
BIo – ka kyrteng jong nga ka dei i aquiny b.t mawthoh bad nga dang leh ïa ka phd ka jong nga ha ka sobjek entomology
Ka jylla Meghalaya ka pawnan naka riewspah jong ka ha ka jingdon ïaki dieng ki siej, ki phlang ki kynbat bad ki mrad ki mreng bapher bapher. Ki briew kiba sah sha nongkyndong barabor ki leit sha ki khlaw ki btap ban kheit ïaki phlang na ka bynta ka bam lane ban wad dawai kynbat. Uwei napdeng kine ki u long u dieng soh liang uba ha ka kyntien phareng la jer ïa u da u ‘Gynocardia odorata’ bad u uba hap hapoh ka longïing Achariaceae.
Ha kiba bun ki kot ki sla la kdew bad thoh ba une u jingthung u don ka bih kaba kha lin bha, hynrei la pyndonkam ruh ïa u kum ka dawai namar ka jingdon jong u ïaki baba bun jait ki phytochemical kum ki fibre, minerals, carbohdrates kiba donkam na ka bynta ka met u briew. Bun bah ki dawai kynbat ba lah shna na u, ka um ba mih naba dung / tylliat ïa ki sla sylluit ki juh pyndonkam na ka bynta kiba pang stem (Jaundice), ka snep bad u soh jong une u dieng lah juh pyndonkam na ka bynta kiba pang pynhiar.
Hynrei, ka jingwadbniah halor ka jingpyndonkam ïa u kum ka jingbam ka dang duna shibun. Ki briew jong ka jylla jongngi bad kumjuh ruh ki briew ha kiwei kiwei ki jylla Northeast ki bam ïa u shyieng jong u. Ngi lah bam shem ïa u shyieng jong u soh ba ki die ha ki ïew ki hat. ïa u soh jong u ki briew ki ju kheit ha u bnai Naiwieng-Nohprah. Bad hadien ba ki lah dep kheit ki lum ïa ki shijaka ha ki trai dieng, ki tap ïa ki da ki sla im haduh ba un ih bad ka shim por kumba shitaiew lane artaiew bad ynda u lah ih ki pynpait ïa ki soh da u siej lane dieng bad lum tang ïa ki shyieng bad sait bha ha ka um bad rah ïaki sha ki ïing ban thadsngi kumba 2- 3 taïew. Hadien ba ki la thad sngi tyrkhong, kin saphon kumba 5-6 kynta ha ki ding heh bad ka um bam ih na kaba phon dei ban bret sha jngai na ki jingri namar ka long bih. ïa kine ki shyieng bala phon ki sa ot slice pat de bad buh ha ki kriah bad pdem ha ka um ba tuid shar shar baroh shimiet ban pynkhuid ïa ka jingkthang bad ka bih ba don ha kine ki shyieng. Hadien kine baroh, ngin sa lah ban bam ïa ki bad ka mluh lane bad u sohmynken dung bad u don ka jingmad kaba khleiñ bad shyngiam.
Une u sohliang u lah dor shikatdei eh, ki nongrep ki die kumba 250-280 tyngka shi kilo ha ki nongkhaïi. Ha ïew Smit ngi lah ban ioh ïa u haka dor kaba 20 tyngka shi pela bad kumba 80 tyngka shipawa.Une u soh u long ka lad jingkamai na ka bynta kito kiba sah sha ki nongkyndong.Ban pyngkiew shuh shuh ïaka ioh ka kot jongngi lyngba jong u, ngi lah ban pyni pyrthei ia u shabar ka jylla jongngi bad ki ri bad kan long ruh ka lad ai kamai jam ïaki khun samla.
Ka jingpom pathar ïaki dieng ki siej ka long kawei ka daw bah jong kaba jingduh jait ka jongngi ïa kiba bun kiba ai jingmyntoi ïangi. Watla une u dieng soh u mih hi ha ki khlaw ki btap, hynrei ka jingkheit palat bad pathar ïaki soh jong u ka lah ban pynduhjait ïa u bad tang khyndiat eh kiba lah sdang ban thung ïa u ha ki jaka rep ne kper ïing bad ngi dei ban peitbniah shuh shuh ban ngin ïada ïa u na ka jingduhjait.
PC : AQUINY
1. Sliced Sohliang. 2. & 3. Sohliang tree with fruits