Ki jingïap syndet kim don jingïadei bad ka jingai tika COVID-19: ICMR-AIIMS

Kane ka jingwad bniah ka la khmih ïa ki 'riewshimet kiba long koit long khiah hynrei ki ïap syndet hapdeng u bnai Risaw, 2021 bad Lber 2023.

New Delhi, Naitung 02

Ka mat haba ïadei bad ki jingïap syndet ki bym lah ban batai jong ki samla-rangbah la dep ban tohkit lyngba katto-katne ki tnad treikam ha ka ri bad kine ki la pynshisha ba kam don kano-kano ka jingïadei hapdeng ka jingai tika COVID-19 bad ki khubor jong ki jingïap ba syndet hapoh ka ri.

Ki jingwad bniah da ka Indian Council of Medical Research (ICMR) bad ka National Centre for Disease Control (NCDC) ki pynskhem ba ki dawai ïada COVID-19 ha India ki long kiba shngaiñ bad kiba treikam, bad kham ñiar yn lap ba don ki jingktah kiba shyrkhei.

Ka jingïap kynsan na ka jingsangeh tied u klongsnam ka lah ban mih na kiba bun jait ki daw kynthup ïa ka jinghiar pateng, ka rukom im, ki jingpang kiba la don lypa, bad ki jingeh kiba mih hadien ka COVID.

Na ka liang ka ICMR bad ka NCDC ki la ïatreilang ban sngewthuh ïa ki daw halor kine ki jingïap syndet ki bym lah ban batai, khamtam ha ki samla-rangbah hapdeng ka rta 18 haduh 45 snem. Kumta, ban ngam kham jylliew halor kane, la leh ïa ar tylli ki jingwad bniah da kaba pyndonkam ïa ki rukom wad bniah bapher-bapher-kawei kaba pynshong nongrim ha ki jinglum jingtip barim bad kawei pat kaba kynthup ïa ka jingwad bniah ha ka por ba shisha.

Ka jingwad bniah ka banyngkong kaba la pynlong da ka ICMR (NIE), la ai kyrteng “Factors associated with unexplained sudden deaths among adults aged 18-45 years in India – A multicentric matched case-control study.” 

Ïa kane ka jingwad bniah la pynlong naduh u bnai Jymmang haduh u bnai Nailar 2023 ha kylleng jong 47 tylli ki jaka sumar ‘Tertiary’ ha 19 tylli ki Jylla bad ki Union Territory.

Kane ka jingwad bniah ka la khmih ïa ki ‘riewshimet kiba long koit long khiah hynrei ki ïap syndet hapdeng u bnai Risaw, 2021 bad Lber 2023.

Ki jinglap ki la pyni shai ba ka jingai tika COVID-19 kam kyntiew ïa ka jingma jong ka jingïap ba kynsan-kynsan (ki bym lah batai) ha ki samla-rangbah.

Ka jingwad bniah ba-ar, kaba la ai kyrteng “Establishing the cause in sudden unexplained deaths in young,” ka dang ïaid mynta na ka liang All India Institute of Medical Sciences (AIIMS), New Delhi ryngkat ka jingbei pisa bad ka jingïatreilang bad ka ICMR.

Kane ka dei ka jingwad bniah kaba thmu ban lap ïa ki daw kiba ju jia halor ki jingïap syndet ha ki samla rangbah. Ka jingkhmih bniah ïa ki jingtip na ka jingwad bniah ka pyni ba ka jingpang ha ka jingsangeh tied u kongsnam, ne ‘Myocardial Infarction’ (MI), ka dang ïai bteng ban long ka daw bah jong ka jingïap syndet ha kane ka rta.

Ha kajuh ka por, kaba kongsan ka long ba ym shym la ïohi ïa ki jingkylla kiba khraw ha ka rukom jong ki daw haba ïanujor bad ki snem ba la leit noh – ha kiba bun ki jingïap ki bym lah ban batai, la ithuh ba ki jingkylla ha ka ‘gene’ ki long ka daw jong kine ki jingïap. Ïa ki jingmih ba khatduh yn sa ïasam ynda la dep ka jingwad bniah.

Ryngkat lang, kine ki ar tylli ki jingwad bniah ki ai ka jingsngewthuh kaba kham shai shaphang ki jingïap syndet ki bym lah batai ha ki samla rangbah ha India. La pynpaw ruh ba ka jingai tika COVID-19 kam paw ba kan kyntiew ïa ka jingma, katba, ka bynta jong ki jingeh ha ka koit ka khiah ki long kiba kongsan, ka jinghiar pateng bad ki jingjied ïa ka rukom im kaba don jingma ka don bynta ha ki jingïap syndet ki bym lah batai.

Shuh shuh ki stad saïan ki la pynpaw biang ba ki jingkren kiba pynïadei ïa ka jingai tika COVID bad ka jingïap syndet ki long ki bym dei bad kiba ïalam bakla, bad ym don ka jingpynshisha katkum ka jingmynjur ka saian.

Ki jingkynnoh ba shu antad khlem ki sakhi kiba shai ki don ka jingma ban pynduh ïa ka jingshaniah jong ki paidbah ha ki dawai ïada, kiba la don ka bynta kaba kongsan ha ka ban ïada ïa ‘million ngut’ ki briew ha ka por jong ka khlam.

Nalor kane, kum kine ki khubor bad ki jingkynnoh ki bym don nongrim ki lah ban ktah jur ïa ka jingartatien haba phai sha ki dawai ïada ha ka ri, da kaba ktah shi kat dei pat ïa ka koit ka khiah jong ki paidbah.

Ka Sorkar India ka dang ïai bteng ban leh ïa ka jingwad bniah ha ka liang ka koit ka khiah jong ki paidbah kaba pynshong nongrim ha ki sakhi ban ïada ïa ka bha ka miat jong ki nongshong shnong jong ka.