumba ïa u synsar la shalan shabar na ka bynta ban shna bad pynmih ïa kiwei kiwei ki tiar, u Sangma u la buh jingkylli ruh balei ngim pyrshang ban leh hangne hi ïa kine baroh, ha jaka ban shalan shabar, da kaba kular ruh ba u long uba la kloi ban bei tyngka na ka bynta ban thied ïa ki mashin bad ai jinghikai ïa ki khun samla, lada ki nongrep ki pdiang ïa kane ka jingai jingmut ka jong u.
Shuh shuh, na ka liang Myntri Rangbah, u la kyrpad ruh ïa baroh ki khun samla ha ka Jylla, ba kin shim ïa ka lad thaw-kam thaw-jam lane kata ka ‘entrepreneurship’ kum kawei na ki lad ban kyntiew ïa ka ïoh ka kot ha ka rep ka riang da kaba ong ba napdeng jong phi ki khun samla, ki dei ban don kiba mih shakhmat ban shim ïa ka jingsdang bad ba na ka liang ka Sorkar kan kyrshan ïa ki, hynrei kaba kongsan ka long ba ki dei ban mih shakhmat bad sdang shwa nalade.