
Babu Kular Khongjirem
Dang ha kine ki khyndiat sngi mynta, u Myntri Rangbah ka Meghalaya, u Conrad Sangma u la pynbna paidbah ba ka Sorkar jong u (MDA-II) kan siew tulop noh ïa ki nongtrei ha baroh ki lai (3) tylli ki District Council,kata, ha JHADC, KHADC bad ha GHADC.Kane ka jingpynbna kyrkieh bad kynsan kynsan ka Sorkar Jylla ban siew tulop noh ïa ki nongtrei jong baroh lai (3) tylli ki District Council ka la pynlyngngoh bad pynkyndit lut ïa kiba bun ki paidbah jong ka jylla jong ngi.
Haba ka Sorkar kan pynlut ban siew tulop ei da ki 20/30 klur ha ka shi bnai khlem ka jingïohnong (benefits) ne khlem da mang lypa ha ka Budget ne khlem da don lypa ka Planning ba janai (proper planning) kam dei satia ka kam kai. Dei ban don ka jingthmu bad ki jingkwah ka Sorkar naba rieh ne na lyndet (hidden agenda) halor kane. Ka Sorkar ka la ïohi ïa ka jingtlot (weakness) jong ki District Council ha ka liang ki kam pisa tyngka (weak financial position) ha baroh lai (3) tylli ki District Council na kata ka daw, ka la sdang ban thaw buit ban shim kabu (taking advantage) halor kane ka jinglong mynta (present situation). Kane ka jingtyrwa kan longkam tang ïa kito ki District Council kiba pdiang bad kohnguh (surrender) ïa ki kyndon bad ki jingkwah jong ka Sorkar. Kumba la pynpaw u Myntri Rangbah, lada ki kohnguh bad mynjur, ka Sorkar kan buh ne thung da u Ophisar ba heh kyrdan (high class officer) u ban peit bad pynïaid ïa ki kam pisa tyngka jong ka Council khamtam ïa ka tulop ki nongtrei lem bad ki jingkamai pisa (revenues) jong ki Council. Une u Officer heh um dei ban duna ïa ka kyrdan IAS ne MCS uba la tbit bha (well experienced/equipped) ha ka kam pisa tyngka. Kan long malu mala thik kumjuh kumba la leh (applicable) da ki Consultancy ha ka Sorkar Jylla.
Ki paidbah bapli kim tip eiei ïa ki jingthmu barieh jong kine ki Consultancy. Hynrei, kim dei pat ban klet ba ka Sorkar ka la kwah eh ban wanrah lynti rel (railway line) ha Meghalaya. Ka jingkwah jong ka Sorkar ka la long shaba palat. Imat da ka bor (forces) ka lah ban pyndonkam. Tangba, dang donbok pat ba ki pyrshah bad ïeng skhem ki sengbhalang jong ngi halor kane. Ki Consultancy(kiba baroh hi ki dei na ri Thor suda) ki la sdang sa ban pyrshang ban thaw lad bad thaw buit pat da kaba thaw ne shna noh ïa ka aiñ kaba khlaiñ bor bha ban ïoh knieh jaka lyngba kita ki kompani heh ha kane ka jaka jong ngi. Ha kane ka aiñ iakjakor (draconian Act), shisien ba la ïoh jaka kine ki kompani heh,ym don shuh kino kino ki bor ban tuklar ïa ki. Hynrei, kane ka buit tuh ruh ka la phiel (failed). Kine ki Consultancy ki la sdang ban thaw buit laitphew jait tang ban ïoh knieh bad pynngam noh (undermined) ïa ka hok ba kyrpang jong ka Ri jong ngi. Kane ka burom bad jingïaroh (credit) baroh ka leit sha ki sengbhalang bapher bapher ki bym ailad satia tdot ban pynduh bad pynjot noh ïa kane ka ri baieit jong ngi.
Mynta pat, kynsan kynsan, ki kwah sa ban riam lyngba ki District Council. Ki tip bha ba ban jop bad ïoh pynïaid mon (manage/administer) katba mon (dominate) ïa ngi ki ‘riewlum (tribal), dei sa tang lyngba ki District Council namar dei kine kiba bat bad pynïaid ïa ki riti ki dustur, ka niam ka rukom, ka khyndew ka shyiap, ka khaïi ka pateng nalor bun kiwei pat ki kam kiba ktah ïa ka ïap ka im jong ka jaidbynriew rit paid jong ngi. Shisien ba kane ka buit jong ki Consultancy ka la treikam bad jop ïa ki District Council, la eh ban khyllie biang bad ka ri jong ngi kan ym don jingkyrmen shuh, kan sa duh kan sa dam noh bad kan sah sa tang ha ki khana pateng (history) jong ki pateng hadien habud.
Kumba ka long mynta, imat ïa ka GHADC ha Garo Hills bad ka JHADC ha Jaiñtia Hills ym da don jingeh than ba kin jop da kine ki buit saint (trapping trick) namar ka NPP ka ïoh ban synshar ïa ki. Kaba kham jwat te dei hangne ha KHADC jong ngi ba la synshar da kawei pat ka seng (VPP). Kane ka seng kan hap ban pyrkhat bha bunsien shwa ban ryngkoh (leave before you bound) ïoh long pynban kumba die tad bad die lilam ïa kane ka ri Khasi-Jaiñtia jong ngi ba ieit ki blei.