Shillong, Naiwieng 17
Ka Jylla ka la kiew shi kat dei ha ka ban pynbiang ïa ka um-bam um-dih sha ki longïing nongkyndong, hynrei kane ha kajuh ka por ka don ruh ïa ka jingma namar ka jingktah na ka jingkylla suiñbneng kaba nang jur.
U Myntri ka tnad Public Health Engineering (PHE), u Marcuise N. Marak u la pynbna ba 82% na ki ïing ha nongkyndong ha ka Jylla mynta ki la biang ïa ki jingpynïasoh kor-um hapoh jong ka Jal Jeevan Mission (JJM), da kaba khot ïa kane ka jingjop kum ka jingsah kynmaw kaba kongsan na ka bynta ki shnong kiba jngai bad kiba duna ban ïoh ïa ka jingshakri.
Hynrei haba phai pat sha ki jingktah na ka jingkylla suiñbneng, u Marcuise u la ong ba ki tyllong um ba kynja mariang ha kylleng ka Jylla ki la hiar haduh 30% naduh u snem 2019 – ka jinghiar kaba u la pynshong nongrim ha ka jingkylla ka suiñbneng.
“Ka jingkiew shaphrang ka long kaba shisha, hynrei ka jingma ka la nang kiew,” u la maham, da kaba kdew ba ki tyllong um bad ki wahduid jong ka Jylla-shisien ka por kiba dap kyrhai-mynta ki la nang duna sted.
Kawei ka long ka jingkiew ha ka jingsynshar ba ïadei bad ka um ba la ïalam da ki paidbah. Ha ryngkat ka jinghikai lyngba ka mishon, ki komiti um jong ki shnong mynta ki dang peit bniah ïa ka jinglong jong ka um, ki jingpynbha kiba rit, bad ki jingpyntikna ïa ka jingsumar kaba neh. Hynrei ki jingeh ha ka jingpyntreikam ki dang ïai bteng. Nyngkong eh ki jingïakynad, ka jingpynslem ban pynkhuid ïa ka khlaw, bad ki tyllong um kiba la jah noh ki ïai bteng ban pynsangeh ïa katto-katne ki projek.
“Ki ‘pipe’ um ki sahkut ha ki jaka ba ïakhun ïa ka jinglong trai. Kine kiei-kiei baroh ki ktah ïa ka por bad ka jingshaniah,” la kam u Marcuise.
Ban ïaleh pyrshah ïa ka jingeh, ka Sorkar ka la pyntreikam ïa ka ‘Climate Change Council’, kaba la pynïaid da u Myntri Rangbah ka Jylla, ban pynneh biang ïa ki jaka pynlang um, ban kyntiew ïa ka jingthung dieng ha ka jaka ba heh, bad ban pynkhlaiñ ïa ki rukom ban pynlang ïa ka um slap. Ki nongrep ruh ki pyndep la ka bynta da kaba ïada ïa ki tyllong um kiba lah ban shah ktah ha ki jaka rep.
Ka jingpeit bniah kaba nyngkong eh ïa ka jingma jong ka jingkylla suiñbneng ha ka kyrdan jong ki Block (ha ka Jylla) ka pynpaw ba 25 na ki 39 tylli ki Block pynroi nongkyndong ha ka Jylla ki ïakynduh ïa ka jingma kaba khraw haduh kaba khraw bha na ka jingkylla suiñbneng, kaba pynpaw ïa ka jingdonkam ba kyrkieh ban shimkhia ïa ki mat treikam ba la thmu.
