Donkam ban ithuh ïa ki jyrwit-jyrwat bad jingtynjuh ba ïakynduh da ki briew ba bat ïa ka aiñ: Prestone

“Kaba sngewsih ka long, wat hapdeng ki jingpyrshang na ka tnad pulit, ka jingsahkut ka la ïai bteng, kaba ïalam sha ka jingdheng,” u la ong.

Shillong, Nailur 19

U Symbud Myntri Rangbah ka Jylla ba khmih ïa ka tnad kam pohïing, Bah Prestone Tynsong haba kren hapoh ïingdorbar ha ka Sngi Ba-ar u la ong ba ka long kaba donkam ban ithuh ïa ki jyrwit-jyrwat bad jingtynjuh ba ïakynduh da ki briew ba bat ïa ka aiñ haba ïadei bad ki jingjia ha kaba ka jingshngaiñ jong ki nongshong shnong ba lui-lui, ba kynthup ïa ki kynthei bad ki khynnah ka long kaba hakhmat eh.

“Ngi skhem ha ka jingshakri jong ngi ban pynneh ïa ka kyndon jong ka aiñ bad ngi ïai bteng ban long kiba minot ban pyntikna ba kito kiba don bynta ha ka ban kynshoit ban wanrah jingkulmar kin shah pynshitom,” la ong u Bah Tynsong.

U Symbud Myntri Rangbah u la ong ïa katei haba jubab ïa ka ‘Special Motion’ halor ka jingïatai ba ïadei bad ka jingleh donbor ki pulit ha ka jingpynsngew paidbah jong ka Meghalaya Cements Limited kaba la long ha Thangksai, East Jaiñtia Hills ha ka 24 tarik u Nailar, 2023, ba la wanrah da u MLA ka Voice of the People Party (VPP) na Mawlai, Bah Brightstarwell Marbaniang.

U la ong ba hapoh ka ‘Rule 7’ jong ka ‘Environment Impact Assessment Rules’, 2006, ki don 4 bynta haba ïadei bad ka jingai jingbit bad ka bynta ba 3 ka pynbiang na bynta ka “Public Consultation”.

U la ong ba ha ka jingpynkhreh na bynta katei ka jingpynsngew paidbah, la pynbit pynbiang ïa ki aiñ lem bad kiwei-kiwei ki jingpynbeit bad la pynmih ruh ïa ka ‘Detailed Operational Plan’ da ka ophis Superintendent of Police, East Jaiñtia Hills District.

U la ïathuh ba ki ophisar bad ki pulit kiba la don bynta ki la ïoh ki jingbthah ban pyntikna ïa ka suk ka saiñ ha katei ka jingpynsngew paidbah bad la bthah ruh ba kin long kiba jai-jai haba ki ïakren bad ki paidbah kumjuh ban pyndonkam ïa ka bor tang ynda la ïoh ïa ka jingbthah kaba shai.

U Bah Tynsong u la ong ba ha step jong ka jingpynsngew paidbah, la pynsngewthuh sha 78 ngut ki pulit halor ka jingïalang ha TopCem Cement ha shuwa ban phah ïa ki sha katei ka jaka.

Katkum ka jingïathuh jong u, ha katei ka sngi, ha kaba sdang, ka kynhun kaba don tang kumba 30 ngut na ka shnong Thangksai ba kynthup ïa ki kynthei bad khynnah ki la lum bad shong hakhmat jaka jong katei ka karkhana – kaba khang ïa ka jingwan rung jong ki kali bad ki ’riew shimet sha katei ka karkhana.

Hynrei, u la ong ba wat hadien ka jingkyrpad na ki pulit ka East Jaiñtia Hills, ban phah tang khyndiat ngut ki dkhot na ka kynhun jong ki ban ïashim bynta ha katei ka jingpynsngew paidbah, hynrei ka jingdon briew ka la sdang ban bun suki-pa-suki.

U Bah Tynsong u la ong ba hadien kane, ki nongshong shnong na Shiehruphi, Wahiajer, bad ki shnong ba marjan hapoh Narpuh Elaka ruh ki la ïalum, kaba la kyntiew ïa ka jingdon briew sha kumba 150 ngut.

“Kaba sngewsih ka long, wat hapdeng ki jingpyrshang na ka tnad pulit, ka jingsahkut ka la ïai bteng, kaba ïalam sha ka jingdheng,” u la ong.

U Symbud Myntri Rangbah ka Jylla u la ïathuh ruh ba kumba 10:55 baje mynstep, ka jingpynsngew paidbah ka la sdang kumba la pynbeit.

Hynrei, ha ka por 11:10 baje mynstep, u paidbhur ha khyrdop ha TopCem, ba la pynshit da uwei u briew bad kiwei-kiwei ki bym lah ban ithuh ki la prong sha phyllaw jong ka TopCem Cement.

U la ong ba u paidbhur u la shim ïa ki lynti bapher-bapher ban ïoh rung sha ka jaka ba pynlong ïa ka jingpynsngew paidbah, da kaba kiew ruh ïa ki kynroh jong ka TopCem Cement.

Katkum ka jingïathuh jong u, hapoh 12 baje, ka jaka ba pynlong ïa ka jingpynsngew paidbah ka la shah pynjulor pura bad ha kane ka por, ka la jinglong-jingman ka la i-donkam ïa ka jingtuklar ba mardor ban khang lad shuh ïa ka jingjulor bad jingmynsaw ïa kito kiba don hapoh katei ka jaka.

U Bah Tynsong u la ong ba ki pulit ki la ïai pyrshang ban pynjai-jai ïa u paidbah bad pynsngew sha ki ba kim dei ban shim ïa ka aiñ ha kti lajong, hynrei ki jingpyrshang ban tem ïa ka jinglong-jingman kam shym la long kaba seisoh.

“Ha ka por kumba 12:30 mynsngi, ha ka jingïakren bad ki ophisar, la rai ban pynkynriah ïa ka jaka ban pynlong ïa ka jingpynsngew paidbah sha ka Community Hall kaba hapoh katei ka phyllaw. U paidbhur u la ïoh jingtip halor katei bad hadien ka jingïa pynbeit, ki la mynjur ban ïaid noh da kaba jai-jai ban pynpaw ka jingpyrshah hajan ka jaka bathymmai,” u la ong.

U la ïathuh ba dei ha ka por kumba 1:30 mynsngi, wat hapdeng kiba bun ki jingpyrshang ban pynneh ïa ka suk ka saiñ, ka jinglong-jingman ka la ïalam sha ka jingkulmar.

U la ïathuh ba u paidbhur u la sdang ban pyni ïa ka jingkhluit khlieh ban thom ïa ki pulit da ki dieng synsar, rot, bad maw bad wat hapdeng ka jingïai bteng jong ki pulit ban maham, da kaba kyntu ban ïapra noh da kaba jai-jai, u paidbah u la ïaleh pyrshah ban ïoh rung sha ka jaka ba-ar ba pynlong ïa ka jingpynsngew paidbah da ka jingthmu ban pynmynsaw briew bad pynjulor ïa ki jingdon-jingem.

Namar ka jinglong-jingman bad ka jingma kaba lah ban buh ïa ka jingshngaiñ jong ki paidbah, u la ong ba ki pulit kim don lad da kumwei pat hynrei ban pyndonkam ïa ka bor ban ïada ban tehlakam ïa u paidbhur.

Na ka liang u Symbud Myntri Rangbah u la ong ba ha katei ka jingjia, 11 ngut ki pulit ki la mynsaw hynrei ki la lah ban pynpra ïa u paidbhur ha ka por 3:15 baje mynsngi.

Shuh shuh u la bynrap ba hadien jong kine kiei-kiei baroh, la ujor mukotduma ha Lumshnong Police Station ‘vide’ Lumshnong PS Case No. 45(08)2023 hapoh ka kyndon 143/144/145/148/152 Indian Penal Code pyrshah ïa uwei u briew lem bad kiwei-kiwei ki briew ki bym ithuh kiba la pynshit ban wanrah jingkulmar haba ïadei bad katei ka jingjia.

“Ïa mynta, ym shym la don jingujor na ki ’riew shimet kiba la mynsaw ha katei ka jingjia,” la ong u Bah Tynsong.