Ñiew lang ka Sorkar ïa ki jingjia ba tied ’lei-lieh kum ka jinglynshop ki bor mariang

Ka la ong ba ïa ki ‘drone’ yn sa pyndonkam lang haba khmih bniah ïa ki jaka ba shah ktah na ka jingjia shlei um bad ki jingjia twa khyndew. 

Shillong, Jylliew 30:

Ka Sorkar Jylla lyngba ka tnat Disaster Management ka la kynthup lang ïa ki jingjia shah tied ’lei-lieh (lightning strike) kum ka jingshah lynshop ha ki bor mariang, bad kiba shah ktah na kum kine ki jingjia kin ïoh ïa ki jingïarap katkum ki kyndon ai jingïarap sha ki lanot.

Ïa kane la ïathuh da u Myntri ba peit ïa kane ka tnat u Bah Kyrmen Shylla haba kren sha ki lad pathai khubor ha ka sngi Thohdieng hadien ka jingïalang ban peit bniah halor ki jingjia ba lynshop ki bor mariang ha kane ka Jylla naduh ba la bteng ka jinghap slap ha u bnai Jylliew baroh shibnai.

U Bah Kyrmen u la ïathuh ba ka Sorkar ka la shim ki lad ki lynti lyngba ki bor district ha kylleng ka Jylla ban pynpoi ïa ki lad jingïarap sha kiba shah ktah.

U la ïathuh ba ka Sorkar Jylla ka ïoh pisa ban mang ïa ki district bapher bapher ban pyndonkam haba jia ka jingshah lynshop ha ki bor mariang la ka dei na ka jingshlei um, jingtwa bad shah pynjulor ki ïing ki sem bad kiwei kiwei ki jingdon jingem, bad haba jia ka jingmynsaw briew bad duh ïa ki mynsiem briew.

U la ong ba ka Jylla ka ïoh ïa ka mang pisa lyngba ka 15th Finance Commission kaba la mang lypa na bynta san snem kata naduh 2021-2022 haduh 2025-2026 ki la kynthup ïa ka State Disaster Response Fund (SDRF) bad State Disaster Mitigation Fund (SDMF).

U la ïathuh ba katkum ka jingmang pisa na bynta san snem lyngba ka 15th Finance Commission, la mang T. 322.40 klur lyngba ka SDRF bad T.81 klur lyngba ka SDMF ha kaba ka Sorkar Jylla ka hap bei 10 na ka 100, katba ka Sorkar Pdeng ka bei 90 na ka 100.

Ha u snem 2021-2022, la mang T.58.40 klur na ka SDRF bad T.15 klur na ka SDMF, ha u snem 2022-2023 la mang T.60.80 klur na ka SDRF bad T.15.20 klur na ka SDMF. Ha u snem 2023-2024, la mang T.64.80 klur na ka SDRF bad T.16.20 klur na ka SDMF.

Na ka liang ka Executive Director ka State Disaster Management Authority, ka Kong Matsiewdor War Nongbri ka la ïathuh ba ki don shibun ki jingjia shah lynshop ha ki bor mariang naduh ka jingtwa, jingjur lyer, nalor ka jingshlei um ba jur u slap, bad ki jingjia ba tied ’lei-lieh ha kaba ki don ar ngut ki briew na Mawdon bad Mawkhan ha Ri Bhoi district kiba la khlad, nalor ki jingri. 

Ka la ong ba katkum ka jingstad mynta, yn nang shim ki lad ki lynti ban pyntreikam ïa ki kor ki bor haba ïadei bad ka jingai jingmaham lypa shwa ban jia kum kine ki jingjia la ka dei ka jingtied ’lei-lieh ne pyrthat nalor ka jinglah ruh ban tip lypa katto katne por ha shwa ban jia ka jingtied ’lei-lieh khnang ban pynlip ïa ka bording ilektrik ban ïada na ki jingma haba jia ba tied ’lei-lieh ne pyrthat ha ki jaka ba don transformer, kaba ktah pat ïa ka jingsam bording ilektrik sha ki paidbah.

Ka la ong ba ka Sorkar kan ïakren bad ka North Eastern Space Applications Centre (NESAC) nalor kiwei ki Agency ban ïarap ai jingmaham lypa khnang ban ïoh jingïada hashwa ban jia ki jait jingjia kiba buh jingma ïa ka jingim briew.

Ka Kong Matsiewdor ka la ïathuh ruh ba kan don ka jingpynbeit bad ki Deputy Commissioner ban ïakren lang bad ka Geological Survey of India (GSI) haba ïadei bad ka jingithuh lypa ïa ki jaka kiba lah ban don jingma na ka jingtwa lyngba ka jingwad bniah jong ki.

Halor ki jingtwa na ka daw ka jingslap jur, ka la ong ba ka Sorkar ka la dep ïakren bad ki Deputy Commissioner ban long ba la khreh halor kine ki jingjia. Ka la ong ba ïa ki ‘drone’ yn sa pyndonkam lang haba khmih bniah ïa ki jaka ba shah ktah na ka jingjia shlei um bad ki jingjia twa khyndew. 

Ka la pyntip ruh ba ka tnat ka la ïarap ban siew bai lutksan sha ki bahaïing jong kiba la khlad na ki jingjia shah rong um bad shah tep khyndew kiba la jia dang shen.