Shijur Kyntien Kham Snah Ka Kren

Khmih hangne la mih sa ka ktien teh teh kaba don ar jingmut lada pyndonkam shikynnoh bad arkynnoh.

Raphael Warjri

Kine ki ktien shijur ki jyllei bha ha ka thoh ka tar bad ka kren ka khana lada dei da kaba synlar ha ïing ha sem ne ha ïew ha hat, lane wat ha ki lympung ki riewtbit shaphang ka ktien Khasi ha ki shlem pule shlem hikai. Ka ktien shaid shaid, lada tang shikynnoh ‘shaid’ ka mut ïa kaei kaei kaba lieh shaid kum ïa ka ïor, lane ba theh da ka um shaid, hynrei lada kynnoh shaid shaid pat ka mut ïa ka ba lah ban leh stet ryntih bad paka ha kano kano ka rukom, lada dei ba trei shaid shaid lane ba kren shaid shaid khlem bakla ne thlun lane teh teh. Khmih hangne la mih sa ka ktien teh teh kaba don ar jingmut lada pyndonkam shikynnoh bad arkynnoh. Lada ong teh ka mut ba khum ban ym lait shuh na kaba la song lane ba teh syrdoh ïa ka met ki jynthaw lada ïa u briew ne mrad ne khñiang ne kino kino ki jait jynthaw, hynrei lada ong teh teh ka mut ba suki ban kren ne thlun ban kren. Ka ktien kiwei kiwei pat ka kit jingmut kumjuh lada shikynnoh ne arkynnoh kaba mut ïano ïano lait ïa lade. Hangta ruh la mih biang sa ka ktien ïano ïano bad kane ruh kum kiwei kiwei ka kit jingmut kumjuh lada shikynnoh ne arkynnoh, kaba mut hi kumjuh mano mano. Khmih biang la nang mih kyntien shaid shaid khlem kut, hynrei to yn ïa khmih sa kiba bud ruh kum ka ktien hir hir, jai jai, dar dar, nai nai, tok tok, laiñ laiñ, mian mian, tiak tiak, ter ter, ki syriem hi kumjuh ka jingmut lada shikynnoh ne arkynnoh.

Kine ki kyntien jur da kajuh thik ka ktien ki ïapher na ki shijur ki kyntien ba ju khot ki ktien kynnoh, nuksa kum ka ïing ka sem, ka lynti syngkien, lyngkha risai, ka rep ka riang, u rishot u rijied, ka sad ka sunon, u dieng u siej, ka ktien ka thylliej bad kumta ter ter. Kine ki ktien kynnoh ki long kiba kit jingmut bha ha ka ktien Khasi namar ba ki bynrap bad ka ktien kaba don jingïadei bad ka jingmut baroh arkyntien. Ki don ki ktien kynnoh kiba lah ban sngewthuh shai marsynkren, ki don pat kiba lah ban sngewthuh ïa kaba nyngkong bad ym peiphang ïa kaba bud ryngkhi, bad ki don ruh ki ktien ki ba sngewthuh ïa ka jingmut jong baroh arkyntien la ka jong hynrei ba ym peiphang kumno ba ki snoh lang kum ka ktien kynnoh. Kaba suk eh ban tip paidbah dei u dieng u siej, u rishot u rijied, ka sngi u bnai, ka um ka wah bad kiwei kiwei. Kum u dieng baroh ïa tip u siej ruh dei hi u dieng ba long tyndong, u rishot dei u dierng pynïeng ba kynrong ïa ka sad, katba u rijied dei u dieng ba kynrong ïa kawei kawei ka bynta jong ka ïing ka sem. Ka don ruh ka ktien kynnoh u khnong u rijied, ba hangne pat u khnong dei u dieng pynïeng ba kynshan ïa ka dwar, katba u rijied dei ïa ka ba kham sha kliar. ïa ka ïing ka sem ruh la sngewthuh paidbah ba ka ïing dei ba shong ki briew bad ka sem dei ba shong ki mrad.

Kum ka ktien ka thylliej la ïa tip paidbah kaei ka ktien bad u ei u thylliej, hynrei ha ka rukom kren ïa ka ktien lah ban ong ba ka ktien te dei ba kren ki briew katba ha kawei ka liang ka dei ruh ka shyntur ba ju khot ka ktien. Nangta pat ïa u thylliej la tip paidbah kum u atiar ha ka met briew uba lah ban mad ïa ka bam ka dih, hynrei la ju kren ruh kum ka ktien stang thylliej ïa kiba balia rah ktien. Kumta ka ktien ka thylliej ka ïahap jur ban long ktien kynnoh namar ba ka shyntur kum ka ktien dei kaba kren ym tang ban bam ban dih bad kumjuh ruh u thylliej ym tang ban mad ïa ka bam ka dih hynrei u atiar ba kongsan ha ka met briew ba ki lah ban kren ïa ka ktien. Hynrei ki don ki ktien ba la tip paidbah ïa ka ktien ba nyngkong hynrei kham bun ki ba ym tip ïa ka ktien kaba bud ryngkhi, kum ïa ki ktien kynnoh – ka lynti syngkien, lyngkha risai, ka rep ka riang, bad kumta ter ter. Hynrei kine ki shijur ki kyntien ki don ka jingmut ba ïasnoh ha la ka bynta jong ka ktien. Ka ktien lynti ka long kaba ïa tip paidbah, hynrei ka syngkien pat kham duna ka ban tip ba ka dei ka syngkhong na ka lynti hi ban kiew ha kliar bad bah hiar pat sha tbian na ka bynta ban bteng biang ïa ka lynti ba ïaid. Ha ka lynti khlaw ne lynti shnong la ju don ka khep ba la ker kum ban pynïakhlad na uwei u pud sha uwei pat bad hapdeng hangta la ju shna kum ka jingkieng pyrnon ba ïaid briew ba la syngkhong khyndiat kat ban suk ka ïaid ka ïeng ia ki paidbah. ïa kum kata ka bynta ba syngkhong la jer ka syngkien bad ju don ka bynta ruh ba la ju buh da ka phalor ban tip ba ka dei u pud u sam jong arliang ngut ki trai jaka trai khyndew. Ka lyngkha ka risai ruh baroh ki paidbah ki tip ïa ka lyng-kha, hynrei kham duna ki ban tip ïa ka risai ba ka dei ka madn ba don markhap bad ka lyngkha kaba ïar shaduh sha khap ki dieng ki siej ha khlaw ha btap. Kane ka bynta ba khot risai ka dei ba ju lum thup ïa ki jynthung jyntep bad dei hangta ruh ba ju shoh kba lane ki shna ka sem phira ïa ka lyngkha ba ju kynshew ruh ïa ki jhur ki jhep, ki soh ki pai, u kba u khaw.