Raphael Warjri
Ka jingpyrshang ban wan pynlong jaka mane bleithaw ha Mawjymbuiñ ha ka shnong Mawsynram ka dei kawei na ki kam thombor ki ba la ïai jia naduh mynnor. Da ki phew snem ki riewngeit Hindu kiba ju marmlien ban phong riam da ka jaiñ rong soh ki ju rah artat la ki luta rnong bad kiwei kiwei ki tiar lehniam ban ïaid da ka kjat naduh nongbah Shillong shaduh Mawsynram ban leit pynlong ka jinglehniam ha ka krem Mawjymbuiñ. Ha ka rukom ngeit Hindu ki ñiew ïa u Mawjymbuiñ kum u bleithaw Shiva bad ha ka jingshisha ki ñiew kum ka mynraiñ shynrang jong u bleithaw Shiva ba ki ju jer da u Shivling. Na ka daw ba bun na ki paidbah ka thaiñ ki lah kylla niam Khristan ba kim tip shuh ïa ki khana parom barim kiba don ka jingïadei bad ka Krem Mawjymbuiñ, kumba long ïa ka krem Dam, kumjuh ïa kiwei kiwei ki jaka ba ïasnoh bad ki parom ki khnatang. Lehse kawei na ki snap khana parom ka dei ïa ka jaka ha pajih na Mawlyngbna kaba la ju tip kum ka Ïew Luri Lura. Nangta pat kaba dang shen ka dei shaphang u Dormi, ba bun ki briew ki dang kynmaw. Une u dei u briew u ba ngat puri bad uba la dei ban shong noh ha krem ha shnong Lawbah ba la ïathuh ruh ba kita ki puriblei ki ju iaid ban leit sha kawei pat ka jaka kum ka jingleit riewblei sha ki kynja khlaw kyntang. Hynrei kaei kaba kham sngewphylla bad kaba ym da tip than ki briew ka dei shaphang u radbah ba kyrteng u Weiñ na ka shnong Nongtrai. La ïathuh ba u Weiñ u ïadei shipara bad u Ramhah, u Bnang bad sa uwei u para shynrang ba ym tip kyrteng. Lait na uta u ba ym tip kyrteng, kiwei pat ki dei ki riew radbah ba ju sin ruh ki mar ha kylleng ka Ri Khasi. U Ramhah dei uba la ju kham tip kylleng ba ïasnoh bad u mawramsong ka Khohramhah hajan Thangkharang. Nangta u Bnang pat dei uwei pat u radbah uba shong bad la ka kmie ha Dewsaw haduh ba un da iap na ka daw ba ban u mawramsong ba u rah hi da lade. U Weiñ pat dei u radbah na shnong Nongtrai u ba khlaiñ bor haduh katta katta ba ki syiem na Rilum na Nongphlang ki la bna ïa ka nam jong ka bormet jong u bad ka jingheh kaba palat liam.
La ïathuh ba ha ki snem 1228, mynba ki syiem Ahom ki la thmu ban hiar thma ïa ka Ri Khasi, dei u Weiñ u ba la shah khot ban ïarap da ki syiem Khasi ban iakhun pyrshah ïa ki shipai Ahom. Ha kata ka thma pyrshah ïa ki Ahom, u Weiñ u la mait naphnag ïa ki nongshun da kaba suk bad ki la shu kylla long kum ki boit ba u kynting katba mon haduh ba ki la her krad khlem kyrtiang dien shuh. La ïathuh ruh ba donkam haduh phra ngut ki khlawait ban shut ïa ka waitlam jong u Weiñ lada ka luiñ ha ka jingïapom. Kata ka thma ka la pynsyier her ïa u Syiem Ahom haduh ba ki la kynran dien ban leit phai noh sha Assam. Hangta ha shnong Nongtrai la don kawei ka mawsiang ba radbah haduh katta katta ba ka sdang na kawei ka kyntoit shnong bad ka ïar daiñ-ly-daiñ shaduh sha khappud jong ka them Surma. Ki khana ki ïathuh ba kata ka dei ka sup ne synduk maw ba buh ksiar bad kiwei kiwei ki markordor jong u Weiñ ba u la buh dang da ki thliew shabi ban lah plie lada tip ïa ka rukom. Hynrei kaba sngew ngiew ka long ba shwa ba un iap hadien ba u pangnud ia ka jingiap u hynmen, u Bnang na kata ka jingshsah ban ha u mawramsong, um kwah shuh ban dang sah marwei namar ba wat u hynmen rangbah, u Ramhah ruh u lah dep iap kham ha shwa. Kumta u Weiñ u la iatang ba ym bit ban don ki ba ktah ïa kata ka sup maw bad lada ki leh pyrshah kin sa iap, ba shisha ha kawei ka khep la don uwei u briew na Lawbah u ba la mushlia bad u la iap ha shen.
Ki don ki dak ki shin ha uta u mawsiang baiar kiba kdew ba ym dei shuh kiba thaw da ka mariang bad lehse lah ban dei kiba la shtah hi u Weiñ ne kino kino ki briew ha shnong Nongtrai. Kine ki long kiei kiei kiba phylla ha ka imlang sahlang Khasi kiba la nang jah suki suki lada ym don kiba lum ba lang ban tyngkai na ka bynta ka pateng ha ka lawei. Ha kajuh ka rukom la suba ba ka don ka khana parom bad puriskam kaba ïasnoh bad ka krem Mawjymbuiñ, ba ki briew ha ka pateng mynta kim da tip thikna shuh. Kumta ka long kaba donkam ban tip janai la ka nongrim jong ki khana parom hyndai, ki ban long ka stieh ban ïada ïa ka hok longtrai ïa kano kano ka bynta jong ka nongkynti tynrai la ha shnong ha thaw, ka kur ka jait, ka raij ka elaka, ka hima sima. Ha ka juk mynta lada ka ñia kam ïeng da ka aiñ, ka don ka jingpyrshang ban thom bor da kano kano ka lynti wat lada dei ban pynkhun ranab ïa ka shlem tipaiñ kum ka kashari. Kumta ym lah ban sha-niah tang ha ka aiñ namar ba ka dei kaba lah ban pyrdung bad khun ranab lada dei da ka bor jong ka spah lane da ka bor jong ka jingbun paid lane da ka bor jong ka jinstad pyrthei, ha kaba ym lah shuh ban dei da ka hok ka shikyntien.
