Ki Ktien Nongwei ba Shim Kylliang ka Ktien Khasi

Ki don ki ktien ki ba la pynsngewthuh ha ka imlang sahlang ba ki dei kiba shim kylliang na ka ktien Persia, ïa kaba dang dei ban bishar bniah bad tih sani bha ban lap...

Raphael Warjri

Haba kdew ïa ki ktien ba kordor bad kynsai ha ka ktien tynrai, ym biang ban kheiñ dewthala ïa la ka ktien kmie da kaba hun bad tngen da ka ba shim kylliang na ka ktien nongwei. Katba lah ki ktien kordor bad kynsai ki dei ban long kiba shongkhia shongkun ym tang haba kren khana hynrei ha ka thoh ka tar ruh kumjuh. Kaei ka ba thmu ban kdew ka long ba kat ha ka thoh ka tar ne ka thohkot thohsla la dei ban phikir ban ym tohhoh da ka ktien nongwei bad ban pynneh da la ki ktien tynrai. Wat lada dei ban shna thymmai ruh lada ka ktien ka long kaba suk ban sngewthuh, ban kren ne thoh bad kaba sngewtynnad ban shahshkor katta ka long ka ba biang ban kynthup kum ka ktien Khasi tynrai. Hynrei ïa ki ktien ha iew ha hat ha lynti syngkien khamtam kiba la sngewthuh paidbah bad la pdiang kum ki ktien Khasi, te ym da pher than ban kynthup kumba la bteng ban kdew biang kumne harum :

 Football (phutbol) kaba mut Ka jingïalehkai phutbol

Almaaree (almari) Hindi ka thiar kynshew mar mata

Atashkhaneh (atoskhana) Persian kaba mut u noi pyllait tdem na tnum ïing

Baaltee (borti) Hindi ka pipa rit ba rah um

Bottle (bitor)- English U kum, klong, buïam. Teng teng la ju ong ruh u bilor.

Belaca (Belsha) Bangla ka siang lynghang ba khat khyndew ne shyiap

Chhabi (shabi) Hindi ka atiar ban khang bad plie ïa ka tala

Chhata (shatri) Hindi ka tiar knup ba da sngi da slap

Chhamash (shamoit) Hindi ka tiar siang barit

Chhaka (shaka) Bangla ka shalyntem 

Chillum (shilim) Hindi Ka tyndong duma lyngba u noi ba pynlang um

Chinee (shini) Hindi ka mar ba pynthiang ïa ka bam ka dih.

Chisel (Paiñtali) kaba mut u shniah ni siah ne pong dieng lyntang (tyllong ym tip)

Cork (kak) English u tiar ba set ne khang ïa u kum

Gaadi (kali) Hindi ka atiar kor tyllun ba kit briew ne kit mar

Gulab (tiewkulab) Hindi u syntiew kulab

Chiraag (sharak) Hindi ka dingkum ne dongmusa rit

Golee (Kuli) Hindi u namsiat da ka atiar siat pynmynsaw ne pyniap.

Jug (jok) English u kum buh um dih

Kagaz (kot) Hindi Ka sla kot ba thoh ne shon dak ne dur

Kalam (khulom) Hindi u atiar thoh dak da ka sia ha ka kot

Karakhana (karkhana) Hindi ka shlem shna atiar

Karata (kurat) Bangla ka atiar ot dieng da ki shreng bniat nar

Kettle (ketli)- English Daron (Bhoi)

Khilkee (khalki) Hindi  ka pongshai na kynroh tyrpait

Karanee (Korni) Hindi ka atiar sbor ne lape dew bilat pynplih

Kursee (shuki) Himdi ka knor shong bad shaniah met

Mez (miej) Hindi ka knor kynjang buh mar ba pyndonkam noh mar mar.

Mithayee (mithai) Hindi ka marbam bathiang

Pistol (Pistol) French ka atiar siat ba thep da u namsiat ban bsiat sha ki jynthaw.

Plastic (plastik) English ka slajri ba jem ne eh katkum ki mar

Randeh (Rynda) Persian ka atiar oh pynjlih da kaba khoh stang snep

Sarak (Surok) Hindi Ka Lynti ïaid kali ne ki paidbah

Sanduk (synduk) Hindi u sup kriah ne trop kynshew mar

Sweetmeat (mitmit) English ka jingbam thiang ki khyllung khynnah

Taala (tala) Hindi ka kor khang khyrdep ïa ka dwar

Tussock (tyrsok) English ka mar siangthiah barben bad jemmet

Wall plaster (biar) kaba mut ka kynroh ba sbor bad lape shun (tyllong ym tip)

 Ki don ki ktien ki ba la pynsngewthuh ha ka imlang sahlang ba ki dei kiba shim kylliang na ka ktien Persia, ïa kaba dang dei ban bishar bniah bad tih sani bha ban lap ïa ka jingshisha. Kita ki ktien la kam da mano re ba ki dei ka tyllong na ka ktien Persia.Kumta ym dei ban pynksan khlem ki ñia, hynrei ynda la bishar bniah bad tih sani ban pynwandur artat katkum ki kyntien, lehse lah ban shem lynti ban sngewthuh ïa kine ki ktien harum :

Persia – English Khasi

Borabor- always barabor

Binai – month bnai

Dana – pulse dana

Darbar – royal court dorbar

Dera – tent dara

Dir – late dier

Dozakh – hell dujok

Dua – pray duwai

Haq – truth hok

Hokam- verdict hukum

Jaygah – position jaka

Jazagh – frog jakoid

Khamsh- pinch, pierce ksam

Khatma – termination kut

Khusni – promiscuous kusbi

Khwah – wish kwah

Kti – how much katno

Pab – father pa

Pahra – sentinel pahara, phira

Palang – bed palong

Piri dumoy- world pyrthei

Randeh- wood planer rynda

Raqam – custom rukom

Shaitan – devil soitan

Ustad – intelligent stad

Wahd – a type of territorial head wahadadar

Zabar – force jubor- ju ka dei ba ?ai long; bor dei ka jingkhlaiñ

Zakhm – hard jakhom

Zam – cold kjam

Zar – gold, cry ksiar

Zur – pair, force jur- ar tylli/ ba lah palat

Halor kitei ki ktien ba la kdew haneng, ki dang byllai ki ba ym pat lah ban pynthikna pura bad dang sohkyrdot ka jingmut ba khlem da ïahap eiei. Ban kam trai ïa ka ktien ka don kaba marmlien da kino kino ki bynriew ba kham khlaiñ bor ha kiba bun ki liang ba kin ïuhroit ïa ki bynriew kiba kham tlot bad ritpaid. Tang hangne paramarjan jong ka thaiñ shatei lammihngi ruh lah ban ai nuksa kum ‘kwai’ ka dei tynrai Khasi, hynrei ki la kam ba dei na ka ktien Assamese ‘guwa’, nangta ka meikha ‘Kamakhya’, aiñ – ‘aain’ bad kumta ter ter. Kumta dei ban pynksan katkum ka ñia ïa kawei pa kawei ka kyntien ba la kam trai da kiwei. Lada shu pyrkhat ïa kaei kaba ju ïailong ka ktien ka mih na kaba kren ki bynriew bad ka sa thaw jingmut ha ka imlang sahlang haduh ba ynda kylla ka ktien kmie ne ktien tynrai ha ka deiriti jong ka jaitbynriew