
Shillong, Naitung 11
Ka Jylla ha ka Sngi Thohdieng ka la kynjoh ïa u mawmer ba kongsan ha ka jingïaid lynti jong ka ha ka roi ka par hadien ba ka Myntri Tnat Pla Tyngka ka Sorkar Pdeng, ka Nirmala Sitharaman, ka la buh ïa ki mawnongrim bad plie ïa ki projek ki ban pynkylla dur ïa ka Jylla kiba kot sha ka T. 1,087.81 klur ha ka Integrated Public Program kaba la long ha LARITI – International Centre for Performing Arts and Culture.
Haba kren ha kane ka sngi, ka Sitharaman ka la ai jingïaroh halor ka jingnang kiew bad ka jingïohi jngai kaba skhem jong ka Jylla hapoh ka jingïalam jong u Myntri Rangbah, u Conrad K. Sangma.
Haba pyntip ba la mang T.5,400 klur sha ka Jylla hapoh ka Special Assistance to State for Capital Investment (SASCI), ka la ong, “Nga sngewkmen ba ka Sorkar ka la pyndonkam hok ïa ka pisa na ka bynta ki ‘capital asset’. Ngan buh ha ka rekod ïa ka jingsngewnguh jong nga ïa ka jingpyrshang ka Meghalaya – ba la pyndonkam pura ïa ka bhah pisa. Ki don katto-katne ki Jylla ki bym lah ban pyndonkam pura ïa ka jingïoh bhah jong ki; hangne ngi don ïa ka Meghalaya, kaba pyndonkam pura ïa la ka bhah.”
Haba pynpaw ïa ka jingkyrshan ba bteng jong ka Sorkar Pdeng, ka Sitharaman ka la ong ba ka Sorkar ka phai sha ka Thaiñ Shatei Lam Mihngi kum ka thaiñ ban pynkup bor, ban leh eiei, ban pynkhlaiñ bad ban pynkylla.
Ka la kdew ïa ka jingshna jong palat 540 km ki surok ha ka Jylla, ka jingkiew kaba san shah ha ka jingdon jong ki ‘optical fibre’, naduh u snem 2014. Ka la ai jingïaroh ïa ka Jylla na bynta ka jingpyntreikam bha ha ki skhim kum ka ‘Jal Jeevan Mission’, ‘PM Awas Yojana’, ‘PM Jeevan Jyoti Bima Yojana’, ‘Swachh Bharat Mission’ bad kiwei-kiwei.
Ka la ong, “Ka pisa baroh kaba la ai sha ka Meghalaya naduh u snem 2021 haduh mynta ka long T.5,400 klur” bad ka pynpaw ïa ka jingkmen jong ka halor ka rukom ba ka Sorkar Jylla ka la pyndonkam ïa ka pisa ha ka ban tei ïa ki ‘capital asset’.
Ha ka jingkren jong u, u Myntri Rangbah ka Jylla, u Conrad K. Sangma u la pynpaw ïa ka jingsngewnguh ïa ka Sorkar Pdeng halor ka jingïai bteng jong ka ban kyrshan ïa ka Jylla.
U la ong, “Ka jingwan jngoh jong u Myntri Pla Tyngka ka Sorkar Pdeng ka long kaba kongsan, ym tang na bynta ki prokram Sorkar hynrei ban pynïasoh ruh bad ki nongshong shnong jong ka Jylla; ban sngewthuh hi dalade – ïa ki jingeh ba ngi ïakynduh, bad ban kdew ïa ki jingïalam lynti bad ki lad jingpynbeit na bynta ka lynti ban ïaid shakhmat.”
Haba pynpaw ïa ka rukom synshar ka Sorkar kaba pynshong nongrim ha ka jingthmu, ka thong bad ka jingsynshar kaba pynshong nongrim ha ka jingmih risol, u Sangma, u la pynkynmaw biang ïa ka thong jong ka Sorkar ban long kawei napdeng ki Jylla jong ka ri ha ka thup kyrdan ‘Top-10’ hapoh u snem 2032.
U la pynpaw ba ka thong jong ka Sorkar ban kynjoh ïa ka ïoh ka kot kaba 10 ‘billion’ USD bad, hadien hynñiew snem jong ka jingkiew kaba bteng bad kaba ryntih, ka Jylla mynta ka la jan kynjoh ïa ka ïoh ka kot kaba ‘$6 billion’, ha ryngkat ka jingkiew kaba la jan kot 15%, kaba kham heh ban ïa ka jingkiew ha ka ri baroh kawei.
U la pynsngew sha ka Myntri Tnat Pla Tyngka ka Sorkar Pdeng ba ka Meghalaya ka la jop ha ka ban pyndonkam ïa kiba bun tylli ki skhim bad ki projek lyngba ki Externally Aided Project (EAP), kiba long kum ka tyllong ba kongsan jong ka jingbei tyngka na bynta ki Jylla kiba kham rit.
Kine ki jingthmu ki la pynlah ïa ka Jylla ban pyntreikam ïa ki projek pynroi kiba bun jait, ha kaba ka jingbei tyngka baroh ka la jan kot sha ka T. 12,000 klur, kaba noh synñiang shi kat dei sha ka jingroi baroh kawei jong ka Jylla.
Ha kane ka sngi la pyllait ruh ïa ka ‘PRIME Impact Report, Meghalaya on the Move: Achievements over 7 years’, kaba pynpaw ïa ki jingjop jong ka Jylla ha ka synshar-khadar, ka jingpynmih buit thymmai, bad ka jingseng kam ha ki liang bapher-bapher.
Ki projek ba kongsan ba la pyllait ha Meghalaya ki kynthup: 75 tylli ki ‘Digital Library’ ha ki jaka ba jngai (T.162 klur, SASCI): la pyntreikam da ka State Rural Employment Society, kane ka jingthmu kan wanrah ïa 750 tylli ki ‘Digital Library’ ha ki jaka nongkyndong, ka ban pynïasoh ïa ki samla sha ka ‘National Digital Library’ bad pynshlur ïa ka jingpule kot.
Ka jingpynbha biang ïa ka Pung Umïam (T.120.81 klur, ba la bei tyngka da ka SASCI): ka projek jngohkai pyrthei kaba paw ban pynkylla dur ïa ka Pung Umïam sha ka jaka jngohkai kaba paw ha ka pyrthei, kaba la khmih lynti ban khring ïa palat 1.27 lak ngut ki nongjngohkai pyrthei man u snem bad pynmih haduh 4,000 tylli ki kam ki jam.
Ka MICE & Tourism Infrastructure ha Mawkhanu (T.103 klur, SASCI): Ka jingheh kaba 106 akar, kane ka kynthup ïa ka Meghalayan Experience Theme Park, ka ‘Open-Air Amphitheatre’, bad ki jaka pynlong tamasa ban kyntiew ïa ka kam jngohkai pyrthei shabar ka nongbah Shillong.
Ka Mawkhanu Football Stadium (T.732 klur, la tyrwa ban bei tyngka na ka SASCI): Ka jaka ba la pynbha ha ryngkat ka ‘Residential Football Academy’, ha ka jingïatreilang bad ka North East United FC, ka ban pynskhem biang ïa ka kyrdan ka Meghalaya kum ka nongbah phutbol jong ka ri India.
Ki ‘Hostel’ na bynta ki kynthei ba trei (T.132 klur, SASCI): Ki jaka sah kiba shngaiñ, ki bym rem dor ha Shillong (400 jingthiah), bad ha Jowai, Byrnihat, bad Tura (mar 200 jingthiah), kaba ai ka jingkyrshan kaba kham bha ïa ki kynthei kiba trei. Kumjuh, ka ophis-bad-ka jaka sah na bynta ka CBIC, New Shillong (T.256.23 klur): Ka jaka ba la pynïasoh lang katkum ka juk mynta ban pynkhlaiñ ïa ki jingpynïaid kam ka CBIC ha Meghalaya.
Ka Northeast Regional Campus of Indian Institute of Corporate Affairs, Mawkhanu (T.100.95 klur, PM’s DevINE): ka shlem jingpule kaba paka ha ka liang ka ‘Corporate Governance’, jingwad bniah ha ka ïoh ka kot bad ka ‘Capacity Building’ ha ka Thaiñ Shatei Lam Mihngi. Kane kan dei ruh ka sien banyngkong ba ka IICA kan don ïa ka ophis shabar ka Delhi.
Shuh shuh ha kane ka jingïalang, ka la don ka jingsam ïa ki ‘cheque’, kaba la ai jingmyntoi ïa ki nongïoh jingïarap hapoh ki skhim kum ka PM MUDRA, PM SVANidhi, PMEGP, bad ka NPS Vatsalya.
Nalor kane, kum shi bynta ban kyntiew ïa ka rep ka riang ba khlem ai dawai jong ka Jylla, ka Sitharaman ka la kaweh lama kum ka jingpyllait ïa 2 metrik ton u sohtrun ba paka tam sha ka LULU Retail, Dubai, hapoh ka Megha-LAMP ba la kyrshan da ka IFAD.