“Lada ki Rangbah Shnong ki ïaleh ban ym ai NOC ïa ki bar jylla, kin ym neh ban shong ban sah”

Kitei ki Rangbah Shnong ki la pynpaw ba halor katei ka hukum kim pat da sngewthuh sngewthaw lane ïoh jingshai bha.

Shillong, Nailur 19

Hadien ba ka Executive Committee jong ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) ka la pynmih ïa ka hukum ha u bnai Jymmang ban bthah ïa baroh ki Rangbah Shnong ba kin ym bit ban ai syrnod lane ka Residential Certificate ïa kino kino ki briew ki bym dei na ka jaitbynriew Khasi-Jaiñtia na ka bynta ban leit pan ïa ka Permanent Residential Certificate/Domicile Certificate khlem da rai lyngba ka Executive Dorbar jong ka shnong bad ïa ka Residential Certificate dei ban ai tang ïa kito kiba la shong shnong ym duna ïa ka 12 snem bad dei ban da soi ym duna ïa ka 2/3 ki dkhot jong ka Executive Dorbar Shnong, na ka liang ka Shiphew Dorbar ka la pynpaw ba kam pat da sngewthuh sngewthaw bha halor katei ka hukum.

Ki Dorbar Shnong kiba don hapoh ka shiphew dorbar ki kynthup ïa ka Jaïaw Langsning, ka Dymmiew, ka Lama Villa, ka Qualapatty, ka Lumdiengjri, ka Sunny Hill, ka Mawbah, ka Mawprem, ka Nongsohphoh bad ka Lumkshaid.

Na ka liang U Nongsaiñ Hima u la leit ban ïakynduh ïa ki Rangbah Shnong jong ki dong bapher bapher khamtam eh ïa kito ki Rangbah Shnong jong kito ki shnong kiba ki nongshong shnong ki shong khleh lang bad kiwei kiwei pat ki jaitbynriew ban sngap ïa ka jingpynsngew jong ki ha kaba ïadei bad kane ka hukum la ki pyrshah ne sngewïahap.

Kitei ki Rangbah Shnong ki la pynpaw ba halor katei ka hukum kim pat da sngewthuh sngewthaw lane ïoh jingshai bha. Kumta ki la ong ba hadien ka jingwan ïakynduh ïa u CEM ka KHADC, u Bah Pynïaid Sing Syiem ka ban sa long ha ka 21 tarik Nailur kin sa lah ban shim ïa kiwei pat ki rai lane ki sienjam ba ki dei ban leh.

Haba ïakren bad u Rangbah Shnong ka Lumdiengjri, u Bah Jolsing Rani uba la bat ïa ka kam Rangbah Shnong la kumba 2 snem duna eiei, u la ong ba um pat lah ban ong eiei halor kane ka hukum, hynrei un sa lah ban kren halor kane tat haduh ynda la dep ban shong ïa ka jingïalang bad ka shiphew dorbar.

Wat la ka shnong Lumdiengjri ka dei ka shnong kaba ïakhleh lang bad ki bar jylla, hynrei u la ong ka Dorbar Shnong, ka la buh da ka aiñ ba kan ym lah ban ai NOC thymmai ïa ki bar jylla na ka bynta ka Trading License.

U la ong ba kino kino kiba ai wai ïing ïa ki bar jylla, ka shnong kam don jingtip eiei shuh ïa katei ka ïing kaba ai wai. U la ïathuh ruh ba ha kawei ka jaka kaba don ha Lumdiengjri kaba kyrteng ka Compound Muslim wat la ka dei ka jaka jong ki bar jylla hynrei ka shnong ka la khang pyrshah ban dang wan ïalam ïa kiwei pat ki bar jylla kiba thymmai hapoh katei ka jaka bad ka shnong ruh ka da buh da ka jingkheiñ jingdiah ban tip katno ngut ki bar jylla ki barim ki don ha kawei pa kawei ka longïing longsem.

U Bah Rani u la ïathuh ba ki bar jylla ki ju wan pan ïa ki Residential Certificate na u namar ba ki leit ha ki kam ki jam ki jong ki shane shatei hynrei kitei ki bar jylla ruh ki dei kiba la shong la sah la slem bah hapoh ka shnong bad hapoh kane ka jylla.

U Bah Rani u la ong ba u sngewdei ba kum ki Rangbah Shnong ki dei ban pyrkhing ba ym ai NOC ha ka khaïi ka pateng ïa ki bar jylla bad ban nym shah ïa ki bar jylla kiba wan thymmai hapoh ka shnong ba kin shong wai ha ki ïing ki sem jong ki Khasi lane ki ïing ki sem jong ki bar jylla ruh namar kata hi kan long ka nongrim na ka bynta ka ILP.

U Bah Rani u la ong ba haba u Rangbah Shnong bad ka Committee jong u, ki ïaleh ban nym ai NOC ïa ki bar jylla, kitei ki bar jylla kin ym ïoh shuh ïa ka khaïi ka pateng bad haba kim ïoh ïa ka khaïi ka pateng kin shong kin sah haei bad kin khaïi haei bad kane kan khanglad ïa ki bar jylla ba kin khaïi pateng hangne.

Katba u Rangbah Shnong ka Dorbar Shnong Qualapatty, u Bah DM Thangkhiew, uba dang shu shimti ïa ka kam kumba 3-4 bnai eiei, u la ong ba ha kaba ïadei bad katei ka hukum ba la ai da ka KHADC, ka Dorbar Shnong ka la ïa pyrkhat ban ïaleh kumno hynrei kawei na ki rai jong ka shnong ka long ban ïakren hapoh ka shiphew dorbar.

“Ngi la aiti ïa kane ka jingïakren ha ka shiphew dorbar kat kaba ki rai, na ka liang jong ngi ngim pat lah ban ong eiei bad kadei kane ka dorbar ka ban sa buddien,” la ong u Bah Thangkhiew.

Haba kylli la hato na ka liang ka Dorbar Shnong ka sngewïahap ne em ïa kane ka hukum, u Bah Thangkhiew u la ong ba ka dang long kaba eh ïa u ba un jubab halor kata namar ba kane ka mat ka long kaba ktah.

Na ka liang u Bah Joseph Warjri uba dei u nongkitkam ka Dorbar Shnong Qualapatty, u la ong ba kiba bun hi ki bar jylla kiba shong ba sah hapoh ka shnong ki dei kiba la rim bad u la ïathuh ba ki longïing jong ki bar jylla hapoh ka shnong ki don kumba 600 duna eiei ki longïing bad kine ki dei kiba biang lut ïa ki kot ki sla.

Ha kaba ïadei bad ki dukan jong ki bar jylla kiba don hapoh ka shnong, u Bah Warjri u la ong ba ki don dukan kiba la shu mih kumto khlem ka jingtip jong ka shnong bad haba ka shnong ka leit ban ai jingtip sha ka KHADC, na ka liang ka KHADC ka la shu wan khmih hynrei ka khlem leh eiei satia bad kitei ki dukan pat ki dang sah kumjuh.

“Ngim tip kaei ka jingïakren jong ki bad ka District Council namar na ka liang jong ngi, ngim lah ban ong eiei ban khang bad ngim donbor ban phah khang ïa kitei ki dukan bad ngi hap ban pyntip sha ka District Council bad khamtam eh ha u ba dei khmih ïa ka kam khaïi pateng,” la ong u Bah Warjri.

U la ong ba katkum ka jingpeit jong u, um tip ba ki don jingïadei aiu hapdeng ka District Council bad kitei ki bar jylla kiba buh dukan hapoh ka shnong namar ba haba ka shnong ka la ong ba kitei ki bar jylla kim dei ban shong dukan hapoh ka shnong hynrei kitei ki dukan ki dang don sah.

U Rangbah Shnong ka Dorbar Shnong Mawbah, u Bah Aris Thabah u la ong ba kum ka Dorbar Shnong hi ka dang sngew kulmar jingmut bha halor katei ka hukum bad  ka jingkulmar jingmut ka long ba haei bad ha kano ka bynta ba ka shnong kam dei ban ai ïa kitei ki syrnod bad ki syrnod kiba kumno kiba ka shnong kam dei ban ai.

U Bah Thabah u la ong ba naduh ba pynmih ïa katei ka hukum da ka KHADC, na ka liang ka Dorbar Shnong kam pat ai ïa kano kano ka Residential Certificate khamtam ha kaba ïadei bad ka Permanent Residential Certificate ne ka Domicile Certificate ïa ki bar jylla kiba shong ym duna ïa ka 12 snem.

“Haduh mynta mynne, ngim pat ai ïa kata ka Permanent Residential Certificate ne ka Domicile Certificate lait noh tang ïa ki Temporary Residential Certificate la ai ïa ki namar ba ki donkam ha ki skul, ki kolej bad ha kiwei kiwei ki kam,” la ong u Bah Aris.

U la ong ba ha ka jingïalang jong ka Shiphew Dorbar la rai ba kin leit ïakren bad u CEM lane u Secretary ka KHADC ban jingpynshai halor kane ka hukum bad u la ong ba yn sa lah ban batai kham shai hadien ka jingwan kynduh ïa u CEM ne u Secretary.

Ha kaba ïadei bad ka NOC pat, u Bah Aris u la ong ba ka Dorbar Shnong ka da bishar bha hashwa ban ai ïa ka NOC lane kino kino ki sla jong ka shnong sha ki bar jylla bad kam ju ai kulmar.

U Bah Thabah u la ong ba ka shnong ka la rai biang ban sa shong da ka jingïalang ban nym shah shuh ïa ki briew kiba nabar shnong ba kin wan shong shnong hapoh Mawbah namar tang kiba la don lypa ruh ki la bun bha.

U Bah Thabah u la ong ba kiba bun ki bar jylla hapoh katei ka shnong ki dei kiba la sah slem bha bad ki bar jylla kiba buh ïa ki dukan hapoh ka shnong ruh ki dei kiba biang lut ïa ki kot ki sla bad ki Trading License bad u la ong ba ki bar jylla kiba don hapoh katei ka shnong ki la don kumba 12 ne 13 hajar eiei.

U Acting Rangbah Shnong jong ka Nongsohphoh Upper Mawprem, u Bah Hardy Ryntathiang, u la ong ba ka shnong haduh mynta kam pat ai ïa ka Residential Certificate kiba long ki Permanent Residential Certificate bad ki Domicile Certificate ïa kino kino ki bar jylla hapoh ka shnong.

U Bah Ryntathiang u la ong ba kum ka Dorbar Shnong baroh kawei kam pat don kano kano ka jingshai halor katei ka hukum bad u la ong ba ka shnong hi kam ju ai kulmar ïa ka Residential Certificate hynrei ka ai tang ïa kito kiba la sah la slem bha.

U Bah Ryntathiang u la ong ba ka shnong pat kam ju pdiang ne ai kino kino ki kynja syrnod ïa ki briew kiba dang shu wan sah thymmai hapoh ka shnong.

U la ong haba ki bar jylla kiba thymmai ki wan ban shong ban sah wai hapoh ka shnong, ka shnong ka ju pan shwa ïa ka Transfer Certificate na kitei ki bar jylla bad lada kitei ki bar jylla ki biang ki kot ki sla ka shnong ka shah ïa ki ban sah hapoh ka shnong hynrei lada ki dei ki nongwan poiwir bad kim biang ki kot ki sla, ka shnong kam pdiang satia ïa kum kita.

“Ngi na ka liang ka Shiphew Dorbar ngi kwah ban sngewthuh shai halor kane ka hukum namar ba ngim pat ïa sngewthuh bad halor kata ngi kwah ban ïoh ka jingshai na ka KHADC,” la ong u Bah Ryntathiang.

U Secretary jong ka Shiphew Dorbar, u Bah Meban Rani u la ong ba hadien ka jingïoh pdiang ïa katei ka hukum ha u bnai Jymmang da baroh ki Dorbar Shnong, na ka liang ki Rangbah Shnong kiba don hapoh ka Shiphew Dorbar kim pat da sngew shai eiei halor katei ka hukum bad kumta kin dang ïai ap ïa ka jingïakynduh jong ki bad u CEM ka KHADC ka ban sa long ha ka 21 tarik u bnai Nailur 2023.

U la ong ba kiba bun hi ki bar jylla kiba sah ha kitei ki shnong kiba don hapoh ka shiphew dorbar ki dei ki nongshong shnong kiba la slem bha hynrei watla katta kin sa leit ban ïakynduh shwa ïa u CEM halor kano ka rukom u CEM u phah ïa katei ka hukum ban pyntreikam khnang ban ïoh jingshai kaba pura.