Ka jingkylla ba phylla

Lada ki nongïalam kin lah ban ïaineh bad ban pynskhem ïa ka jingïatylli nangne shakhmat.

U Nongsaiñ Hima, 1990

Ka suiñbneng jong ka jinglong ka saiñ hima ha ka jylla Meghalaya ka la shai kdar bad ka bor jong ka jingïatylli ki rangbah nongïalam ka la ïeng ban pynkhraw ïaka jingthmu bashisha ka jaidbynriew ban pynkhie im biang ïa kaei kaba u paidbah u la angnud baroh shi katta. La kane kan long tang shipor ym pat lah ban ong hynrei baroh ki ïa kyrmen ba ka jingïatylli ban wanrah ïaka sorkar kaba ïadei dur bad ka jingkwah u paidbah kan long da shisha kaba neh haduh ban da kut ka por jong ka ïing durbar kaba mynta.

Ha kine ki sngi kiba la leit ym shym lah ban ong tikna ba ka sorkar u Purno kan kyllon hynrei ki dak ki shin jong ka jingkylla ki la don hapdeng ba ka nang jur  ka jingartatien. Ka jinglah ban ïatylli ki nongïalam barim khamtam kito ki rangbah kiba la ïalam ha ka por ba dang ïaleh ïa ka Hill State ka long da shisha kaba ai mynsiem bad ai jingkyrmen ïa ka jinglong ba shong shngain ka lawei ka ri bad ka jaitbynriew. Lada ki nongïalam kin lah ban ïaineh bad ban pynskhem ïa ka jingïatylli nangne shakhmat.

Ka long kaba phylla ba ki hynriew ngut ki Minister jong u Purno ki la lah ha ka khadduh ban shim ïa ka rai kaba shynrang ban pyllait noh ïa ka kam kum ki Minister bad ban kyrshan ïaka jingïatylli ki rangbah Hill State kum u Bah P. R. Kyndiah, u Bah B. B. Lyngdoh, u Bah Stanley Nichols Roy, Bah G. G. Swell, Bah Hopingstone Lyngdoh bad kiwei. Kane ka pynlong ïaka jingsngew skhem sngew shaniah hakhmat u paidbah ba ka don ka jingkyrmen ïa kiei kiei baroh nangne shakhmat. Wat katta ruh kam long kaba suk ban leh ïa ki kam kiba bha tang ha ki khyndiat por namar ha ki snem kiba la leit ka la don ka jingleh ki nongïalam kiba la shong sorkar kaba la pynbakla ïa ka lynti kumba la thmu haduh ka por ba ïaleh ban ioh ia ka jylla Hill State bapura la ka jong. Lada ka shimpor ban law ïa ki jingbakla hynrei ka lad ka long kaba biang mynta ban sdang noh ïa kaei kaba la thmu baroh shikatta.

  Kaba nyngkong ka long ba ka sorkar thymmai kan peit bad sumar ïa la ujong u pud u sam. Ki paidbah ha ki khappud ki la ud ba lynñiar baroh shikatta. Ka jingtynjuh mynta ïa ka ri baroh kawei ka long la kan dang sngap jar khlem ïarap ïa ki para doh para snam kiba shong ha ki khappud. Kaba ar la ki nongïalam ka sorkar thymmai kin ai biang ne em ïa ka hok jong ki District Council hapoh ka jylla. Lada bakla ïa kawei na kine ka mut ba la phail ha ka jingthmu ban ïada ïa ka hok ka riti jong ka jaidbynriew Hynniewtrep. Kumjuh ruh ïa ki Garo dei ban don ka jingpeit ïaka jingsngew bakyrpang jong ki ha ki katto katne ki bynta ba ki ruh kin nym sngew syrwa ei ïa la ka jong ka hok bad ka jinglong tynrai. Namar ba la biang briew ki nongkyrshan hapoh ka ïing durbar kam long kaba eh ban shna sorkar hynrei ka rukom trei jong kane ka sorkar kan rai la ka don ne em ka jingmyntoi kane ka jingkylla naka bynta ka jaidbynriew ba kyrpang ha kine ki lum ba ithiang jongngi.