D H Kharkongor
Ka don shisha ka por ïa kiei kiei baroh. Ka long kumta wat ïa ka jingsngewtynnad ne ka jingpynbyrngia. Kiei kiei ki kylla kat kum ka karta ne kat kum ka jingïaid jong ka por. Wat ka jingïadei para briew hi ruh. Ka jinglong u briew ruh ka kylla katta katba nangïaid ka karta. Lehse dei tang ka riam ka beit ne ka ‘Fashion’ ne ka ‘Style’ kaba tyllun ban poi pynban hajuh shi hajuh.
Te ha kaba ïadei kyrpang bad ki samla lud lem bad ka riam ka beit ka jong ki ba nga imat kumba ka la poi biang sa shisien ka juk jong ka ‘Bell Bottom’ bad ruh ka ‘Loose Fit’. Lada ki ‘Jeans’ ne ki ‘Trousers’ ki dang biang, ki dang i thymmai bad wat la ki dei kiba rem dor katto katto ruh pynban ki bapli kim banse ban kyntait noh ïa ki sharud bad thied bujli noh da ki ‘Bell Bottoms’ lem bad kiba kum ki ‘Loose Fit’. Ha ka jinglong samla ba kim banse ban ïa bud tyrneng kat kum ka jingïaid jong ka por. Ki bapli kim kwah ban shah iehnoh shadien. Ka long kumta kumjuh wat ïa nga ïa phi ruh, katta, mynba ngi dang dei tang ki samla lud. Ngi ruh ngi la kum ïa bud tynneng wat lada kata ka ‘fashion’ ne ka ‘style’ kam ïa hap bad ka rynïeng ka rynñiot ka jong ngi lane kam ïa hap bad ka rukom long ka met ka phad ka jong ngi. Ngi ruh ngi la kum pynktha khlieh ktha maloi ne shong shan tmoh ïa la ki jong ki kmie ki kpa. Te kumta ym lah khlem da rymmuiñ ïalade haba ngi ïohi biang ïalade ha ki dur ki dar kiba mynnor, kata, ki ‘Black & White Still Photos’.
Ngam lah shisha khlem da kynmaw kyrpang ïa la ka jong ka por jinglong khynnah. Ym ïa ka riam ka beit ne ïa ka ‘Fashion’ hynrei ïa ka Shillong bad ki khapsor ki jong ka. Ka Shillong bad ki khapsor kiba nga sakhi mynba dang btin I ‘Pa’ bad hateng hateng I ‘Padeng Best’. Ka Shillong kaba mynba nga dang pule ha Kamala Nehru Institute, kata, myn ha ka por jong ka Mrs. Saikiabad ruh ha St Edmunds, kata, naduh ka por jong u Bro. Gaffney tad haduh ka por ka jong u Bro. Shannon.
Nga ïoh u Kpa uba sngewtynnad ban ïaidkjat. U rangbah uba sting thor thor kum u sner sim bad uba don pat ruh ïa ka rukom ïaid ka bym pynthait pynlwait. Kum ban shu ong noh ka bym stet lymne suki. Kaba kham bun ka dei ka jingïaidkjat kaba naduh Motphran tad shaduh sha pdengshnong Malki lem bad ka jingïaidkjat kaba naduh Motphran tad shaduh sha Kynton, Umlyngka, lyngba ka ïew Duh. Ka jingïaidkjat sha Laitumkhrah bad na Laitumkhrah lyngba kato ka lynti ïaidkjat kaba ki ong ka ‘Jacob’s Ladder’. Ngam klet ruh de ïa kito ki por jong ka jingïaleit peitkai ‘Football’, sha Polo. Ki jingïaidkjat kiba ha ryngkat ki jingïathuhkhana shaphang kiei- kiei kiba shilynter lynti.Te kumta wat nga ruh ngam sngewthuh ïa ka thait ka lwait. Ka sien kaba nyngkong kaba nga shong Taxi bad i ka dei na Malki Point tad haduh ha Motphran bad ruh ynda la mied bad la kham kynjah ka pyrthei ka mariang. Kata ka dang dei ka por jong ka Ambassador Mark III, kaba hamar ba khreh mih artat ka Ambassador Mark IV. Ngi da ïa shong khaiñ pat ruh tang ar ngut bad ruh shadien.
Ynda kynmaw ïa la ka jinglong khynnah ba nga shem ba nga ïasyriem ïa uta u ‘Tom Sawyer’. Kumta nga don ïa ka jinglong, kumba ki ong ha ka ktien nongwei, ‘Mischievous’ bad ‘Adventurous’, kaba tad haduh ka jinglong samla lud. Te kumta shano ba ngam poi bad ruh badno ba ngam poi. Nga ju sngewtynnad ruh de ban ïa shong kai bad kiba la kham heh kham san. Kaba katno tam ban ioh kylli pythew ïa ka jinglong jingman jong ka Sor Shillong lem bad kiei kiei kiba ha ka por ka jong ki. Ka dei halor kata ka nongrim ba wat lada nga dang don dang tang 56 snem bad 4 bnai pynban ngam sngewtynnad shuh ïa kane ka Sor Shillong kaba mynta. Ka dei halor kata ka juh hi ka nongrim ba nga ngeit shkem ba ngin nym ioh shuh ïa kiei kiei kiba la leit noh. Kaba katno tam ïa kaba kumba ki ïalap ïariew ne ïathuhkhana kita kiba la khamheh khamsan. Ngin ym ïoh shuh ïa ka Shillong, lem bad ki Khapsor, kiba kum ha ka por ka jong ki. Ka por mynba dang duna kylluid war war, dang jyrngambha, dang pynngad bha, dang khuid dang suba bad dang shngaiñ ruh de wei ba dang duna naduh u khunbynriew tad haduh ki kali.
Ka Shillong, kumba nga la dep ong naduh kumba arphew san snem mynshwa, ka la mad bad kan dang ïai mad ïa ki jingeh ha ka liang ka ‘Transport Management’, ka ‘Solid & Liquid Waste Management’ bad ha ka liang ka jinglah ban pynbiang ïa ka umbam-umdih. Ka Shillong ka la nang heh ka la nangïar shisha ruh ha la ka jong ka mon kaba laitluid ne ‘un-regulated growth’, kumba long uta u ‘Tumor’. Ka la kylla long shisha kata ka ‘Concrete Jungle’. Kumta ngin nangïai mad jingeh ha kitei ki lai ki liang wei ba ngi da dei shisha kata ka jaitbynriew ka bym sngewtynnad ïa ki Aiñ lem bad ki kyndon ki jong ka. Ngi da dei shisha kita ki ‘Ha Ri Lajong Ngin Leh Kat Kaba Ngi Mon’. Ngi da dei shisha ruh kita ki ‘Un-teachable’ ne kiba shitom ban shah hikai. Ngi da dei shisha ruh kita kiba kyndit bynriew tad ynda ka um ka la poi tad haduh ha ryndang.
Ha kaba ïadei bad kane ka Sor Shillong ba nga te nga la duh jingkyrmen. Nga la duh jingkymen namar nga tip shai ba katta katba phi nang sei lut la ka buit la ka bor ba katta ruh u khunbynriew un nang ïai roi hangne hapoh Sor Shillong, ki kali ruh kin nangroi bad namar kata ka jingpynmih ïa kiei-kiei kiba ngi hap ban kyntait noh ruh kin sa nangroi. Ngin ym lah ban ïoh ïa ka ‘Smart City’ khlem ki ‘Smart Citizens’. La ñiah shoiñ naduh ïa ka ïew Duh tad haduh ïa ka Khyndai Lad. Lah kwah ban shu kiar beit noh ïa ka ïew Duh, ïa ka Khyndai Lad ruh, wat lada la kylluid shisha kata ka ïaid ka ïeng.
