Shillong, Naitung 24
Ka Sorkar Jylla ka la rai ban wanrah da ka polisi kaba bniah ka ban long katkum ka thong (mission mode) na ka bynta ban ïakhun ïa ka jingsaphriang jong ka jingpang HIV/AIDS hapoh ka Jylla.
Ïa kane ka rai la shim ha ka jingïalang kaba la lum da ka Sorkar bad pynïaid da u Symbud Myntri Rangbah ba khmih ruh ïa ka tnat Kam Pohïing Bah Prestone Tynsong bad ba la ïashimbynta da ka Myntri ka tnat ka Koit ka Khiah Kong Ampareen Lyngdoh, Myntri ka tnat Social Welfare Bah Paul Lyngdoh bad phra ngut ki MLA na ka East Khasi Hills District.
Ka Kong Ampareen haba kren sha ki lad pathai khubor hadien ba la wai ka jingïalang, ka la ong, “Kane ka jingïalang ka la shim ïa ka rai ba ka Sorkar kan hap ban ïaid da ka lynti katkum ka thong ban leh eiei halor ka jingsaphriang jong u khñiang jingpang HIV/AIDS. La bynshet ha ka tnat ka Koit ka Khiah ïa ka kam ba kan wanrah ïa ka ‘cabinet note’ ban pyrkhat ïa ka polisi kaba bniah katkum ki thong, ban ïakhun ïa ka jingsaphriang jong ka jingpang HIV/AIDS”.
Ka Myntri ka la pyntip ruh ba ka Sorkar kan sa pynlong ïa kum kane ka jingïalang sa ha rilum Garo bad rilum Jaiñtia ban ïakren ïa kane ka kam bad ban wanrah ïa ki buit treikam ha kaban leh eiei ïa kane. Yn sa ïasyllok ruh bad ki heh ophiar bad ki doktor bala rangbah ba kin btin lynti ban ïaid shakhmat.
Ka Myntri ka la ban jur ruh ba ka Sorkar kan ym pyllait paidbah ïa ki jingkheiñ halor ka jingdon ki jaka ba jur eh ka jingpang (hotspot) ban kiar ïa ka jingpynjah burom ïa ki konstitwensi shimet shimet.
Haba ai ïa ka jingkheiñ, ka Kong Ampareen ka la ïathuh ba ka jingdon ki nongpang HIV/AIDS ha East Khasi Hills ka la long arshah sha ka 3432 ngut, ha kaba tang 1581 ngut ki nongpang kila wan shakhmat ban shim jingsumar. Kala ïathuh ruh ba haduh 681 ngut ki nongpang ki la shu jah na ka jingsumar, kaba la pynkhuslai bha.
“Ngi la ïakren tang shaphang ka East Khasi Hills ha kane ka jingïalang. Ha EKH, ka jingdon ki briew ba pang ka bun bha. Ka jingdon ki nongpang ba bun eh ha Meghalaya ka dei ha rilum Jaiñtia. Baroh-ka West bad East Jaiñtia Hills, ka jingdon ki briew ba pang HIV/AIDS ka la ima bha hynrei ka Khasi Hills ruh ka la ïaid lang ha kane kajuh ka lynti,” la pyntip ka Myntri.
Ka Meghalaya ka wan ha ka kyrdan ba hynriew hapoh ka Ri ha ka jingdon ki nongpang HIV/AIDS.
Halor ka jingkylli, ka Kong Ampareen ka la ai jingmut ba ka Meghalaya ka dei ban don noh ïa la ki jong ki aiñ ban pynmyntoi ïa ki nongshong shnong da kaba pynlong kongsan ban test HIV/AIDS ha shuwa ban ïathoh shong kurim, kaba ïasyriem kum ka aiñ ha Goa. Katkum ka jingong jong ka, ka jingïalap halor kane ka jingpang kam dei shuh ka jingeh kaba khraw, hynrei ka jingleh test bad screening ka dei kaba dang hap ban pynjanai.
Ka Myntri ka la pynbna ruh ba ka Sorkar kan sa ïakren bad ki stad aiñ bad ka tnat ka koit ka khiah ban ïap yrkhat lada long kaba lah, ban wanrah ïa ka aiñ kaba pynlong ïa ka jingpeit bniah HIV/AIDS kaba kongsan. Ka Meghalaya mynta ka long kaba la pynkhreh ban shim ïa ki sienjam kiba khlaiñ ban ïakhun pyrshah ïa ka jingsaphriang ka HIV/AIDS.
Nalor kane, ka Myntri ka la pynpaw ïa ka jingsngewkhia halor ka jingdon jong ki briew ba ïap namar ka jingbym ïoh ïa ka Antiretroviral Therapy (ART) hapoh ka Jylla.
