Haba kheiñ jait ai jait dei ban ïeng ha ka nongrim bad ka tynrai ban ïada pynneh pynsah ïa ka jait nylla u khun Khasi Khara. Ka aiñ ba thaw ka District Council ka niom shiliang ïa kiba ïa jait kpa uba long u symbai tynrai ka jaidbynriew. Ha ka jaidbynriew Khasi la jyllei ka shongkha khleh ka snam Khasi paka ka la jah.
Kane ka mut ba ym don shuh ka jinglong tynrai na ka jaitbynriew. Kumno pat ngi dang sngew sarong bad khot kum ka jaitbynriew kaba kyrpang haba ka snam bad ka dur ka dar ka la kylla bula. Sngew kyrpang tang ba shim jait na ka kmie. Lada ngi dang bat bad pynneh pynsah ïa u symbai hiar pateng ha ka liang u kpa Khasi kata ka jaitbynriew ka dang dei keiñ ban khot ka jaitbynriew kyrpang. Haba la shongkha khleh kam don shuh ka jinglong kyrpang jong ka jaitbynriew. Ki kpa bym dei Khasi ki la bet symbai lyngba ki kynthei Khasi te kan shonghok shuh ba la ai ki khun bar jylla yn ai jait Khasi jong ka kmie. Lada ngi kwah ban ka tynrai ka snam ka doh kan neh ha ka Jaitbynriew. Hynrei u symbai um dei na u Khasi nylla. Ka Khasi Social Custom of Lineage Act, 2015 ka long ka aiñ pynshlur ïa ka shong-kha khleh. Ka jaitbynriew ka la nang jah nangjah na ka daw ba ym don shuh ka jingñiew kor ïa u symbai bad ka snam Khasi nylla. Ka jaitbynriew Khasi ka la bam kruin bad sator na kane ka rukom ai jait kmie. Kane ym dei tang ka snam Khasi nylla ka jah hynrei ka akor ka burom ruh ka la jah na ka jaitbynriew. Te kan poi ka por ba ka jaitbynriew Khasi kan duh noh na kane ka ri ba ieit jongngi.
Kane ka long ka jingiohi jongnga haba shim na kane ka rukom mana ba ka dustur Khasi ym dei ban shim jait na u kpa. Baroh ki dei ban ai jait shim jait beit na ka kmie kaba long ka khyndew kaba pynmih ïa u symbai milai ym shuh u symbai Khasi paka. Ka jait ha ka jingshisha dei ban ai bad shim na u symbai kpa Khasi ban pynneh pynsah ïa ka snam Khasi nylla ym na ka kmie ne kynthei Khasi kiba pdiang symbai kat ba lap ba shem.
C. B. Iawphniaw
