
Shillong, Jymmang 29
Ka Meghalaya State Network of Positive People (MSNPP) ka la kynnoh ba ki don ki bor pynïaid skul bad ki School Management Committee (SMC) hapoh ka Jylla kiba la shim ka jingkitkhlieh ban hukum phah peit bniah halor ka HIV na bynta kito kiba pynbiang bam hapoh jong ka skhim Mid-Day Meal (MDM).
“Kane ka rukom treikam thymmai ka la pynkyndit bad pynkulmar jingmut naba ym tang ba ka wanrah ki jingïaphiah ki bym ïahap haba ïadei bad ka jingthung kam ïa ki ‘riew shimet kiba im bad u khñiang HIV, hynrei ka pyni ruh ïa ka jingbym biang ka jingtip halor ka jingsaphriang u khñiang HIV,” la ong u dkhot ka MSNPP ha ka kyrwoh khubor ba la phah ha ka Sngi Balang.
U la ong ruh na bynta kito ki bym tip, u HIV um ïabit lyngba ka jingpynkhreh bam – ka jingshisha kaba kiba bun ki la pule ha ki skul haba ïadei bad ka koit ka khiah.
“Da kaba pynïasoh ïa ka jingpeit bniah ïa ka HIV bad ka jingpynkhreh bam, ki bor pynïaid skul bad ka SMC ym tang ba ki ñiew beiñ ïa ki briew kiba im bad u HIV, hynrei ka khang lad ïa ka ïoh kam jong ki ha ka rukom ka bym ïahap katkum ka koit ka khiah jong ki,” u la ong.
“Ka long kaba lyngngoh ba ngim kylli ïa ki jaka bam bad wat ki nongdie ‘Alumuri’ bad nongdie shana ban pyni ïa ka kaiphod HIV jong ki,” u la ong.
“Lada ngim dawa ïa kum kine ki kaiphod na ki jaka bam ba bang eh jong ngi, te balei pat ngi leh ïa kane ha ki skul? Kane ka rukom treikam ka long ka jingñiew beiñ ka bym ïahap satia ha ryngkat ka jingbym biang ka jingtip,” la ong utei u dkhot ka MSNPP.
U la ïathuh ruh ba ki kyndon ka skhim MDM kin shym la kdew eiei ban phah peit bniah ïa ka HIV, ha kawei ka liang kaba pynlong ïa kane ka rukom treikam ka bym don donkam.
“Ha ka jaka ban kren shaphang ka jingshngaiñ jong ka bam ka dih, kane ka sienjam ka nang pynjur shuh-shuh ïa ka jingñiew beiñ ïa ki briew kiba im bad u khñiang HIV,” u la ong.
Haba kdew ba ka HIV AIDS Act, 2017 ka khang pyrshah ïa kiba kum kine ki jingñiew beiñ, u la ong ba kane ka aiñ ka dei ban ïada ïa ki hok jong ki briew kiba im bad u khñiang HIV.
“Ki stad aiñ ki kloi ban kdew ba ka jingpynkheiñ ïa kane ka aiñ kan ïalam sha ka jingeh bakhraw, ha ryngkat ki jingpynshitom katkum ka aiñ na bynta kito kiba sngew ba ki long halor jong ka aiñ,” la ong utei u dkhot ka MSNPP.
Shuh shuh u la kynnoh ba ki khubor ki ong ba ki don ki skul kum ha West Jaiñtia Hills bad East Khasi Hills kiba la pynkheiñ kyndon jong ki ‘riew shimet haba ïadei bad ka jinglong-jingman jong ki haba ïadei bad ka HIV, ha kawei ka liang kaba la ïalam sha ka jingshah beh kam jong ki.
Ym tang katta, wat ki kompeni, jaka ai jinghikai kiba ai jinghikai na bynta kiba angnud ban buh dukan bam hapoh ka Jylla ki la pyntreikam ïa kane ka jingphah peit bniah na bynta ka HIV.
“Haba ïadei bad kane, la kyntu ïa u Deputy Commissioner ka West Jaiñtia Hills bad ka Meghalaya AIDS Control Society ban tuklar lem bad kyrpad ïa ka tnad pule-puthi, bor pynïaid skul bad SMC ban ai jinghikai halor ka HIV/AIDS ha ka jaka jong kum kine ki kam ñiew beiñ,” u la ong.
Shuh shuh u la bynrap ba ka MSNPP ka kren da kaba shai ba lada ym shimkhia mardor ïa kane ka kam, kan ym artatien ban leh eiei katkum ka aiñ da kaba kynthup lang ïa ki bor ba dei khmih.