 
                      Ka shnong Thangrai ka don duna ïa ka shispah ki tnum ïing. Ka long ka shnong kaba rit. Ka Thangrai ka long kawei na ki kyntoit shnong kaba hap hapoh ka shnong Nongnah. Ki trai khyndew jong ka shnong Thangrai ka dei kaba long trai da ka kur Pariong. Ki nongshong shnong nalor ka jait ne kur Pariong, ki don ki jait Kharryja, Lyngkhoi, Thongni, Iawphniaw, Imiong, Nongmer, Riamsiej, Kharsali, Turnia, Syiemlieh, Khardewsaw, Etc. Ka rep ka riang kiba kham kongsan ki long u Tympew, Sohmrit, Sohniamtra, Lasi, Synsar, Shriew, Phandiang, Phankaro. Ki jhur kum ki pashor kait, ki lung siej bad kiwei kiwei ki ioh na ki Bri na khlaw na btap. Ki briew ki im ha ka rep ka riang bad katto katne kiba trei kam sorkar bad kiba hikai skul bad kiba bylla sngi katba ioh. Kiba la nang thoh nangpule ka la kot sha ka 80p.c.
Bun kiba la kham don jingnang jingstad ki la leit shongkha noh shabar shnong. Ki la don kiba la pass MA/Msc ha ka kyrdan pule naduh ki por mynshuwa. Ka shnong Thangrai ka la don kumba 300 snem eiei katkum ka jingïathuh ki riew tymmen. Ha shnong Thangrai ym don shuh kiba dang bat ïa ka niam tynrai (Khasi tradition). Mynta la jan baroh kawei ka shnong ki la ïa bud ïa ka niam khristan ne niam Phareng. Ka don tang kawei ka balang u Blei (Church of God) ka kam pat tei ïa ka ïingmane ha Qualapaty. Ka shnong Thangrai ka don kawei ka jaka tep ne lum jingtep bad ki shah ïa baroh kiba long niam bad ki bym long niam ki ïa tep lang ha kajuh u lum jingtep naduh ki tymmen mynshuwa. Ka shong Thangrai ka don kawei ka Health Sub Centre ne jaka sumar pang bad kawei ka ophis jong ka Veterinary and Animal Husbandry kaba la shna hapoh ka shnong da ka Department. Ka don kawei ka Basic Skul Lower Primary jong ka sorkar bad kawei ka skul private ba pyniaid da ki riew shimet. Ki khynnah skul pat kim leit skul tang hapoh kine ki skul ha shnong, ki leit skul de ha kiwei ki shnong ba marjan kum ha shnong Nongkdait ka shnong kaba don kham shakhmat jong ka shnong Thangrai. Ka shnong Thangrai ka don ha syndah u Lum Iawpaw. La ker da ki riatphang mihngi, phang shatei bad phang sepngi. Lait noh phang shathie la ker da u Lum Iawpaw. Ha shnong Thangrai ka don ka phot shnong Thangrai kaba don bun ki dohkha, kum ki khasaw, Byrthih, ki sher syngkai, ki dohthli, ki tham bad ki symprong. Ka shnong Thangrai ka la shah wiang ding dusmon ha ki shipai phareng ha ka por ba don ka jingïaleh thma hapdeng ka shnong Nongnah bad ki phareng (British) ha u snem 1839. Ki matti u barim ki jingkieng ba la pun da ki maw ha phot shnong Thangrai, kum ka jingkieng Mawpait, jingkieng Mawjangka, bad ka jingkieng Ur – Ka – khlem kaba long ki matti uba rim ha kane ka shnong.
Ha ki phang ba sharud ka shnong Thangrai ki don bun ki tiew Rakot lane Tang – nang – riang ha ka ktien shnong, kum ha Wah Maram jan Lum jingtep, nangta ha thain Umsum bad ha ki thaiñ Wah – Ka – ru bad kiwei kiwei ki jaka ba mih bha une u tiew Rakot. Ka don kawei ka jingkieng diengjri ha thaiñ Pyndontraw ka lynti ban leit sha synrang Wahtit ka jaka ban don ki Bri ki Bsah. Haba ïa dei bad u kba u khaw ki don kiba don jaka rep ne pynthor kba ha khappud ka Bangladesh, ki sa ioh ïa u khaw. Hynrei hapoh area ka shnong namar ka long ka jaka riat ym long ban rep kba. Ki nongshong shong ki hap shu thied khaw na ki ïew ki hat ban pyndap ïa ka ïing ka sem.
C. B. Iawphniaw
 
           
                                   
     
   
     
               
               
              