BM Lanong
Ka la long kumta na ka bynta ka Ri Sohra, kaba khlem don bynta ei-ei ruh nalor kata ka kam jah rngai kita ki shi kurim, u Raja Raghuvanshi bad ka tnga shukor jong u, ka Sonam, kiba dang shu dep ïathoh shen hana, ha shnong lajong, ha Indore, Madhya Pradesh, kiba la ïawan kai sngewbha (kata ka Honey Moon) ba ong u phareng, hynrei kha-ma-kha, ka la shah pynhiar dor ka Sohra, ba la shah pynïap kitei ki shi kurim hangne.
Kum ka ding kaba khaleh, ka la pur lut ym tang ha ri India, lyngba ki lad pathai khubor, hynrei wat shabar ka ri India ruh. Ym tang ba ka pynhiar dor ïa ngi ruh kum ka jaidbynriew, hynrei wat ïa ki para Khasi kiba don ha kylleng ka pyrthei, kiba la ïa kylli da ka jingsngewkhia, balei ka la jia haduh katta ïa ki bapli ki shi kurim kiba la wan kai sha ri jong ngi bad kumta ter-ter-ter…
Kitei shi kurim, haba peit te kiba bhabriew shisha baroh arngut, ki phuh bha ruh, namar dang dep ïathoh shen, phewse don ka jinglong khongpong hapoh ka dur khmat ka Sonam, ka lok jong u Raja, haba pynshong nia halor ka jingjia; kata ka long, shano ka jah ka Sonam pat, ha ka sngi Nyngkong 2 tarik u June, ha ka sngi ba lap ïa ka met ïap u lok jong ka da ki pulit na thwei Arliang? Nalorkata, ka shai kdar ba ym dei ba u ur lane hab sha riat, hynrei la lap ruh ïa ka tiar kaba la pyndonkam ban tied ïa u.
Sa kawei ka mat kaba dei ban tih bha ban lap ïa ka jingshisha, ka long, ba uwei u nongïalam lynti ïa kiba wan jngohkai pyrthei (ki toris), u Bah Albert Pde, u la sakhi ha ki pulit ba ki la don sa 3 ngut kiwei pat ki khar shynrang bym ju ïohi, kiba ïaïaid lang bad u Raja bad ka lok jong u ka Sonam, haba ki dang kiew na u riat Nongriat sha Mawlakhiat ha ka step 23 tarik Jymmang.
Ki pulit jylla kin ym shem jingeh ban lap ïa kine ki 3 ngut, naba kane ka dei ka bynta bakongsan tam kaba ïadei bad kane ka jingjia. Ka Sonam kaba dang im, khlem artatien ka tip, kiei kitei ki 3 ngut?
Katkum ki khubor, u Raja Raghuvanshi u wan na ka ïing ka sem kaba don-ba em bad ba ym pat da slem eh, u la shimti ban pynïaid ïa ki kam khaïi jong ka ïing ka sem ha jylla jong u ha Madhya Pradesh.
Ha ki khyllah jait, kaba long ka ktien kaba pyndonkam shane, kane ka bynta kaba ïadei bad ka spah ka phew, ka la ju pynpait pynpra ïing bad ka ju pynmih bun ki jingumsnam bad ïap klep ruh. Ha Shillong la ju don teng kum kine ki jingïashrut knieh spah ha ki por ba la leit.
Hap ban ïaroh ïa ka tnat pulit East Khasi Hills, khamtam ïa ka tnat Sohra, na ka bynta ki jingshem jong ki ïa kane ka jingjia bad khlem artatien kin sa lap dien, kiei kitei ki 3 ngut kiba la ïaid lang bad kitei shijur, ha ka 23.05.2025, na Nongriat sha Mawlakhiat.
Khlem artatien u Albert Pde, tourist guide, un kynmaw beit ïa kitei ki 3 ngut bad ban kdew ïa ki ha ka sngi ban pynithuh (identification) lada ki pulit ki dang don kam ban don kane ka identification parade, ban lap ïa ki shah suba bashisha lada jia bym pat lap ïa ki.
Nga shimet, ha bym pat ïoh ïa ka met u Raja Raghuvanshi, nga suba ba lehse dei ki ksuid tynjang, ïa kaba nga la don jingkyrmen ruh ba u Raja un sa lait noh hadien katto-katne sngi, kumba la jia ïa ngi ha katei hi ka thaiñ ha u snem 2008.
Katei ka jingjia ka la jia ha u bnai Rymphang 2008, haba ngi la hiar na Tyrna ban leit sha Nongriat, hynrei bym tip lynti-synkien, la poi slem noh ha trai riat Tyrna, ha i shnong rit Nongthymmai, kumta ngi la ïaid kai noh tang hakhmat khyndiat, ha ka jingkieng Nar kaba ar.
Ynda la ïashang kai katto-katne minit, ngim tip shano ngin leit, shano kata ka Nongriat, namar kawei ka ïing ruh ym don, uwei u briew ne u mrad ruh ym ïakynduh, ngi rai ban wanphai kylla noh bad ban kiew biang ïa u thiep uba ngi la wan hiar, ban poi ha Tyrna, ka bym pat don tang iwei i dukan sha ruh ha katei ka por, ym kumba long mynta, ba la dap da ki hotel kat shaba phai.
Ynda la khreh mih noh na katei ka jingkieng nar, ngim poi pyrkhat ba uwei napdeng jong ngi u la jah, ngi mut u la ïaid shakhmat ne u dang wan suki nadien. Hynrei ynda la poi ha Tyrna hadien shi kynta tam, la dum artad ha katei ka por, uta u paralok, u Bah J Malngiang, u la jah rngai.
La jrem ka met ka phad hynrei ngam banse ban leit phai kylla ban leit wad ïa utei u paralok bad arngut ki khynnah samla shnong, bad katto-katne ngut kiba na thaiñ Nongriat kiba dang wan phai na ïew Sohra, kiwei ki paralok kim lah ïaid shuh.
Ynda la poi ha kata ka jingkieng nar ba ngi la ïaleit, nga la ïathuh ha kita ki trai shnong ba wan ïew Sohra ba utei u paralok u jah klep ha katei ka jingkieng nar.
Ki la ïawad ki samla shnong kiba la wanrah bad ki dongmusa, khlem lap shuh ïa u, kumta nga la wan phai kylla noh bad kitei ki arngut ki khynnah samla na Tyrna, hadien kata ngi la leit pyntip sha ki pulit Sohra ïa kaba la jia.
Ban pynlyngkot, la lap ki trai shnong kiba leit wad ïa u man la ka sngi, haduh ka step kaba hynriew, ynda ki ksuid tynjang ki la pyllait ïa u hadien 5 miet.
U Bah Malngiang u la ïathuh ïa katei ka jingjia bad u la im ha ka jingshait-jingkhlaiñ, haduh ba un da khlad noh ha u snem 2023, hadien 15 snem jong katei ka jingjia.
Ïa kane ka jingjia ruh, nga la mut ba u Raja u la shah rah ‘suid tynjang kum u Bah Malngiang, phewse kham sngewthuh bad kham hok ki ksuid tynjang ban ïa ki ksuid pyrthei ha kane ka juk.
