
Shillong, Nailur 11
U Myntri ba khmih ïa ka tnat Khajna ka Sorkar Jylla u Abu Taher Mondal ha ka sngi Palei u la ong, ka tnat GST jong ka jylla kala shimkhia ha ka ban tohkit ïa ki karkhana thok kiba treikam hapoh ka jylla Meghalaya.
“Nga pynskhem ïa ka ïingdorbar ba ka tnat GST ka jylla ka la shimkhia bha ban tohkit ïa ki karkhana thok kiba treikam hapoh ka Meghalaya kiba la donkti ha kaban ai ïa ka Input Tax Credit (ITC) sha kiwei pat kiba don shabar jong ka jylla bad ïa ka jinglap na kitei ki jingtohkit la dep ban pyntip lem sha ki bor Sorkar jong kiwei pat ki jylla, khnang ba kan don ka jingïatreilang ha ka ban pynshitom pyrshah ïa kitei ki karkhana thok kiba donkti bad ban pynshitom ha ka rukom kaba ryntih,” la ong u AT Mondal haba jubab ïa ka Zero Hour notice kaba la wanrah da u MLA ka VPP na Nongkrem u Bah Ardent M Basaiawmoit kaba ïadei bad ki kaiphod kiba la kynnoh ba ka la don ka jingleh thok kaba T.500 klur ka GST kaba kynthup ïa ki karkhana Coke ha Meghalaya.
U Myntri u la pyntip ba ka tnat GST kala dep ban thoh sha ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI) ban kyrpad ban aiti ïa ki jingtip khnang ba yn lah ban pynshitom ïa kitei kiba ïoh pdiang thok ïa ka Input Tax Credit (ITC) hapoh u pud u sam jong ka jylla.
“Kila don ki jingleh thok kiba la lap da ki kynhun kum ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI) ïa kaba la pyntip manla ka por sha ki bor Sorkar bad haba ngi ïoh pdiang ïa kum kitei ki jingjia, la shim ïa ki sienjam kiba tyngeh kaba ïaid ryntih katkum ka aiñ,” u la ong.
Ka kaiphod kala kynnoh ba ha ka 20 tarik Nailar, 2025, saw ngut ki riew shimet kila shah kem halor ka jingai thok ïa ka bill. Kine kiba la shah kem ki kynthup ïa u Gaurav Agarwal, Deepak Agarwal, Vinod Agarwal bad u Guddu Singh, baroh ki dei ki nongshong shnong ka Assam. Sa uwei pat u briew ba la tip kum u Shiv Kumar Mittal u trai jong ka GM Coke Plant ha Byrnihat kaba hap hapoh ka jylla Assam, u la shah kem halor ka jingkiar ban siew ïa ka GST kaba la kot ïa ka T.150-200 klur lyngba kitei kijuh ki kam buit-tuh.
U Mondal u la pyntip ba ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI) kam pat shym la ai ïa kino kino ki jingtip sha ka tnat GST ka Jylla ha kaba ïadei bad ki karkhana Coke kiba don ha Meghalaya la ki dei kiba la ïoh jingmyntoi na kitei ki kam buit-tuh.
U la pynpaw ba ka jingpynbiang ïa u dewïong hapoh ka jylla Meghalaya kala long ha ka rukom kaba duna naduh ba ka National Green Tribunal (NGT) kala khang pyrshah ne ban pyndonkam ïa ki jingtih dewïong thliew khnai (rat-hole mining) ha u snem 2014. Kumta ki karkhana Coke ki shaniah ïa u dewïong uba la dep ban die lilam ha ki district ban pyndap ïa ka jingdonkam kaba pura ka jong ki, kila thied ruh ïa u dewïong na shabar jong ka jylla.
Ka Input Tax Credit (ITC) ka dei ka bynta kaba kongsan jong ka jingtreikam ka GST, namar ka ailad ïa ki nongïoh pdiang ban pynduna ïa ka Output Tax Liability. U nongïoh pdiang u lah ban kam tang ïa ka ITC haba ka Invoices ka dei kaba la pyntip ha ka GST Returns.
Ha kaba ïadei bad ka GST Portal, baroh ki Invoices jong ka jingthied ïa u dewïong da ki karkhana Coke ha Meghalaya ki dei kiba la pynpaw, ryngkat bad ka jingpyntip lyngba ka ‘e-way bills’ kaba la pynmih ban buh rekod ïa ka rukom ïaid jong u dewïong shapoh ka jylla.
“Ki jingtynjuh, ka shong eh ha ka jingpynthikna ïa ka jinglong shisha jong kitei ki Invoices. Ki ophisar jong ka tnat GST ka jylla kim lah ban khmih bniah ïa ka ‘Returns’ jong ki nongsiew khajna kiba la rejistar ha kiwei pat ki jylla. La pynmih thok ïa ki Invoices ban ïoh ïa ka ITC ka bym shisha bad ki lah ban pynshisha ba ki dei kiba thok, lada u nongshalan ym dei uba don shisha, lada ki mar ne ka jingshakri kam dei satia kaba la don shisha ka jingshalan, lada ym shim la siew ka khajna kumba la kam lane la siew da kaba leh ne shna thok ïa ka ITC,” ong u Myntri bad bynrap “Ka jingtohkit ïa ki nongshalan ne nongkhaïi kiba na shabar ka jylla ka hap hapoh jong ka bor jong ka Central GST, khamtam eh ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI), kaba don ïa ka bor ban leit jurip ïa kitei ki jaka treikam kiba don ha kylleng ki jylla”.
Shuh shuh u la pyntip ba katkum ka GST Portal Records, hapdeng u snem 2022-23 bad 2024-25, 29 tylli ki karkhana Coke kila treikam na ki 54 tylli kiba la dep rejistar. Ka jingpynmih ha kitei ki snem ka long T.307.06 klur bad ka Tax Liability baroh ka long T.18.75 klur. Napdeng kane, T.15.84 klur la dep ban pyllait lyngba ka ITC bad ka dang don ka pisa kaba dang sah. Ha katei kajuh hi ka por, kitei ki karkhana kila thied 1,48,134 MT u dewïong na shabar ka jylla, uba shongdor T.72.49 klur bad ka IGST kaba T.24.57 klur.
Ha kaba ïadei bad ki jingkynnoh, u Myntri u la ong ba ka kaiphod kam shym la kdew satia la ka jingshna thok ïa ka ‘Invoice Billing’ ka dei kaba ïadonbynta bad ka jingdie ïa u Coke da ki karkhana ne ka jingthied ïa u dewïong kum u marpoh khyndew. Hynrei, namar ba ki kompani kiba donkti ki dei kiba don shabar ka jylla, kumta ka lah ban long ba ka jingleh thok kan shong ha ka jingthied ïa u dewïong da ki karkhana Coke kiba don ha ka jylla.