Kot Jingmut Thoh Kot

Hynrei lah ban pynïapher na kito ki kotdur boit (cartoon animation) bad yn jer ruh kumta hi da ka kyntien kotdurboit.

Raphael Warjri

Ka kot (book) ka long kyllum bad ka ïar palat ba lah ban kynthup ym tang ïa ki kot pule ne kot hikai ka lah ruh ban long ki kynja ba buh kaiphod ne nathi ne kiwei kiwei ki bynta ba donkam ha ka imlang sahlang ne ha ki shlem treikam ba laiphewjait. Ka kyntien kothikai ka lah ruh ban kynthup lang ïa ki kot ki ba batai ïa ka rukom pyntreikam ïa kaei kaei lada dei ki kor ki bor, ki mar ki mata, ki tiar ki tar ne kano kano ka jyntrei (instruction manual, technical manual etc.,). Nalor kata lah ban phiah ïar hapdeng ki kot ba thaw khana hi- thohkhanathaw (fiction) bad ki kot ba thoh ïa ka jingshisha ha pyrthei- thohkhanashisha (non-fiction). Ïa ki kot iathuh khana ba shu thaw hi ki nongthoh lah ban jer khanathaw (novel), khanapuri (fairy tales), ka kyntien ba la don lypa puriskam (folktales) ki khanatang (mythology) khanaainam (legends) bad kiwei kiwei. Ki khana ba jia shisha kum ki kot ha kano ka no ka phang lah ban kynthup kum ka khana shaphang ka jingim briew shimet- Khanaimlade (biography), khanaimladehi (autobiography), bad kiwei kiwei katkum ki phang jingtip lah ban ai nuksa kum ka kotstadmaïan (scientific literature) kot jingkheiñ (Arithmatic, Mathematics, Algebra) bad kumta ter ter.

Ha ka thup khana thaw hi ki nongthoh ki don ruh ki kotdur (comics/ comic book): ka kotdur ruh ka dei kaba la kyrsoi ha ka imlang sahlang naduh ba ju ïoh ki paidbah ban peitkai bad pule ïa ki kot ba don bad ki dur, kumta kane ruh kan ïaineh da kata ka kyntien- kotdur. Hynrei lah ban pynïapher na kito ki kotdur boit (cartoon animation) bad yn jer ruh kumta hi da ka kyntien kotdurboit. Nalor kine ki kot ba kham rben ki don ruh ki jait kot kum kiba byrta ban phah jingtip lah ban jer kotbyrta (notice) kotlyngkdop (pamphlet, handout, flyer) kiba tang jynthoh bad kiba kynthup bad ki dur.

Shuh shuh ki don sa ki kot kiba dei tang jynthoh bad kiba lah ruh ban kynthup bad ki dur na ka bynta ban buh sah kynmaw bad ban ïoh jingtip shaphang kano kano ka bynta jong ka kam ha ka imlang sahlang. Kawei na kita ka dei ka kot ba buh lynnong ïa ki briew kum ki riewtbit ne ïa ki mar ki mata ki tiar ki tar lah ban jer kotainam (Catalogue, brochure, coffee table book) namar kine ki kot ba la kynthup ki dei kiba ainam ïa ki riewtbit ne ba ainam ïa ki tiar ki tar ki mar ki mata (catalogue) ki kot ba ainam ïa ka jaka, ka shnong ka thaw, ka lat tamasa ne kino ki no ki bynta ba dei ban ainam (brochure) bad ki kot kiba dap ki jingtip ba pura naphang, ba lah ban jer kottippura (encyclopedia).

kottipthuh (magazine) : ka kot kaba don ka thup jynthoh na ka bynta ban tip kum haba ïathuh khana katkum ki mat ne ki phang ba thoh ki nongthoh.

marsahnam (souvenir) : ka kot ruh ka dei ka mar kaba lah ban tyngkai kumba long lem kiwei kiwei ki mar tyngkai ban kynmaw sahnam ïa kano kano ka khep ne ka shlem, khnang ban ïahap bad ka ktien phareng ‘souvenir’. Lah ruh ban phiah ba ïa ki kynja takma sahnam lah ban jer kumta hi takmasahnam (memento souvenir) bad ïa ka kot pat da ka kotsahnam (literary souvenir).

kotpathai (journal) : ka kot ka ba pathai jingtip ha ka rukom jynthoh ba bniah bad ba ai khubor artat ha ka rukom jong ka thohlyngkien lane atiartrei.  

shlem hikai (institution) : ka shlem kaba ai jinghikai da kaba pule ne trei kam.

salonsari (university) : ka shlem pule kaba long salonsar ha la Ri ka dei ba la shna kyntien thymmai da I Rev Iarrington Kharkongor.

thohbniahsani (thesis) : ka jynthoh kaba bniah na kaba la dep wad bad tih sani ka ba ryngkhi na ka kyrdan pule ba kham hapoh sha kaba haneng.

thohtihsani (dissertation) : ka jynthoh kaba lah da wad bad tih sani na ka bynta ban jop kyrdan ha ka jingpule.

durim durkhih (video, film, cinema): ki dur kiba im bad kiba khih ha ba pyninam ha rynsan paidbah ne ha ka jylli ki riewtbit.

lamkynto (director) : ka mut ïano ïano ki ba ialam da kaba kynto kum ban phah kam ne ban hikai kam ha la ka bynta bynta.

dhara (scene) : ka mut ka snap pyninam kaba miatdur ban khmih ki briew la ha rynsan ne ha met briew ne ha kano kano ka jaka ha ka imlang sahlang. Ka nuksa ba kham biang ka dei ïa ka jaiñsem ba thaiñ na ki sai nara bad sairyndia la jer kyllum dhara.

tienkren (dialogue) : ka mut ka ktien ne kyntien ba dei ban kren ki tyngshop puron ha ka sawangka ne ha ka durim durkhih.

thohdhara (screenplay) : ka mut ka jynthoh ïa ka dhara naduh basdang ka khana haduh ba kut shilynnong jong ka khana.

durdhara (storyboard) : ka mut ka dhara kaba paw shai shynna lyngba ki durthoh da ki barikor kaba ïadei dur bad ka jynthoh jong ka sawangka ne ka durim durkhih.

Kine ki long katto katne na ki kynja kot ba lah ban pharia katkum ki bynta jong ka jingthmu jong kano kano ka kot ha ka thup shimet shimet kaba dei thik tang ha ka phang ne ka mat ka ba dei tang shikynthup, khlem da khleh lang ïa kino kino ki bynta ba ym ïadei ne ïahap ha ka juh ka thup. Lait na ki kot ki don pat sa ki rukom thoh ki ba la don lypa ha ka ktien tynrai Khasi kum ka ktien phawar kaba syriem kum ka thohsur (lyrics) bad thoh surmyllung tienmyllung (poetry, poem) ba kumta lah ban kam ba ïa ka phawar (folk poetry) ka dei kaba long kyrpang tang ha ka lyngwiar jong ka thoh ka tar Khasi.