Bun kiba pynpaw jingbitar ha ki rynsan ‘Social Media’

Hynrei ki don bun pat kiba shu kynthoh khlem da tip bha ïa ka tynrai.

Ki ‘Social Media’ kum ka YouTube, Facebook, Twitter, kiba kham ïaid ïew ha kine ki sngi, ki long shisha kiba la plie lad ïa ki nongshong shnong ha satlak ka pyrthei ban pynpaw ïa ka jingsngew jong ki khlem jingriej. Lada kita ki jingpynsngew kim tam ïa u pud u sam jong ki kyndon ba la buh da kine ki rynsan, kam lei-lei. Lada ki tam pud, la shah weng beit. Kine ki rynsan ki la kylla long ruh ki jaka ban pynpaw ïa ka jingbitar. Kum ka nuksa, haba don kino-kino ki jingjia kiba sngewsih, ki briew ki wan hiar sha ki rynsan ‘Social Media’ bad kynthoh jur ïano-ïano. Don ruh kiba pyndonkam ïa kine ki rynsan kum ka rynsan ban ïa kawang ktieh bad ktien iwei ïa iwei pat. Don kiba shim ïa ka jingkitkhlieh ban ai ïa ki jingmut kiba tei ïa baroh. Don kiba shu wan ban pynthohbria ne kynthoh naphang khlem pyrkhat ïano-ïano. Hynrei ki don bun pat kiba shu kynthoh khlem da tip bha ïa ka tynrai. Kim sngap ne pule bha ïa ki khubor ne ki jingpyntip, bad ki shu pynïaid laitlan beit ïa ki shympriah kti bad pyllait lut hangto katba ki don ha mynsiem.

Ha kawei pat ka liang, ngi shim ba ka jingdon ki ‘Social Media’ ki ïarap ïa ki briew ban pynthanda ïa ka jabieng namar ki ïohlad ban pyllait katba ki mon, kynthoh katba mon, bad leh katba mon. Ka mon ba laitluid, ka lynti ba kylluid. Lehse ynda ki la lah ban pyllait lut ïa kaei kaba ki don ha ka mynsiem jong ki, ki ïoh ïa ka jingsuk bad jingpalei. Tangba ban lait na ki jingeh bad jinglehraiñ, ki nongpyndonkam ‘Social Media’ kin hap long adkar. Ban shu kynthoh katba sngewbit khlem jingtip ïa ka tynrai, ka long ka kamkai. Kynthoh da ka jingtip bad hangta kan wan ka jingshai na ka bynta kiwei ruh kiba pule. Wat kynthoh khleh biej namar ka long biej. Kiar ruh na ka jingpyndonkam ïa ki ktien sih ktien sang namar ym baroh kiba sngewtynnad ban pule ïa ki jingkynthoh kiba dap sa tang da ki jingtim jingtla ki bym ïahap dur ïahap dar bad ka longrynïeng manrynïeng kum ki briew.

Ngi donbok pat ba ki dang don kiba lah ban pynïar ïa ka saiñpyrkhat. Lyngba ki jingthoh/jingkynthoh ki jong ki, ngi sngewthuh kham bha ïa ki mat ki jura. Kumba ong ki kyntien: “Ko Diamond, Ko Khulom Ksiar, To Kyrsiew Thiah Bad Pynshai Kdar”, kiba kum kita ki nongkynthoh kiba shai ha ka jingmut bad kiba tip ïa ka nongrim, ki long ki jingkyrkhu ïa kiwei pat kiba lehse kim da don jingtip bha shaphang kiei-kiei. Ka jingtip kaba tang khyndiat lane ka bym pura, ka long kaba ma namar ka pynlong ïa ki briew ba kin ryngkoh la ka ryngkoh khlem da peit, khlem da bishar sha kamon sha kadiang. Ynda la dep ban ryngkoh, sa sdang sa ka jingbabe namar ka wan noh ka jingshai na kiwei kiba kham shemphang bad kiba pynlut por ban wad ïa ki jingshisha kumba ki long.

Ka Ktien – Ka Thma, ong ka ktien kynnoh ha ki kot Khasi. Da shisha ka long kumta. Haba la bakla ïa ka ktien ka thylliej, ka ju mih beit ka jingïashrut. Ha kane ka pyrthei jong ki ‘Smart Phone’, shisien ba la thoh, kin don beit ki ban shondur shondar ïa kito ki jingthoh bad pynsaphriang sha kylleng tang hapoh ki minit. Ynda u ne ka nongthoh ki la weng noh ïa kito ki jingthoh ruh kam don jingmyntoi than namar kata ka jingthoh ka la dep shah pynsaphriang. Kum ki nongshong shnong kiba don jingkitkhlieh, ngim dei ban tieng ban kren ïa ki jingshisha kumba ki long, hynrei ban kiar pat na ka jingkynthoh khlem nongrim lane khlem da tip ïa ka sdang ka kut. Pule bha, sngewthuh bha bad lada ym sngewthuh, pan jingshai na kiba kham shemphang, bad hadien kata sa pynshong nongrim dalade shwa ban ryngkoh sha ka rynsan jong ka jingkynthoh.