Raphael Warjri
Ha ka saiñ pyrkhat Khasi ym ju don kata kaba pynkhraw ne pynpoh ïa ki syiar ryngkuh kum uwei na ki mrad ki mreng ha ka meiramew, ki sah kumjuh ha la ka kyrdan kum ki jynthaw jong ka borbah ka mariang bad meiramew kiba kup ïa ka longblei. Kata ka pyrkhat ka long salonsar ïa baroh ki jynthaw naduh ki khñiang ki ksiah, ki dohkha doh-pnat, ki sim ki doh bad ki mrad ki mreng. Kane ka rukom pyrkhat ka phalang ruh ha ka longbriew manbriew ba ha ka imlang sahlang Khasi la ñiew marryngkat ïa ki parabynriew salonsar, khlem kheiñ khraw ne kheiñ poh ïano ïano ruh lada dei khyllung, khynnah, samla, rangbah ne tymmen. Ha kiwei kiwei ki jaitbynriew ki don kita kiba khrawjait bad ba pohjait hapdeng parabynriew. Wat ki khlieh synshar khadar kiba bat ïa ka iktiar, la ñiew ba ka dei ka iktiar ba pynkup da ki paidbah, ym ka nongkynti jong kita ki khlieh synshar khadar. Na kata ka daw la nam ïa ki syiem ruh kum u syiem u kmie ne u syiem u mraw ban biang pansara kum ki parabynriew ha ka imlang sahlang ki ba ryngkat ka kyrdan bad ki khun ki hajar ha ka synshar paidbah. Ym dei pat kum kiwei ki dustur ba ki rah skong ïa u syiem u patsha kum u trai ba hakhlieh jong ki raiot bad ki mraw. La shem ruh ba ka sad ka sunon jong ki syiem ka dei ka rympei ka ba kdup ïa la ki khun ki hajar, ym dei kum ka ïingsyiem paki dulan ha kiwei kiwei ki jaka ka pyrthei kiba la kerkut da ka karod ba khang khyrdep na ki riewmadan. Kaei ka ba long kyrpang bad kaba long kyntang ka dei ynda la kren ban ïasaid halor ka hok ka shikyntien, ba ha ka pyrkhat Khasi la kheiñkor ïa ka ktien ka ba long ka jutang hapdeng ka longbriew bad ka longblei.
Na kata ka daw kat haba dei ka khep ban jied ïa u syiar ryngkuh uba kynsai lada dei na la sem lajong lane lada dei ba thiew na ïew na hat. Barabor la ju jied da uba saw tlem uba la ibit ban long shisha kat uta u Syiar Khrawjutang, hynrei kata baroh ka long tat ynda ha ba la kren la khana la duwai phirat da u tymmen u san uba kñia ba khriam lane u lyngdoh u sohblei kiba shimti ïa ka kñia ka khriam. Katkum ka ktien lyngba ka kren ka khana, ka duwai ka phirat u syiar ryngkuh ba kem na sem ne ba thied na ïew la ñiew ba u don ka snap blei ban bah khala ïa ka longbriew manbriew ha kano kano ka bynta ban ksan ïa ka rngiew ka bishi, ban kitbok kitrwiang na ka bynta ka koit ka khiah, ka roi ka pa, parum pareh bad kino kino ki jingdonkam ha ka imlang shalang. Kumba la kdew na ka khanatang u syiar khrawjutang uba long na uta u syiar ryngkuh ba la jied sani ba dei ban ot na ka bynta ka kñia ka khriam. Ha ka kñia ka khriam u nongkñia u sei ki snier ban khmih ïa ka durbriew durblei bad batai katkum ki dak ki shin kiba paw kum kata ka ktien ba khana hapdeng ki bynriew bad ki blei ki dken kumba ju long ha kata ka Sotti Juk. Ka pharshi jong ka khanatang ka long ba ki bynriew bad ki blei ki dken ki ïashem markhmat ban ïasyllok, hynrei ha ka juk mynta ki bynriew ki hap ban shañiah ha ki riewblei bashisha kiba mihkhmat ban ïasaid ïa la ki para bynriew lyngba ki dak ki shin kiba paw ha ka shat ka kheiñ, ka kñia ka khriam. Kata ka dei ka jingïasyllok jong kita ki riewblei bad ki blei ki dken, ki ryngkew ki basa, ba ki paidbah paidkar, paidknup paidtrap kin ym lah ban peiphang, bad ki shañiah ha kita ki riewblei katkum ki nongmuna ba la mad ka imlang sahlang lyngba ki ryta.
Na kata ka daw ki riewblei bashisha kum ki sohblei ne ki lyngdoh ki long ki bynriew kiba aiti bad len lade la ka jingim na ka bynta ka longbriew manbriew. Kine ki sohblei ki lyngdoh ki dei kiba la ngam jylliew ha ka jingim shem mynsiem kaba long salonsar bad kim ñiew ïa lade ba ki dei ki riewniam, wat lada ha ka jingshisha ki don ka bynta ka ba kongsan bad kaba khraw tam ha ka niam ka rukom. Uwei na ki lyngdoh sohblei ba la kham tip janai ïa ka jingim mynsiem na ka bynta ban ïasaid ïa ki paiudbynriew u la kren mardor ba baroh ki paidbynriew ha pyrthei ki dei ki jynthaw jong Ka Meihukum bad U Thawkur ki shijur longblei kiba bsa mynsiem ïa ki jynthaw salonsar. Kata ka mut ba ha ka pyrkhat Khasi kiei kiei baroh ki long salonsar ym dei tang ia ki paidbynriew Khasi, bad dei hangta ba la nang khraw ka jylli ki bynriew kumba ju nam ba Hynñiewtrep Hynñiewskum ym dei tang ïa ki Khasi hynrei ïa ki paidbynriew ha pyrthei shityllup. Ha ka imlang sahlang ki don ki briew ki ba pynkhim ïa kata ka pyrkhat Khasi baïar ban kdew ba Hynñiewtrep Hynñiewskum ka dei tang ïa ki Khasi. Nalor kata ki don ruh ki briew kiba pynshongñia ba ka niam Khasi ka dei tang na ka bynta ki Khasi, hynrei ha ka jingshisha ym dei kumta namar ba ka pyrkhat niam ruh ka ïar haduh katta katta ba ka kdup salonsar ïa ki paidbynriew satlak pyrthei. Na kata ka daw ka niam ka dei tang ha lade shimet bad ha la ka longïing longsem, ha la ka kur ka jait; kaba pyiar sha ka jylli jong ka kur, ka shnong, ka raij bad ka hima, ha kaba ym dei ban khim kum ki balang kiba kynthup tang para kynhun riewngeit.
