Kong Phai Nongrum
ïa u briew la kha khlem kyrteng hynrei ka kmie u kpa ki sa buh ïa ki kyrteng jong ki katkum ka rukom leh (behavior) jong I khyllung lane ka jingsngewtynnad na ka liang ka kmie u kpa. Hynrei ynda ula Rangbah ka kyrteng jong u ka don sa kawei pat kaba ki ong ka “nam” ka kyrteng bad ka nam, kaba mut ka kam ba u trei lane ka rukom im ba u mlien ha ka jingim ba manla ka sngi. Ynda ki la dap ka rta saw snem ne san snem, ka kmie u kpa ki khohreh ka pynleit skul ha ki skul kiba bha. Ki sngew kot la ka bor. Hangne ki pynheh pynsan ïa ki ryngkat bad ka jingïaid ka por. Ki kmie ki kpa kim noh shi-liang haba phah pule ïa ki khun hynrei ka shong ha ka jingminot bad jingsmat jong ki khun ban pyni ba ki lah bad ki ïahap bad ka jingthmu ba bha jong ka kmie u kpa.
Napdeng ki khun ba leit skul don kiba pyndap ïa ka jingpule jong ki haduh la ioh kam ioh jam don pat kiba iehnoh shiteng bad leit bylla noh. Kumta ka jingjied jong ki ban bylla noh ka don la ka jong ka daw bah daw san. ïa kata ym lah ban ñiew hangne. Hynrei kaba kongsan tam ka long kumne keiñ. Haba la don ka rta kaba 18 snem sha jrong iwei pa iwei na ki khun kynthei ne shynrang ki dei ban don la ka kamai. La ka long kaba rit ne kaba heh. Kan long ka nam ka burom jong ki ha ka imlang ka sahlang. I don iwei I samla kynthei baphah pule ka kmie u kpa. I tip ba ka jingpule kan slem ban ai jingmyntoi ïa ka ïing ka sem. I khih khuslai bad kylli. Kumno in im kat bym pat ioh kamai na kane ka line ba I pule. Ka kmie u kpa ki ai lad ba in sdang kam da I seng barit bad hadien 3 snem ba ila pule ryngkat bad ka kamai, ila lah ban wanrah haduh hynriewphew hajar shi snem.Kane ka kamai ka la pynkmen bad ai Mynsiem ïa i.
Hynrei haba nga phai sha kiba bun ki samla jong ngi kynthei bad shynrang, bun kiba salia ban trei, U shynrang riewkai u ong “trei shitom ban bam suk mano” Ki kynthei ruh kito kiba ioh ïa ka kmie u kpa kiba kit khia ïa ka lawei jong ki, barabor ki don la jong ka career ha ka jingim hynrei kito bym shym la ioh ka kmie u kpa kiba kit ba bah ha ka rukom kum ki briew ban shim ïa la lyngkor jong ka kmie, u Kpa, ki im kum ki ngap tung bad ki nang pynjot shuh shuh ïa ka imlang sahlang da ka buit ba ki ioh na ka kmie u kpa la jong bad da ka buit ba ki hikai ïalade ban thok ïala ka kmie u kpa. Ki nang ban leh mynleh (act) ki nang ban pynbieit, bad ki nang ruh ban tuh, ban bamsap naduh ïing, ynda ki la mih sha pyrthei ban im laitluid kine ki juh ki samla/Rangbah kim tip ban kamai ïa ka hok. Hynrei ha kane ka pyrthei ba ïar kumba ïa u briew la ithuh na ki lok ba u ïalang, ki nang kham triem ban leh ki kam kiba pynjot ïa ka jingim jong ki bad jong kito baroh kiba don marjan bad ki.
Kumta ka nongrim ba skhem ba ka kmie u kpa ki dei ban tei ka long ban kha ïa la ki khun bad ruh ban shim khia ba ïa ki khun ba la kha dei ban hikai ba kin nang ban kamai na ka bynta ban bsa dalade ïalade. Shisien ba ki la lah ban bsa da lade ïalade ki lah duh ruh ka burom ha ka imlang ka sahlang.
Ki nongtuh nongthiem ki jyllei ha dong ha shnong, kane kam pat dei ka kam jong ka Sorkar hynrei ka pop ba nyngkong eh ka dei jong ka kmie u Kpa kiba khlem shim khia ban pynbeit ïa ka jingim jong ki naduh dang rit. Hooid nga kubur ba ki don khyndiat ngut ki khun ba ïaid lyndet na ka jylli jong ki kmie ki kpa, ki thok bad shukor na la ïing bad ki nang san ha kato ka jylli ba ki la jngi, khlem lah shuh ban kylla bha. Kine keiñ ki dei ki soh pyut jong ka imlang ka sahlang kaba long soh-pdung ban shah tuh shah thiem ha kine ki jait khun tham haduh ba kin da khlad na kane ka pyrthei. Haba la sdang ka tuh, ka khalai ka khaïi drug, bad ka buaid, kam don jingeh ïa ki wat ban pyniap ïa kiba lap ïa ki kam pap jong ki. Lada ki shah kem noh, ka shnong ka thaw bad ki mar jan ki lait na ka shong syier. Hynrei lait na ki nongtuh bad nongkam sniew, ki nong dih drug bad nong khaïi drug kim ju shong slem ha phatok, ki im laitluid kum kiwei pat ban pyntriem shuh shuh ïa ka pyrthei ba ki im.
Kitei haneng ki dei ka nuksa ha ka imlang ka sahlang ba lada ki Rangbah ne khynnah ki tur sha ki kam sniew ka jingkynnoh ba nyngkong eh ka leit sha ka kmie u kpa, mynta ngin phai sha ki jingshisha ba ki mangkariang ne kita ki parasite jong ka imlang sahlang ki im ban pyntlot pynswai ïa ka society baroh kawei ki dei kine harum :
Kumta ki nongshong shnong ki dei ban long kiba sian ban ïaleh politic ha kaba jied Rangbah shnong bad ka dei ban don ka kyndon lane ka qualification ka ban ïa draft noh ban pynskhem da u Syiem bad ka District Council khnang, ban lait na ka jingshah thok shah shukor ha ki Rangbah Shnong khlem kam. Dei tang kane ka Lynti kaba lah ban weng ïa ka bamsap bamphong kaba la pynjot lut ia ka ioh ka kot ha ki nongkyndong namar ka Sorkar ka la shna ki programme bapher ba ki nongkyndong kin im pahuh ha nongkyndong, khlem da phetwir ban leit wad kam kylleng ka pyrthei.Namar ïa ka bhah ka jong ki nongshong shnong la ktha shngiam da ki Rangbah shnong khlem kam kiba long kum ki maw tuh ba la kum thep ha duli bam.
U Rangbah ne u samla uba don la ka kamai u don ka main bad ka iktiar kum u Rangbah, u ioh burom ha iing,ha jaka trei, bad ha shnong ha thaw.Hynrei pyrkhat hi ma phi lada phi long uba khlem kam hato don ba burom ia phi ? Namar la kha ia u briew ban wad ïa ka bam la jong ban don la ka kamai, kumta kan long kaba jah burom ïa la ka long rynïeng lad shu thap bam na kiwei, lada ka kmie u Kpa ki dei kiba duk ne ba riew spah, ki nongsor ne nongkyndong,ba shong iingtrep ne ïing paki, kynmaw ba ki khun ruh ki dei ban don la ka kamai, namar ka pynlip ïa ka dur khmat jong ki kmie ki kpa ba kit ba bah ïa ki lada ki hap ban ïathuh ïa la ki paralok ba u khun jong ki um donkam donjam ….. Ai mei ……..ai pa.
Barabor ka kmie u kpa la ki duk ne kyrduh katno katno ruh tang dap i khun 4 snem ki la mareh ka leit wad admission ha skul, ka shong pat ha ki khun ban kheiñ kor ïa kane ka bai seng ba ka kmie u kpa ki la ai ha ki tang shu dap 4 snem. Lada ki bud ïa kane ka lynti, khlem da phai dien shawei pat kin da poi sha ki kyrdan ba kham heh ki la ioh jinghikai dalade kumno ban im kumno ban kamai bad kumno ban pyrkhat ïa ka lawei. Hynrei haba ka kmie u kpa ki la leh shitom ban pynioh leit skul ïa la ki khun, kine pat ki ïaid lait na kane ka lynti ksiar rupa bad iaid sha ka lynti ka jingjot ba pruid dak da kiwei pat. Ynda ki la Rangbah ki kylla long ki nongshun jong ka ioh ka kot bad pynkthang ïa ka jingim jong ka kmie u kpa ba la kha ïa ki.
