Shillong, Naitung 30
Ka thaiñ Kamchatska jong ka Russia, ka la shah ktah namar ka jingkhie u jumai ba jur, uba don ïa ka jingkhlaiñ kaba 8.8 ‘magnitude’, ha ka step Sngi Balang.
Une u jumai uba la wanrah ïa ka jingkhynñiuh kaba jur ha ka bynta phang Mihngi jong ka Russia, u la pynmih ïa ki jingatphyllung ‘Tsunami’, na bynta ki Ri marjan jong ka Japan, ka America bad ki Pacific Island.
Ka US Geological Survey kaba la buh jingkheiñ ïa ka jingkhlaiñ kaba 8.8, une u jumai ha Russia mynta u la dei uba heh tam ha ka pyrthei ha kine ki 14 snem bad uba 6 haba phai sha ka jingkhlaiñ (ba la thew) ha ka liang ka jingkhynñiuh. U jumai ha Russia, u dei uba khlaiñ tam, uba la wan jia ha ka pyrthei, naduh ka jingkhie jumai ha u snem 2011 ha Japan.
Ha u snem 2011, u jumai uba don ïa ka jingkhlaiñ kaba 9.1 ‘magnitude’ u la lynshop ïa ka Japan bad wanrah ïa ka ‘Tsunami’ kaba heh – kaba la buh jingeh shi kat dei ïa ka ri baroh kawei.
Kane kam dei ka sien ka banyngkong ba u jumai uba jur u la khie ha ka thaiñ Kamchatska. Ha u snem 1952, ha ka por jong ka Soviet Union, u jumai uba don ïa ka jingkhlaiñ kaba 9.0 u la wan lynshop ha kane ka thaiñ.
U jumai uba jur tam uba la wan lynshop u dei ha u snem 1960 ha Chile, uba don ïa ka jingkhlaiñ kaba 9.4 haduh 9.6 ‘magnitude’ uba la khie ha Valdivia, Chile.
U ba-ar ba la wan lynshop u dei ha Alaska ha u snem 1964, uba don ïa ka jingkhlaiñ kaba 9.2 haduh 9.3 ‘magnitude’ uba la lynshop ïa ka Prince William Sound ha America. U jumai Indian Ocean ha u snem 2004 uba la wan lynshop ïa ka Sumatra, Indonesia u dei balai haba phai sha ka jingheh ha ka pyrthei. Une u jumai uba don ïa ka jingkhlaiñ kaba 9.2 haduh 9.3 ‘magnitude’ u la ktah ïa ki ri Indonesia, India, Malaysia, Myanmar, Sri Lanka, Thailand, Somalia bad Maldives.
U jumai Great East Japan ha u snem 2011 u dei jumai basaw haba phai sha ka jingheh ha ka pyrthei. Hadien kane, la bud sa ka jingkhynñiuh jumai 70 snem mynshwa ha ka thaiñ Kamchatska jong ka Russia.
Shuh shuh u jumai uba la jia ha ka Sngi Balang u ïasyriem bad u jumai ha u snem 1906 ha Ecuador bad Colombia, bad u jumai ha Chile ha u snem 2010 kum uba hynriew – uba khlaiñ tam ha ka pyrthei.
