D H Kharkongor
Ha kawei ka liang la ngiah shisha ban tip ïa ki khubor kiba man la ka sngi. Ki khubor jong ki jingjia kiba ha la ka sngi ka sngi, hangne ha Ri Khasi. Ngi nam ïa kane ka Ri Khasi ka ‘Ri Tip Briew Tip Blei’ bad ka ‘Ri Tip Hok Tip Sot’ katba ki khubor kiba man la ka sngi pat de kim pynshisha ba ka long shisha kumta. Ki khubor kiba man la ka sngi kim pynshisha hi ruh ba ka dei kata ka Ri ka jong kiba ‘Kamai ïa ka Hok’.Kita ki juh ki khubor kiba man la ka sngi kim pynshisha hi ruh ba ka dei kata ka Ri kaba uba bun balang u dei uta u Kristan ne ‘Christian’. La katta dang don kiba dang nud ban kam sarong ba kane ka dei ka ‘Christian State’. Tang na ki khubor, kiba man la ka sngi shwa ruh ba la sngewdei pynban ban nam ïa kane ka Ri Khasi ka ‘Ri jong ka Jingbymhok’ bad ruh ka ‘Ri jong ka jingbym tip burom shuh la ïa u Briew ne ïa U Blei’.Te namar kata ym sngew sammut lymne sngewkyndit shuh ïa kata ka jingïarap da ‘rap jot lanejingtyllep eitmiaw ïa kata ka jingjahrngai noh ka jong uta u dewiong uba haduh kumba 4000 MT.
Ngan pynkynmaw biang ïa kaei kaba nga la pashat ha phi, kum I symboh jingpyrkhat, la katto katne snem mynshwa. Ha kata ka por nga ong ba haba nga peit thuh bad haba nga sngap thuhbha ïa kiei kiei baroh ba nga da bynñiaw shisha ïa la ka Ri Khasi. La shu kum iohi bad kum iohsngew tang ïa ka ‘jingbymhok’ lem bad ka ‘jingthala’. Ka wan shat namar kata ka jingduh jingkyrmen. Hynrei ka jingkyrmen ka khie imbiang ynda haba dang iohi ïa ki Ingmane lem bad ki Diengphna kiba ïengkynjreng halor jong ki. Kaba katno tam ynda haba dang iohsngew kyndiang ruh de ïa ka jingriew ne ka jingtied ka jong ki baje ki jong ki. Phewse ynda haba nga rung hapoh ki Ingmane nga iohi tyngkren pynban da kata kajuh hi ka pyrthei, kaba don shabar, baka don hangta hapoh ki Ingmane. Ka jinglap ka jingshem kaba kat haduh ba dum shisha ka buit ka stad. Ynda mynta te ngam phylla shuh. Ynda haba nga don weibriew ngam lah khlem da kum rymmuiñ, ïa kata kaba nga lap nga shem.
Ynda kumne mynta lei te la nangiohi bad iohsngew tang ïa ki khubor jong ka jingbymhok bad ka jingthala. Katba shatai shawei ka jingthombor ïa ka kynthei, lada ym ïa ka khynnah, shane shawei pat de ka jingthombor ïa u rangbah. La shu iohsngew satang ïa ka jingjahklep. La shu iohsngew ruh de satang ïa ka jinglap ïa ki met iap. Ka tuh ka thiem, ka lute bad ruh ka thok ka thak kaba man la ka khyllipmat. Ka ïing ka sem lem bad ki jingdon jingem kim shngain shuh. Tip sa ka ïing ne ka dukan ka jongno ka ban sa shah prong. Tip shuh sa kiba kum kino ki jait mar ki jaitmata ba kin rah kin rong. Te sa katno yn dang hap ban pynjrong ne pynkynjang shuh shuh ïa ka kynroh, nalor kaba la dep pyndait kyrpang da ki CCTV. Ka jingbymshngain shuh kat haduh ba ka ïing hi baroh kawei ka lah ïasyriem pynban ïa ka ‘animal cage’ ne ïa ka ruh set mradkaba kum kito kiba mynno mynno ha ‘Lady Hydary Park’. Tip sa ka ar-shaka ne ka kali ka jongno ka ban sa shu jahklep jahrngai. Tip sa mano ban sa shah lute bad shah lute pat de ruh kat kaba don ha ka met. Tip sa shano shuh ba ym shngain shuh ban ïaid ban ïeng, khamtam haba weibriew.
Ngam ju lah ban mutdur ba ka Ri Khasi kan shah pynthut pyndik, shah pynlyng-khum jingmut jingpyrkhat, shah pynkuslai mynsiem bad shah pynshong syier haduh katne katne ha une uwei u jait jingdih pynbuaid, uba ngi shu tip kyllum kum u ‘Drug’. Ngam ju poi pyrkhat ba kansuk haduh katne ïa ki khunsamla ki jong ngi ba kin ioh ïa u ‘Drug’. Ngam ju lah ruh ban mutdur ba u ‘Drug’ un poi leit rung wat sha ki kyndong ki kynshrot jong ka Ri Khasi ka jong ngi. Kumba long mynta ba nga tieng ioh ka Shillong kan ïasyriem ïa ka Kensington, Philadelphia, kaba la kylla long ka ‘Open Drug Market’. Te to ngin ïa kyrmen ba ki jong ngi ruh kin nym ngat ha u ‘Zombie Drug’, uba don ïa ka jingkhlehlang ïa ka ‘Xylazine’ bad ka ‘Fentanyl’.
Hynrei ïa kane ka jingsaphriang sted jong u HIV (lane ïa kane kajingkynrei jong kiba don ïa ka AIDS) te ngam sngewphylla lymne sngewkyndit.Ngam phylla lymne kyndit wei ba nga tip shai ba kansa long kumne. Naduh mynno mynno nga lah iohi ïa ki dak ki shin jong ka jingawria bad ka jinglong lyngkar jong ka jaitbynriew ka jong ngi. Naduh kita ki por nga ju pynsngewthuh ïa la ki paralok parajor ba kin husiar bha ïa u HIV bad ym tang ïa kiwei kiwei de ki STD. Nga ju kynto ba kin kiar na ka jinglong ‘phiang-phiang-bam-sih’ lane na ka jinglong ‘kha-ujai. Nga da biria ruh de da kaba ong ba kan poi ka por ba ha shwa ban ïashongkha shongman, baroh ar, dei ban da ïa pynthikna shwa ba kim pat don ïa u HIV.
Ha shwa ban ïakut noh ba kitei kiei kiei ki pynkynmaw biang ruh ïa nga ïa ka ‘Death Wish’ ka jong u Charles Bronson. Ka ‘Movie’ kaba shonbha ïa ka jingmut ka jingpyrkhat ka jong nga, kumba long ka ‘Man Woman and Child’, wat lada ha kata ka por nga dang don dang kumba 21-22 snem, ka kyrta. Nga shu kyrmen ba ki longkpa kin nym hap ban pynkhreh ïalade ioh ba kin hap longlem kum u Charles Bronson jong ka ‘Death Wish’.
