Shillong, Jylliew 17
Ka Myntri ka koit ka khiah, Dr. Ampareen Lyngdoh ha ka Sngi Ba-ar ka 17 tarik u Jylliew 2025 ka la lum ïa ki doktor, ki ophisar jong ki tnad bapher-bapher ban ïatai halor kumno ban tehlakam ïa ka jingpang HIV-AIDS ha ka Jylla kaba la pynlong ha Secretariat.
Haba kren sha ki lad pathai khubor hadien ba la wai ka jingïalang, ka Dr. Ampareen ka la ong, ba kane ka jingpang HIV ka la kiew sted bha mynta hapoh ka Jylla jong ngi. Ka Sorkar Jylla kan hap ban pynkhreh ïa ki prokram ban ïakren halor kane ka jingpang khamtam eh ha ki jaka sor.
Ka Dr. Ampareen ka la ïathuh ba ki daw ba pynlong ïa ka jingkiew sted jong kane ka jingpang HIV ha ka Jylla ka dei na ka jingpyndonkam lang ïa ujuh u thyrnia bad ka jingbym ïada haba shongkha-shongman khamtam ki briew kiba im ja da kaba die met. Kumta ka la ong ba ki paidbah ki dei ban leit test ïalade namar ka jingbym leh test ka wanrah ïa ka jingma kaba khraw ïa ka ïing ka sem, ka dong ka thaiñ hi baroh kawei.
Ka la ïathuh ruh ba ka jylla Meghalaya mynta ka la wan ha ka kyrdan kaba hynriew jong ka jingjyllei kiba ïoh ïa kane ka jingpang HIV-AIDS hapoh ka ri India.
“Ka sorkar tang nalade kan ym lah ban khanglad ne ai ïa kano-kano ka prokram khlem ka jingïatrei ryngkat bad ki dong ki shnong, ki nongïalam niam bad kiwei-kiwei bad kham kynrei ha kine ki snem ba ngin hap ban peit bha, bad ka sorkar kan ym ïohthiah, ha kaba ngi buhthong ban pynduh ïa kum kine ki jait jingpang kiba ktah ha ka imlang ka sahlang,” la ong ka Dr. Ampareen.
Nangta ka la ïathuh ruh ba ki don haduh kumba 15 bad 17 per cent ki briew kiba la sangeh noh ban shah sumar na kane ka jingpang bad mynta ka Sorkar Jylla ka dang pynlong ïa ka jingwad bniah ban ïakhun pyrshah ïa kane ka jingpang.
Ka la ong ruh ba lada ngi tip shai ba ngi don ïa ka jingpang HIV-AIDS, balei ngin hap ban sangeh noh ban shah sumar ïalade bad kiei ki jingeh ba ki nongpang ki shem ban sangeh noh ban sumar? Halor kane ruh ngin khmih bad peit bniah ba kane ka jingsaphriang jong kane ka jingpang HIV-AIDS kan ym pynma ne wanlam jingma ïa ka imlang ka sahlang.
Ban khanglad ïa kane ka jingpang ka sorkar ka la ka shim ïa kane ka sienjam ban ai jinghikai ïa ki paidbah bad ban hikai ruh kumno ban ïada na kane ka jingpang.
Shuh shuh ka la ïathuh, ba ki paidbah kim dei ban sngewthuh bakla namar mynta ki la don ruh ki dawai ki ban ïada na kane ka jingpang HIV-AIDS bad lah ban ai mynsiem, ha kaba ym dei ba tang shu ïoh ïa kane ka jingpang ka jingim ka la kut, hynrei ki dawai mynta ki la don ban ïakhun pyrshah ïa kane ka jingpang.
Ka la bynrap ruh da kaba ong ba na ka liang ka tnad ka koit ka khiah kan sa phah ruh ïa ki ophisar sha Thailand ban leit shim nuksa ha kaba ïadei bad ka jingïakhun pyrshah ïa kane ka jingpang.
