Ka don kawei ka bynta ha ka phlim ‘Bollywood’ kaba la ai kyrteng ‘3 Idiots’ ha kaba ki tyngshop haba ki la leit peit ïa ka ‘result’ eksamin ka jong ki, ki la peit shwa na shatrai bad ym na khlieh namar ki la sngewthuh lypa ba ki khlem leh bha. Da shisha ki la lap ba baroh ar ngut ki la poi shatrai duh. Kane ka long kumjuh ha kaba ïadei bad ka jinglong-jingman ka pule ka dangle ha ka jylla Meghalaya -kaba la poi sha ka kyrdan ba ha trai duh napdeng ki jylla baroh ha ka Ri India.
Haba peit ïa ka kaiphod jong ka tnat pule-dangle ka Sorkar Pdeng ba la ai kyrteng “Performance Grading Index (PGI)” 2023-2024 kaba thew ïa ki jylla ha kaba ïadei bad ka jinglong-jingman ka pule ka dangle ha ki skul, ka Meghalaya ka la don sha trai duh da kaba ïoh tang 417 poiñ. Ki jylla kiba wan hakhmat duh ki long ka Chandigarh kaba la ïoh 719 poiñ kynthup ïa ka Punjab, Delhi, Gujarat, Odisha, Kerala, Dadra Nagar Haveli and Daman Diu, Haryana, Goa, Maharashtra, bad Rajasthan kiba la ïoh poiñ hapdeng ka 581 bad 680. Ka long shisha ka jinglehraiñ ïa ka Meghalaya.Wat la ka jylla ka la kiew ha ka jingïoh poiñ naduh u snem 2017-18 haduh mynta, hynrei ka dang sah hi shatrai.
Ngi kynmaw ba u Myntri Rangbah Conrad K Sangma u ju pyntip na ka por sha ka por ba ka Sorkar MDA ka pynleit jingmut bha ha ka pule ka dangle. Lada ka Sorkar ka la pynlut shisha da ki hajar klur tyngka kumba ka la kob na ka por sha ka por ha ki skul bad kiwei pat ki jaka pule, ngim tharai ba ka jylla kan dang neh shatrai ha ka jingïoh poiñ. Balei ka la leit long haduh katne? Ka jinghiar ka pule ka dangle ka don jingïadei bad ka jinghiar ha ka synshar ka khadar. Ngim lah ban len ïa kata namar kaba bun ka pisa ban pynbha bad tei ïa ka pule ka dangle ka dei na ka Sorkar. Haba ngi peit ïa ki ‘Result’ MBoSE la ka dei ka SSLC ne ka HSSLC, ki skul Sorkar kim ju ïohlad ban don tang ha ka Top 20 ne Top 10. Baroh ki dei ki skul shimet lane ki skul ba pynïaid da ki Balang. Hynrei kiba bun pat, khamtam sha ki nongkyndong, ki shaniah ha ki skul Sorkar ban ïoh ïa kata ka jingnang, jingtip bad jingstad.
Sngewsynei ïa ka jylla namar kam pat kot bor wat tang bad ka jylla Bihar ruh kaba la ïoh hapdeng ka 461 bad 520 poiñ ha kane ka kynti. Shaei keiñ kita ki aïom ksiar ki aïom rupa jong ka mynnor ba ka jylla jong ngi ka ju long ka pdeng na ka bynta ki briew na kylleng sawdong ban wan pule? Kumno kumne ka shu hiar syndet-syndet katba nang mih ki snem ha ka jaka ba kan kiew irat? Ah! Sangsot ïa ka jylla bad ïa ki nongshong shnong! Ngi la leh aïu keiñ haduh ba ngin da poi shaduh ka kyrdan kaba shatrai duh? Shaei kata ka lak ka klur kaba ka Sorkar ka ju kam ba ka theh ban pynbha ïa ki skul bad ïa ka rukom hikai? Ngin khmih lynti aïu shuh na ki skul kiba bun? Hato kin lah ban nang pynmih ïa ki ‘rang bad ki ‘thei kynsai ki ban long ki akhia ka jaidbynriew? Ngi la nanghiar, bad ka sah sa tang ba ngin poi ba nyngkong na kiba khatduh. Kumno hi kan ym hiar haba ki nonghikai ban ïoh ïa la ka jong ka tulop na ka Sorkar hap ban leit thiah miet ha surok hajan Secretariat. Ngin kynnoh ïa ki nonghikai skul ne ïa ka Sorkar?
La palat 50 snem ngi la ïaid kum kata ka jylla bapura. Ha ka jaka ba ngin nangkiew arted, ngi la nanghiar arsut. Ngi lah ban ym shimkhia than ha kiwei ki bynta, hynrei ban lehkai bad ka pule ka dangle ka long kumba shet kylla dalade ïalade. Ka jingnang, jingtip bad jingstad ka dei ka spah bah kaba ki kmie ki kpa ki lah ban ai ha la ki khun ki kti. Haba ka long pat kumne, hato kam sepei mo kata ka spah ba ki kmie ki kpa ki theh na ka bynta ki khun? Lada ka jingai jinghikai na ki skul, khamtam ki ‘Primary’, kam long kaba khlaiñ, wat khmih lynti than na kiba bun ki khynnah ba kin lah ban lehbha ynda ki la poi sha ki kyrdan kiba kham shalor. Ki skul ‘Primary’ ki dei kiba donkam tam ha ka jingim ki khynnah skul. Lada tlot nangne, la tlot bad la tlor lut. Ïa ka nongrim, la seng la saiñ da ki skul ‘Primary’. Ka long kum ka ïing ha kaba lada tlot ka nongrim, ka ïing kan shong synjor beit. Ha kajuh ka rukom, lada bakla ha ki ‘Primary’, la bakla lut nadong-shadong.
