Shillong, Jymmang 26
Ka jingdon jong ki briew kiba la khlad noh na ka jingpang bampong hapoh ka Jylla naduh u snem 2017 haduh 2021 ka long 4909 ngut.
Na kitei, 1002 ngut ki la khlad ha u snem 2017, 1022 ngut ha u snem 2018, 980 ngut ha u snem 2019, 973 ngut ha u snem 2020 bad 932 ngut ha u snem 2021.
Ha kajuh ka por, na kitei saw hajar tam kiba la khlad noh, 3,133 ngut ki kynthup ïa ki shynrang bad 1,776 ngut ki kynthei.
“Ka jingkhlad jong ki briew na ka jingpang bampong kham bunsien hi ka dei namarba ki wan ynda la dier por bad ym lah leh eiei shuh,” la ong ka Head of Department, Department of Oncology, Civil Hospital, Shillong, Dr. Anisha Mawlong.
Ka la ïathuh ruh ba ki nongpang kiba ïoh ïa ka bampong hapoh ka Jylla ki kham bun ha u tang-nguid bad ryndang.
Kum shi bynta ban phai khmat bad kham pynleit jingmut ha kane ka jait jingpang kaba la kiew bha hapoh ka Jylla, ka Dr. Mawlong ka la ong ba ka Sorkar ka la sdang ïa ka ‘Pilot Project’ jong ka Meghalaya Mission Cancer Prevention and Early Detection (MMCPED).
“La sdang ïa kane hadien ba la ïohi ïa ka jingkiew ha ka jingdon ki nongpang bampong hapoh ka Jylla bad ba bun kiba wan phah sumar ynda la dier palat por. Ka Sorkar ka la shimkhia ba dei ban leh eiei mardor halor kane bad kumta la saiñdur ïa ka MMCPED,” ka la ong.
Haba kdew ba ka NHM ka don ïa ka prokram ba la tip kum ka NPCDCS, ka Dr. Mawlong ka la ïathuh ba ïa ka jingpang bampong hapoh kane ka prokram la kynthup lang bad kiwei-kiwei ki jingpang.
“Ka mat halor ka bampong ka long kaba hakhmat eh namar ka jur bha hapoh ka Jylla. Kumta la kynriah noh na ki kyndon ka tnad ka koit ka khiah ka Sorkar Pdeng khnang ban ïoh kham pynleit jingmut ïa kane ka jingpang,” ka la ong.
Kumta ka Jylla ka la mih shakhmat bad kane ka ‘Mission’ – ka ban pynbiang ym tang ïa ka jingsumar hynrei ban ai jinghikai ïa ki paidbah ban ïada ïalade na kane ka jingpang kumjuh ban wan phah peit bniah khamtam kito kiba don jingma khnang ban lap kloi ïa ka jingpang, ong ka Dr. Mawlong.
Haba ban biang ba ka jingphah wan sumar ynda la dier por ka buh jingeh shi kat dei ban pynkoit ïa ka jingpang, ka la ong ba lyngba ka MMCPED, ka Jylla kan sa sakhi ïa ka jingkiew ha ka jingdon kiba pang bampong, hynrei ha kajuh ka por ha ki 10-20 snem ban wan, kan sa hiar bad yn sa lah ban pynïa ryngkat kyrdan ïa ka bampong kumba long lem kiwei pat ki jingpang.
Na ka liang ka Dr. Mawlong ka khmih lynti ba lyngba kane ka ‘Mission’, ki briew kin wan shakhmat ban phah peit bniah ïalade na bynta kane ka jingpang kaba la long kum ka khlam hapoh ka Jylla.
Shuh shuh ka la bynrap ba kane ka ‘Mission’ kan kham pynleit jingmut ïa kito kiba la 30 snem shaneng ka rta, wat la kito kiba hapoh ka 30 ruh ki lah ban wan phah peit bniah ïalade na bynta ka jingpang.
“Ka ‘Pilot Project’ ka la sdang bad ngin sa pyntreikam pura ïa ka ‘Mission’ ha kine ki khyndiat bnai ban wan. Kumba ka long mynta, ki kam ki la ïaid shaid-shaid,” la ong katei ka khlieh nongsumar jong ka tnad Oncology ha Civil Hospital, Shillong.
