
Ha kine ki sngi, ngi la ïohi ba ki kam tuh kam thiem ki jyllei bha ha kylleng ka jylla. Na ka por sha ka por, ki ïing ki shah prong ha ki nonglute kiba ju rong ïa ka pisa bad ki jingdon-jingem kum ka ksiar, Mobile Phone, Laptop nalor kiwei pat. Ka don ruh ka jingjyllei ha ka jingtuh ïa ki arshaka bad ki thuk-thuk nalor jong ki kali. Ki nongshong shnong ki dei ban husiar shwa ba kin thied ïa kino-kino ki mar ba ki shah tyrwa ha ka dor kaba tad. Ha shwa ban thied, dei ban wad jingtip shwa na ki thanat pulit. Ha ki thanat, kin don beit ki jingthoh-jingtar kiba ïadei bad ki arshaka lane ki kali lane kiwei pat ki mar ki mata kiba la shah tuh. Lada dei kiba nabar jylla ruh, ki pulit na ka jylla jong ngi ki lah ban pynïarap ban pynthikna. Ynnai ïa kwah ïa kaba tad ïoh poi sha ka sohsat. Ban shaniah kulmar ruh kam dei. Ki lah ban wan ki paralok ne ki bahaïing ban tyrwa tad ïa ki arshaka. Pyndonkam ïa ka jabieng.Yn ym don ban die tad ïa kano-kano ka mar kaba dang shu pyndonkam tang katto-katne. Lada phi shem ba ka dor ka long kaba bit bad tad palat haba ïanujor bad ka jinglong jingman jong ka mar, ka mut ka don eiei shalyndet jong kata, bad phin hap husiar.
Wat lada ym pat lah ban pynshisha, hynrei kiba bun ki suba ba ka jingjyllei jong ki nongdih drok ka la pynjur ïa ki kam tuh kam thiem ha kane ka jylla. Ngi tip ba la jan man ki dong bad ki shnong ha sor Shillong, ki nongdih bad nongdie drok ki don. Ka jingkynnoh na kiba bun ka long pyrshah ïa ki nongdih drok ha kaba ïadei bad ka jingbun jong ki nongtuh namar kine kin hap ban wad pisa ban ïoh thied ïa u jingdih uba ki la kyrni haduh katta-katta. Nalor kiba bun ki nongdih drok kiba dei tang ki khynnah bad khlem kam khlem jam kam dei kaba suk ba kin ïoh tyngka ban thied drok, namarkata, kim banse ban shu leit rong noh ïa ka pisa ne ka mar ka mata na kiwei khnang kin lah ban bsa drok ïalade. Lehse kine ki jingkynnoh ki lah ban long kiba shisha.
Nalorkata, ki lah ruh ban don ki kynhun kiba smat ban tuh ban thiem ïa ki kali, arshaka bad ki thuk-thuk da ka jingthmu ban ïoh die lilam sha kiwei pat ki jylla. Ki briew kiba sah sha kiwei ki bynta jong ka Ri kin ym tip than la ka dei ka mar kaba shu tuh lane ka bym don dak eiei. Ha ka jinglong briew, ki kum thied namar ka dor ka long kaba tad. Kane ka long kumjuh bad ki nongtuh kiba lute na kiwei ki jylla bad ban wan tyrwa ïa kita ki mar sha kane ka jylla. Namarkata, ki trai ïing bad kito kiba don ïa ki kali lane ki arshaka, kin hap long kiba husiar ïoh ngat ei ha ka apot jong ka jingshah lute. Kan bha lada ki trai ïing kin buh da ki CCTV khnang kan pynsuk ïa ki pulit ban thwet ïa ki nonglute.
Nalorkata, ha ka jingkynrei jong ka “Cyber Crime” lane ki kam shukor lyngba ki rynsan ba pyndonkam da ka Internet kum ka OLX, hap ban ïa kham pynjur ïa ka jinghusiar. Ki bun bah ki nongshong shnong kiba la shah thok lyngba ka rynsan OLX ha ka jingthied ïa ki mar ki mata thynrim (second-hand). Ki bun kiba la siew pisa lypa hynrei ki khlem ïoh pat ïa ka mar. Don kiba la siew pisa na ka bynta ki mar shu tuh na kiwei. Ki don kiba leh mynleh kum ki shipai ïada ri kiba donkam ban die tad ïa ki mar ki mata namar ka jingshah pynkynriah kam noh shawei. Ki nongthok nongshukor ki ïaid ar kam ban ïa ki pulit namar ki dei ki briew kiba shalak bad kiba nang ban pyndonkam ïa ki kor ki bor ban thok. Kat ban da lap ïa kito ki nongshukor, la mih sa da kiwei pat ki buit treikam jong ki kiba kham triem shuh-shuh.
Kiba kham bun na ki nongshong shnong ki kamai da ka hok, ki da pynjaw ïa ka syep ka syar ban ïoh ïa ka jakpoh, ban pyndap ha ïing ha sem, ban thied ïa ki jingdonkam bapher-bapher. Hynrei ki don pat kiba shu kwah ban kamai da kaba shong lane kiba kwah ban ïoh spah da kaba suk. Ki shukor da ki kam laiphew jait laiphew rukom bad ki bym pat da kot bor ha ka jingmut-jingpyrkhat, ki kloi ban ngop. Tangba ha ka jinglong briew, mano bym ngop lada don kiba wan tyrwa ïa ki mar remdor ha ka dor kaba tad? Ha ka jinglong briew, ngi kwah beit da kaba kham duna dor bad namarkata, ngi kum ngop noh ha ki riewsniew kib aim da kaba thok bad shukor ha ki rukom bapher-bapher. Lada phi la sngewthuh ba ki la ngat ha ka shrip jong ka jingshah shukor, phi dei ban pyntip mar-mar sha ki pulit khnang ba kin pyrshang ban pynsangeh ïa kato ka pisa ba phi la siew. Lada sted ban pyntip, ki pulit ruh kin lah ban ai jingïarap kham kloi. Kat nang slem, katta nang jynjar ban ïoh kem ne ban ïoh pynsangeh ïa ka pisa jong phi.