Nongpoh, Naiwieng 11
U Myntri Rangbah ka Jylla, u Conrad K Sangma ha ka sngi Ba-ar u la hiar sha Ri Bhoi ban plie paidbah ïa ki kamra klas ba thymmai jong ka Ri Bhoi Synod College ha Umsaitsning Nong-pdeng, Ri Bhoi District. Ïa kitei ki kamra klas ba thymmai jong ka kolej, la shna ha ka jinglut kaba T.26.72 lak lyngba ka skhim Chief Minister Special Deve-lopment Fund (CMSDF) 2025-26.
Ha kane ka sngi la wan ruh ban ïadon ryngkat u Myntri ka tnat C&RD ka Jylla, u Bah Sosthenes Sohtun, u MLA ka Umsning, Dr. Celestine Lyngdoh, u MLA ka Nongpoh, Bah Mayralborn Syiem, u MLA ka Mawhati Bah Charles Marngar, u Principal ka kolej Bah Precioustar Timung nalor ki nongïalam ka Ri Bhoi Presbyterian Synod, ki nonghikai, ki khynnah skul bad ki paidbah nongshong shnong ka thaiñ Umsning.
Haba kren ha kane ka sngi, u Myntri Rangbah u la ong ba ka jingkiew hi jong ka Jylla ka shong ha ka jingpynlut bad ka jingbei tyngka ha ki briew ki jong ka. “Ka jingbei tyngka ka jingnang jingstad bad ka sap ka phong jong ki briew ka dei ka jingbei tyngka kaba khraw tam kaba phi lah ban leh,” ong u Conrad da kaba ban ba tang ki ïing ki sem ne ki tiar ki tar, kin nym shan slem, hynrei hap ban phaikhmat kumno ban pynnang pynstad bad kyntiew ïa ki khun samla.
U Conrad u la pynkynmaw ruh ïa ka jinglah jong ka Jylla ban jam sha u mawmer, ban ïoh ïa ka Engineering kolej kaba nyngkong eh, kata ka Shillong Engineering College, da kaba ïathuh ba kane ka projek ka dei kaba la sahteng la bun-bun snem bad hap ban mad shibun ki jingeh ban pyndep ïa ka. “Ki briew ki la ïohi ïa ka jingplie paidbah ïa ka, hynrei kaei kaba ïaid nadien ban pynurlong ïa ka, ka dei kaba eh haduh katta ïa ngi,” la ong u Conrad.
U Myntri Rangbah u la ban jur ruh halor ka jingroi sted ka ‘Artificial Intelligence’ ne ka AI ha ka pyrthei bad ba ka Jylla Meghalaya ruh ka don ïa ka bynta kaba khraw ha kane ka phang. U la ïathuh ba katba u dang wan hiar sha Ri Bhoi, u la ïoh ïa ka phone na kawei ka kompani na ka ri US kaba la don shnat ha Shillong ba ka donkam kumba 50 ngut ki samla kiba dep pule ha ka AI Engineering bad kane ka kompani kan ai jinghikai ïa kumba 6 bnai bad nangta kin sa ïoh pat ban trei ïa ki AI Project kiba na ka ri US.
U la ïathuh ruh ba katei ka kompani AI ka don ïa ka jingthmu ban dang pynïar shuh-shuh ha ki por ki ban dang wan bad ba ki dang donkam la kumno-kumno kumba 500 ngut ki samla ban trei bad ki, kaba pyni ba kine ki kam roi ki don shibun na ka bynta ki khun samla ka Jylla, bad kyntu ba ki khun samla ki dei ban pyrkhat jngai bad mutdur ïa kaba khraw ym ban shu kut tang ha iwei ne ar tylli ki kam.
Shuh shuh, na ka liang u Conrad u la kam ruh ba ka Jylla Meghalaya ka dei tang ma ka kaba pynlut bun tam napdeng ki Jylla ka thaiñ Shatei Lam-Mihngi ha kaba ïadei bad ka pule puthi, ha kaba kumba 4,172 tylli ki skul ki ïoh jingïarap na ka Sorkar bad pyntip ba ha Nagaland ym don ki skul ba ka Sorkar ka ïarap, ha Arunachal Pradesh ki don kumba 68, ha Mizoram ki don kumba 230, ha Tripura ki don kumba 43 bad Manipur ki don kumba 583 bad lada nujor ka Jylla Meghalaya ka dang tam bun shah. Hynrei watla ka Sorkar ka pynlut bun katne ruh, ki don ki jingduna ha ka jingpass ki khun samla, ka jingieh skul shiteng por bad ba kum ka Sorkar ka la donkam ban tih bniah ïa ki daw kiba pynlong kumne.
Katba u Bah Sosthenes Sohtun, Myntri ka tnat C&RD haba ai jingkren u la ai nam ïa u Myntri Rangbah Conrad K Sangma ïa ka jingïohi jngai bad ka jingïalam kaba stad ka jong u, ba ka Jylla ka ïohi ïa ka jingkiew sted ha baroh ki liang jong ka kam pynroi.
U Bah Sohtun u la ai ruh ka jingkhublei ïa ka kolej halor ka jingïoh ka jong ki ïa kine ki kamra klas ba thymmai bad pynpaw ruh ba ka CMSDF kala ïarap ïa shibun ki jaka pule ha ka Jylla, da kaba ong ba ka jingtrei shitom bad lenlade jong ki pastor, ki principal bad nonghikai ban shakri bad ai ïa ka jingnang jingstad sha ki khun samla ka pyn-i ïa ka mynsiem kaba ki don ban kyntiew ïa ka imlang ka sahlang.
U MLA ka Umsning, u Dr. Celestine Lyngdoh u la ai ka jingïaroh ïa u Myntri Rangbah ka Jylla ba u dei u briew ba dang biang ka rta, uba stad ba shemphang bad uba don ïa ka jingshimkhia kaba kyrpang khamtam ha ka pule puthi, ka jingkyntiew ïa ki khun samla, ka tem ka put bad ka roi ka par ha ka Jylla hi ha baroh ki liang bad khamtam eh halor ka jinglah ban pyndep sted ïa kane ka projek kamra klas ba thymmai ka Ri Bhoi Synod College.
U Dr. Celestine u la ai ruh ka jingïaroh halor ka jingshimkhia jong ka Sorkar Jylla hapoh ka jingïalam jong u Conrad kum u Myntri Rangbah ban theh ïa ka pisa ha ka pule puthi da kaba pyntip ba tang na ka bynta ka tulop ki nonghikai kolej ha ka shi snem, ka Sorkar ka pynlut haduh T.216.67 klur bad na kane ka jingpynlut, haduh kumba 83 percent ka dei thik tang ïa ki kolej shimet bad kaba tam pat ïa ki kolej Sorkar. Ha kaba ïadei bad ki skul ruh, u Dr. Celestine u la ïathuh ba ka Sorkar ka pynlut haduh T.1,980.71 klur ha ka shisnem bad haduh 65 percent ka dei na ka bynta ki skul shimet katba ki skul Sorkar ki ïoh tang 35 percent, bad buh ruh ïa ka jingkylli, naei phin ïoh ïa ka Sorkar kaba kum kane?
U la pyntip ruh ba ka surok ban poi sha ka kolej kaba la sniew bad jot rathai, shen yn sa shna pynbha noh lyngba ka skhim RIDF bad sa kawei de ka surok ba marjan ruh kaba la jot rathai bad kaba la dep shna lyngba ka skhim BTRRS, ïa kane ruh shen ka Sorkar Jylla kan sa mang tyngka ban shna pynbha biang bad kan pynsuk bad ai jingmyntoi shibun ïa ki samla pule bad ki paidbah nongleit nongwan ha kane ka thaiñ.
