Jur U Lapbah Ka Tynneng

Ki ktien shah bad shiah- shah dei ba pyllait ne ai jingbit, bad shiah dei ki shyieng dohkha ki ba long lshir bad nep na tduh.

Raphael Warjri

Ban kubur ïa kata ka jingshisha lah ban kam ba kiwei kiwei ki la shim kylliang na ka ktien Khasi ban pynman ka ktien lajong.Hynrei tang namar ba ki paidbynriew Khasi ki la im pateng-la-pateng sha ka jaka kyndong bad kiwei kiwei na dewbah ki la ioh mad ïa ka shai pyrthei kham ha shwa bad la nang pynplih ïa ka ktien kat haduh ba ki simpah simsong ki pyrdet ban ong ba ki Khasi ki shimkylliang na kiwei pat, katba ha ka jingshisha ka lah ban long da khongpong ba kiwei ki shim kylliang na ka ktien Khasi. Kata ym dei ba pynksan jubor hynrei la pynshongñia kumba la batai bad ka pansara ka long ba ïa kaba dei shisha ba don ki ktien Khasi ba shim kylling na kiwei kiwei la dep kdew bad la pdiang ïa ka jingshisha ha ki jynthoh kiba hashwa. Kum ïa kine ki jait ktien lah ban don byllai ba ka thymmei ka dei na ka ktien Khasi, kat kumba la kdew na ki tyllong kyntien, ha kaba kiwei ki la shim kylliang ban pynlong kum ka ktien tynrai lajong. Ka ktien ‘tarajur’ ka dei tang kawei ka nuksa, hynrei ki dang don byllai kiwei kiwei ki ktien kiba lah ban kam ba ki dei ka tynrai ktien Khasi. Kumba la kdew hashwa, da lei lei ym lah ban kam trai ïa ki ktien sharak, bitor, ketli, surok, synduk, kak, miej, shuki, shini, mithai, tala, shabi, kot, shatri, shamoit, shaka, dara, palong, jaka bad kiwei kiwei ki ktien ba shim kylliang na kiwei ki ktien bad kiba la man kum ki ktien tynrai Khasi. Hynrei ïa ki ktien tynrai ba la pynshongnia katkum ka khanamynnor bad ka stadmaïan, ym dei ban shah ïalam bakla ba ki dei kiba shim kylliang na kiwei pat ki ktien. Kata ka pansara ka don ha kaba bishar ïa ka jingshisha katkum ki ñia ba la pynshong nongrim kiba skhem. Ha ka jingshisha ki don byllai ki ktien ba la pyndonkam da kiba shim kylliang ha ka jaka da la ki ktien tynrai lajong kiba la don lypa, namar ba kham kynrei ha ka rukom pyndonkam paidbah.

Kum ka nuksa, ka ktien ‘jaka’ ym lah shuh ban weng na ka pyrkhat briew ha ka ba ïa kren ha lympung paidbah, namar ba ka la suk ban pyndonkam da ka ktien shim kylliang. Kumta ruh ïa kiwei kiwei ki ktien ba kyllum bad ba suk ban ïa kren ki paidbah, bunsien la kham sngewbiang ban pyndonkam da ka ktien shim kylliang bad klet noh suki suki ïa la ka ktien tynrai. Kane ka long kaba mynsaw namar ba lah ban jah rngai noh ki ktien tynrai. Sa kawei ka bynta ka long ba don ki ktien ki ba long sbiak thik tang ha kawei ka jingmut ki ba syriem haduh da ki katto katne tylli, hynrei ha ka imlang sahlang la pyndonkam da kaba kham tip paidbah bad kiar ban pyndonkam da ka ktien kaba dei bad biang slait katkum ka jingmut. Ki ktien kum haba ñiuñ ka met la pyndonkam noh da ka pang, ki ktien sait, bta, sum, ruh la ju pyndonkam khleh lang, kum haba dei ban ong bta khmat, la ju ong ruh sait khmat. Ka ktien bta ka dei thik tang ïa kaba sait ïa ka khmat, ka ktien sait ka kham long salonsar namar ka lah ban long ruh ïa kiwei kiwei ki tiar ne ki mar ba ymdei tang ïa ka metbriew. Hynrei ka ktien sum ka dei tang ïa ki jynthaw bakhih kum ki briew ki mrad, namar ïa kiwei ka dang dei beit da ka ktien sait.Ka ba kongsan ka jingthmu ka dei ban ñiad pynkhuid da ka um, lada dei bta ne sait ne sum bad ha ki mar ki mata ne ki tiar ki tar lah ban ong khlieng. Hynrei da kawei ka jingmut ruh don ïa ki kynja sim ba jer da ki khlieng. Kumta nalor kita kiei kiei, ki don pat sa ki ktien ki ba pule kumjuh bad kynnoh ktien kumjuh hynrei ka jingmut ka kit la ka jong kaba ïapher bak-ly-bal kawei na kawei. Kaba khlieng tiar ym don jingïadei eiei ruh bad ki khlieng ki kbeit. Namar ba ki dak thoh ki dei kiba la ioh pateng na ki dak jong kiwei kiwei ki jaitbynriew, teng teng ki don ki jynthoh kiba pule kumjuh, hynrei kynnoh ka ïapher kawei na kawei. Ka ba kham paw shynna ka dei ka ktien ‘shynraiñ’ ba ha kawei ka jingmut ka dei ïa ki dieng lyngkhot ba kynnoh lyngkut ïa u dak-A bad kawei pat ka ba kit jingmut ïa kaba tieng burom ïa kiba kham halor ka kyrdan ne ka ryta la kynnoh jlan ïa u dak-A; nangta lum ba kynnoh lyngkut ïa u dak-U ka mut ba pynlang lang hajuh, hynrei haba kynnoh jlan ïa u dak-U ka kit jingmut pat ïa ka kynjang khyndew kaba kham kynton jrong ka padun bad kiew artet.

Ki ktien kiba don kajuh ka rukom kynnoh hynrei ka jingmut pat dei da kumwei ki long kum ka ktien siang- kawei ka dei haba phriang ïa ka jaiñ ha madan ne halor rynsan, bad kawei pat dei ka tiar lynghang ne lynghoh, lynghang kaba khat ïa ka bam ba tylli bad lynghoh ba tong bam khamtam kiba long um ne umshit. Ka ktien ngab bad ngap- ngab dei ka bynta jong ka metbriew ha dur khmat kaba ker sawdong da ka rengmat, ka nur khmut, ka rymmiang shyntur, ka tmoh bad sngab tyng-am na khap shkor. Ka ktien sngab bad sngap- sngab dei ka dkhot met na rum ka shkor haduh tmoh, bad sngap dei kaba shahshkor ne ba shah jar jar khlem sawa. Ki ktien shah bad shiah- shah dei ba pyllait ne ai jingbit, bad shiah dei ki shyieng dohkha ki ba long lshir bad nep na tduh.