Raphael Warjri
Lada bishar bniah da kaba kham khiathew lah ban khmih naduh ka por ba ki Syiem Jaiñtiapur ki la synrop ïa ki snap ka niam Hindu ha ka niamtre jong ki Pnar ka ba dang longdoh longsnam haduh mynta mynne ba bun ki briew wat lada lah kylla Khristan ruh ki kyndiah bad sang ban bam dohmasi. Hynrei kaba lyngngoh pat ka long ba ha ka lehniam ha elaka Ïalong la kñia da ki masi. La kdew teng mynshwa ba ha ka sngi ba u khliehduh ka RSS, Mohan Bhagawat u kiew ha kliar lum Sohpetbneng, bat tang hapoh ka shitaiew la don pat ka rukom niam kyntang ha elaka Ïalong ba ki kñia masi. Shuh shuh ka lum Ka Meikha kaba dei ka jaka kyntang jong ki Khasi, la shah knieh jubor naduh ki spah snem mynshwa ha ki riewngeit Hindu ba ym lah shuh ban dang ioh kam trai biang. Ha shnong Nartiang ka don ka iingmane Hindu ba la synrop lang ha ka niamtre ba ki riewngeit niamtre ki ju pynlong ïa ka puja ha ka blei Hindu, ba ïa ryngkhi bad ka Durga Puja ki riewngeit Hindu. Nalor kata ka ba dang shen ka dei ha ka Krem Mawjymbuiñ ha Mawsynram ba ki riewngeit Hindu ki la pyrshang ban kam trai lyng ba kaba ïa sylla bad ki rangbah Seng Khasi. Ha ki snem mynshwa ki riewngeit Hindu ki ju sdang ka jingïaid riewblei na Mahadev Khola ka ba don hapdeng ka Lawsohtun bad Nongkseh ban ïaid kjat ha ryngkat ki atiar niam Hindu shaduh sha Mawsynram ban lehniam puja ha u mawjymbuiñ hapoh krem ba ki ngeit ba u dei u blei Shiva. Lada ym dei ba khlaiñ kyrda ka Dorbar Shnong Mawsynram, ka krem Mawjymbuiñ ka lah ban jia kum ïa ka Lum Ka Meikha ha thaiñ Bhoi.
Ha ka jingpyrshang ban pynrieh tngen sop sop ia ki riewngeit Hindu ban pynlong ïa ka krem Mawjymbuiñ kum ka jaka kyntang jong ka niam Hindu, kita ki rangbah Seng Khasi ki khlem iohi jngai ba lah ban shah kam trai ha ki mynder da ka ba shah pynbieit da ki har rukom ki buit kamai spah. Ka daw ba la leit jia kumta ka dei namar ba la tyllep ka niam Khristan ha shityllup ka Ri Khasi bad ha ka thaiñ shatei lammih-ngi baroh kawei, kumta ki riewngeit ha ka niam tynrai Khasi ki la hap ban riehtngen bad ïasyllok bad ki Hindu kum ka niam kaba dei tynrai na ka dewbah India. Kata ka long kaba shongnia katkum ka jingpyrkhat jong ki namar ba ka niam Khristan ka dei kaba la wan ïalap bad pynkylla niam da ki riewngeit shitrhem na shiliang duriaw. Mynta lei lei ki paradoh parasnam na Ri Khasi ki la kylla long ki trai ba kitkhlieh ban nang pynskhem shuh shuh ïa ka nongrim jong ki balang Khristan ba la saphriang da ki spah tylli ki balang bad ha pyrthei lei lei da ki phew hajar tylli ki balang Khristan. Hynrei la kumno kumno, ym lah ban len ba ki balang Khristan tang hapoh kine ki arspah snem tam ki la lah ban wanrah ka jingkylla borbah ha ka imlang sahlang, naduh ka pule dangle, ka sumar sukher ïa kiba pang ba jhia, ka ioh ka kot, bad baroh ki jingdonkam ba kongsan ha ka imlang sahlang. Ym lah ruh ban len ba ha ka por ba synshar ka Hima Bilat, ki kher ki mer sorkar ki la pynshlur ïa ki riewshimet bad kynhun bynriew ba la kylla ban bud ïa ki balang Khristan, bad ki ïuhroit ïa ki briew ne kynhun bynriew kiba dang ngeit ha la ka niam tynrai.
Kane ka jingïatan tyllai ban khring sha la ka jylli lajong ka la thlieh, la phiah bad pharia ïa ka jaitbynriew, haduh ba ki riewngeit ka niam tynrai ki khohñioh ïa la ki paradoh parasnam tang namar ba ki lah kylla Khristan.Kumjuh ruh ki paradoh parasnam ba lah skhem ka jingngeit Khristan ki khohñioh bad banbeiñ ia ki riewngeit ha la ka niam Khasi tynrai. Ka ba donkam ka long ba dei ban tehsong kum ka jaitbynriew bad ban ïeh ba ka jingngeit niam kan dei ka kam shimet shimynsiem jong ki bynriew ha lade lane ha la ka longïing longsem. Ha ka jingshisha ka nongrim jong ka jingngeit Khasi tynrai ka dei tang ha la shimet shimynsiem ba kynduh ka dohnud bad ka longblei, ym dei ban pynbor ne ïalap ne pynphriang ïa la ka jingsngewthuh shimet ha ka rynsan paidbah. Na ka daw ba ka rukom pynphriang bad khring jong ki balang Khristan ka dei na ka rynsan paidbah, ki paidbynriew ruh ki kloi ban shahshkor, ban shongshit bad tyndep ha kita ki rynsan ïalap niam. Hynrei ka niam Khasi ka dei tang ha ka longïing longsem jong ka rympei ïingkur ba u longkñi rangbah dei u lyngdoh bad ka longkmie dei ka lyngdohsad. Kata ka niam ka ïaineh ha manla ka longïing longsem khlem da ïasnoh lang ha ka imlang sahlang, hynrei la sngewthuh hi ba ka tynrai ka dei na kajuh ka thymmei. Kumta ha ki lympung paidbah ha ki shnong ki thaw, ki raij ki elaka, ki hima sima, ka bhah jong ka leh niam leh rukom ka dei tang ha la ki kur kumba la mang ha ka Dorbar Hima ne Dorbar Raij Dorbar Elaka, Dorbar Shnong Dorbar Thaw bad Dorbar Ïing Dorbar Sem. Ki paidbah byllien ki don la ka rukom ha la ka longïing longsem bad ki ïasnohkti tang ha ka rong ka taw kaba dei ka deiriti tynrai jong ki paidbynriew Khasi.
Ka deiriti ka dei ka nongkynti jong ki paidbynriew salonsar ba ym lah ban weng da lei lei ruh, wat lada lah kylla sha ka niam Khristan, ne Hindu ne Muslim. Ka snap tynrai longbriew manbriew kum ki Khasi kan ïaineh pateng la pateng lada pyrshang tynneng katno katno ruh ïa ka rongphong kaba shu tap na sla bad ka ba per ha suiñ. Ka snap Khasi ba la shon shab ha ka longrynñieng ki bynriew kan ïaineh khlem lah ban dam ne duh noh shiryta.
