
Tura, Jylliew 03
Ki nonghikai bad ki nongtrei ‘Deficit’ ha ka Jylla ki la pynpaw ka jingsngewkhia naba kim shym la ïoh pdiang ïa ka tulop mynta la 3 bnai kynthih.
Ha ka kyrwoh sha ki lad pathai khubor, ki nonghikai bad ki nongtrei kiba hap hapoh ka ‘Deficit System’ jong ka Jylla ki la pynpaw ba kim shym la ïoh ïa ka jingsiew naduh u bnai Lber haduh mynta bad kane ka la ktah shi kat dei ïa ka jingim jong ki khamtam haba ïadei bad ka jingpynrung skul ïa ki khun, ka jingthied ïa ki marbam, jingsumar bad ki kam sumar ba kyrkieh.
Baroh ki jait nonghikai ‘Deficit’ ba kynthup ïa ka UP, Secondary bad Higher Secondary ha Ri-lum Garo ki la ud halor ka jingbym ïoh pdiang ïa ka tulop jong ki.
“Kane ka jingbym siew tulop kaba la slem ka la wanrah ïa ka jingeh bad jingjynjar ka bym lah ban batai hapdeng ki nonghikai bad ki nongtrei kiba la shakri da ka jingaiti lut ha ka liang ka pule-puthi jong ka Jylla,” ong u President ka Garo Hills Deficit School Teachers’ and Employees Association (GHDSTEA), u James D. Shira.
Kham hashuwa ha ka 22 tarik Jymmang, ki nonghikai ‘Deficit’ na kylleng ka Jylla ki la ïakynduh ïa u Myntri ka tnad pule-puthi, u Rakkam Sangma ha kaba la pyntikna sha ki ba kin ïoh ïa ka jingsiew hapoh kajuh ka taïew. Ha ka 28 tarik u Jymmang, ki nonghikai ki la kyrpad biang na u Myntri Rangbah ka Jylla, u Conrad Sangma, uba na ka liang jong u ruh, u la pyntikna ban shimkhia kloi ïa ka kam jong ki. Hynrei kata ka jingkular kam pat urlong haduh mynta.
“Ka jingbym siew tulop na bynta lai bnai kynthih ka la pynlong ïa kiba bun na ngi ban hap ha ka jingeh kaba khraw – ka jingbym lah ban siew bai ïing, bai bording ne pynbiang ïa ki jingdonkam ba kongsan ha ka liang ka koit ka khiah. Ki nonghikai ki mad jingeh kaba khraw ban pyndep ïa ki kamram jong ki hapdeng kane ka jingeh. Ka jingbym lah jong ngi ban siew bai skul, ban thied ‘uniform’ ïa ki khun jong ngi ne wat ban ïoh ïa ka bam kaba biang. Ka pyni ïa ka jinglong kaba sngewsih jong ki nonghikai skul ‘Deficit’ hapoh Meghalaya,” la pynsngew u Shira.
Ki jingeh jong ki nonghikai kim kut tang hangta naba ki jaka kynshew pisa mynta ki pynshitom ïa ki namarba kim siew ïa ka EMI.
“Kane ka jingpynslem ka la ktah ïa ngi ym tang ha ka liang ka ïoh ka kot, hynrei wat ha ka bor pyrkhat bad ka imlang-sahlang, katba ngi dang ïai bteng ban pyndep ïa ki kamram ba donburom jong ngi da ka jingaiti lut. Ka long kaba sngewsih ban pynpaw ba katba ngi ki nonghikai ngi ïaleh ban pynneh-pynsah ïa ka kyrdan pule ha ka Jylla, ka jingpule jong ki khun jong ngi hi ka shah ktah namar ka jingbym lah jong ngi ban siew ïa ka bai pule jong ki,” ki la bynrap.
Na ka liang ki nonghikai mynta ki dang pyrkhat ban shim shuti paidbah (Mass Casual Leave) lada ka Sorkar kam shimkhia ïa ki jingeh jong ki hapoh shi taïew.
“Lada kane ka jinglong-jingman ka dang ïai bteng, kan pynbor ïa ngi ban kiar na kaba leit pyndep ïa ki kamram bad ban shong noh ha ïing, kum ka dak ka jingpyrshah lang namar ka jingnang kiew ka jingbitar bad jingsngewsih hapoh ka imlang-sahlang jong ki nonghikai. Kane kam dei ka sienjam kaba ngi kwah ban shim, hynrei namar kane ka jingeh ha ka liang ka ïoh ka kot bad ka jingbym shimkhia jong ki bor Sorkar, ngim don lad da kumwei pat,” la ong ki nonghikai ha ryngkat ka jingkyrmen ba shen yn sa shim ïa ki sienjam ba mardor ban pynbeit noh ïa kane ka kam.