Pyrshah u nongtrei mon sngewbha ïa ka Meghalaya Public Communication Policy

U Momin u sngew ruh ba kane ka mat treikam bathymmai kan sa ktah ïa ki jaidbynriew ba shah iehnoh beiñ bad ki nongthoh khubor ba laitluid.

Tura,Nailur:

Hadien ba ki kynhun seng trei mon sngewbha ki la pynpaw ïa ka jingpyrshah halor ka Meghalaya Public Communication Policy 2024, u nongtrei mon sngewbha na Tura, u Cherian Momin u la pynpaw ka jingsngewkhia haba ïadei bad ka jingpynbna ba dang shen jong ka Sorkar da kaba kam ba katei ka sienjam ka pynkheiñ ïa ki hok jong ka Riti Synshar ka Ri bad ka long pyrshah ïa ki rai jong ka ïingbishar ba ha khlieh duh ka ri.

“Ha ka tynrai jong kane ka mat treikam, ka don ka jingbthah ba ki ‘riew shimet bad ki kynhun kiba pynsaphriang khubor ne ki jingthoh ha ki rynsan lad pathai hapoh Meghalaya ki dei ban pynrung kyrteng bad ka tnad Directorate of Information and Public Relations (DIPR). Wat la ïa kane ka mat treikam lah ban pyni kum ka jingpyrshang ban pynbeit ryntih ïa ki lad pathai khubor, ban pynneh ïa ka shong suk shong shngaiñ, ne ban ïaleh pyrshah ïa ki jingtip kiba bakla, hynrei ki jingktah ba shisha jong ka ki kham pynkhuslai shibun. Da kaba pynbor ïa ‘riew shimet bad ki kynhun ban pynrung kyrteng bad ban aiti ha ka jingpeit bniah ka Sorkar, kane ka mat treikam ka pyntlot ïa ki jinglaitluid ban kren bad ban pynpaw kaba la pynskhem da ka Riti Synshar ka Ri. Shuh shuh, ka mat treikam ka ktah khlem da ïahap ïa ki jaidbynriew ba shah iehnoh beiñ, ki nongthoh khubor ba laitluid, bad ki nongïakhih ha ki rynsan lad pathai, kine baroh ki don ka bynta kaba kongsan ha ka koit ka khiah jong ka basa jingim ka synshar paidbah ka Meghalaya,” la ong u Momin, ha ka kyrwoh khubor.

U Momin u la kdew ruh ïa katto-katne ki mukotduma ha ki por ba la dep ha kaba ka ‘Supreme Court’ ka la ai ïa ka rai jong ka pyrshah ïa kum kine ki jingpyrkhing halor ki hok jong ki nongshong shnong.

Haba sot ïa ka Article 19(1) (a) jong ka Riti Synshar ka Ri, u Momin u la ong ba ka Meghalaya Public Communication Policy, 2024 ka pyni ïa ka jingpynkheiñ ïa kane ka hok da kaba pynjari ïa ki bor synshar (bureaucratic control) halor kito kiba sam jingtip ha ki rynsan lad pathai.

“Ka jingdawa ïa ki briew ne ki kynhun ban pynrung kyrteng shuwa ban pynphriang khubor ka wanrah ïa ka jingkhanglad kaba khlem nongrim bad kaba pyrshah ïa ka Riti Synshar ka ri ha ka jingpyndonkam ïa ka jingkren laitluid. Ka wanrah ïa ka jinglong-jingman jong ka jingtieng bad jingsuba ha kylleng ki jaka thoh khubor laitluid bad ki kam ‘online’. Kane, ha kawei ka liang, ka pynduh mynsiem ïa ki nongshong shnong ban pynpaw ïa ka jingpyrshah, ban ïasam ïa ki jingtip ba kongsan, ne ban pynngat ïa kito kiba don ha ka bor ha ka jingkitkhlieh,” u la bynrap.

Katkum ka jingong u Momin, ka Meghalaya Public Communication Policy, 2024 ka buh ïa ka khyrdop ban pynsaphriang ïa ki jingtip. Da kaba dawa na ki ‘riew shimet bad ki kynhun ban pynrung kyrteng ha ka DIPR, ka ai bor ïa ka Jylla ban rai mano ba la “pynskhem” bad mano bym pat pynskhem. Kane ka buh ïa ka nuksa kaba ma ha kaba ka Jylla ka kylla long ka nongbishar ïa ka jingshisha, kaba rai da kaba tikna kino ki sur kiba dei hok ban ïohsngew, u la bynrap.

U Momin u sngew ruh ba kane ka mat treikam bathymmai kan sa ktah ïa ki jaidbynriew ba shah iehnoh beiñ bad ki nongthoh khubor ba laitluid.

“Wat la kane ka mat treikam ka buh jingma ïa ka jingkren laitluid, ka ktah khlem jingïahap ïa ki jaidbynriew ba shah kyntait, ki nongïakhih pyrshah, bad ki nongthoh khubor ba laitluid kiba shaniah ha ki rynsan lad pathai ban pynsngewthuh shaphang ki mat kiba ju shah kyntait ha ki lad pathai khubor ba paw. Kine ki kynhun ki la ïakynduh lypa ïa kiba bun ki jingeh ha kaba ïoh ïa ki lad pathai khubor tynrai, bad ki jingbthah bathymmai jong ka bor synshar ki pyndap shuh-shuh ïa ki jingkhanglad ha ka jingpyrshang jong ki,” u la ong, da kaba bynrap ba ka rynsan lad pathai ka dei ka atiar kaba kongsan na bynta ki jaidbynriew ba shah iehnoh beiñ ban pynpaw ïa ki jingbymhok kiba ki ïakynduh.

U Momin u la ïohi shuh-shuh ba katei ka mat treikam ka long kaba ïa pyrshah bad ka aiñ Information Technology Act, 2000, kaba la dep pynbiang ïa ka aiñ ban pynbeit ïa ki jingthoh kiba pynmynsaw ha ka ‘online’, kynthup ïa ka jingpynjah burom, ka jingkren beiñ, bad ki jingpyntip ba bakla.

“Ka jingbthah jong ka DIPR ban ai jingithuh ïa ki briew ne ki kynhun kiba don bynta ha ka ban ïasam khubor ha ki rynsan lad pathai ym tang ba ka long ka bym donkam shuh hynrei ka thaw ruh ïa ka rukom pynbeit ryntih kaba ïatyngkhuh bad ka aiñ kaba la don lypa. Watla ka jingïaleh pyrshah ïa ki jingtip kiba bakla bad ki jingthoh kiba pynmynsaw ‘online’ ka long kaba kongsan, kam dei satia pat ban ktah ïa ki hok ba kongsan. Kane ka mat treikam ym tang ba ka pynkheiñ ïa ka hok ban kren bad pynpaw pyrthei laitluid hynrei ka buh jingma ruh ïa ki nongrim hi jong ka synshar paidbah ka imlang-sahlang,” u la ong, haba kyntu ïa ka Sorkar ban pyrkhat biang ïa ka mat treikam bad ban weng noh ïa ka jingpynbna kumjuh ban pyntikna ba kino-kino ki mat treikam hadien-habud kin burom pura ïa ki hok ba la pynskhem ha ka Riti Synshar.