Ai jingmut ka KSU ban pynkylla ïa ka Reservation Policy da kaba bhah 50% ïa ki Khasi, 40% ïa ki Garo

Ïa kane ka jingai jingmut kiba ka KSU ka sngew dei ban pynrung bad pynkylla, ka la phah ha ka janmiet jong ka Sngi Palei lyngba ka 'email'.

Shillong, Jylliew 13

Hadien ka jingplie lad ka Expert Committee on the State Reservation Policy ba la lamkhmat da u Justice (Retd.) MC Garg ban ai bynta ïa ki paidbah ban ai jingmut halor ka jingpynwandur ïa ka Reservation Policy (RP) ka jylla, ka KSU ka la shim ïa kane ka kabu da kaba phah ïa ka dorkhas sha kane ka Committee halor ki mat ba ka seng ka sngew ha kaba ïadei bad ki kyndon ka RP.

Ïa kane ka jingai jingmut kiba ka KSU ka sngew dei ban pynrung bad pynkylla, ka la phah ha ka janmiet jong ka Sngi Palei lyngba ka ’email’.

Ka KSU hadien ka jingïasyllok lyngba ka CEC ki la buh hakhmat eh ïa san (5) tylli ki mat kaba ka seng ka sngew dei ban pynkylla ïa ki katto katne ki kyndon ka RP. Shuh shuh ka seng ka la pynwandur bha ïa kine ki jingai jingmut da kaba bishar bha ïa ka jinglong-jingman ha ka jingbun paid, ka ïoh ka kot, ka pule puthi bad kumjuh ruh ïa ka jinglong-jingman ha ka jingsngewpher hapdeng ki paid Khasi bad Garo. Kaba mut ka KSU ka la pynwandur ïa kine ki jingai jingmut da kaba ngeit skhem kan ym pynsngewsih ne pynduh nong ïano-ïano ruh hynrei kan wanrah malu-mala ïa kata ka hok ba dei ban ïoh da ki trai ri trai muluk jong baroh kawei ka jylla.

Ki san tylli ki mat ba ka KSU ka la ai jingmut sha ka Expert Committee ki long, kata ba nyngkong ba katkum ka RP kaba la treikam naduh u 1972, ka jingbhah thungkam na ka bynta ki Khasi-Jaiñtia ka long 40 na ka 100 bad ïa ki Garo ka long 40 na ka 100. Ïa kaba sah 20% pat la mang 5% sha kiwei pat ki ST bad SC katba kaba 15% pat ka dei na ka bynta baroh kiba sah ha Meghalaya khlem da kheiñ Jaidbynriew. Ka KSU ka buh ha khmat ka sorkar ba la dei ban pynbeit noh khyndiat ha ka rukom bhah ïa ka thung kam-thung jam namar ka jaidbynriew Khasi ka kham heh paid bad ïa ka jaidbynriew Garo. Kumta ka ai jingmut ba na ka 100%, dei ban mang noh 50% ïa ki Khasi (Khynriam, Pnar, Bhoi, War, Maram bad Lyngngam), hynrei to ai ba ka jong ki paid Garo kan neh kumjuh kata 40%. Kaba sah pat, kata 10%, yn phiah noh 5% sha kiwei pat ki ST/SC ka jylla bad 5% pat kan dei ka bym mang ïano-ïano ruh hynrei kaba plie ïa baroh ki nongshong shnong ka jylla.

Kaba ar, ka long ba ka KSU ka ïohi ba ka jylla Meghalaya la bynta ha ki ar thaiñ, kata ka Garo Hills kaba bun paid ki Garo bad ka Khasi-Jaiñtia Hills kaba bun paid da ki Khasi (Khynriam, Pnar, Bhoi, War, Maram bad Lyngngam). Kumta ha kaba ïadei bad ka thung kam ha ki District Level, ka KSU ka ai jingmut ba shu buh lada ym don Khasi ba thep kam ha ki post ba lait ha Garo Hills, ka mut 90% dei ban mang beit ïa ki Garo. Kumjuh ruh ha Khasi-Jaiñtia Hills lada duna ki Garo ba thep kam ha ki post ba lait ha ki district ka rilum Khasi-Jaiñtia, 90% dei ban mang beit noh sha ki Khasi- Jaiñtia.

Kaba lai, ka la ai jingmut ruh ba lyngba ka RP bad ka Roster System ba thymmai ym dei shuh ban phai dien (retrospective) sha ki jingduna ïoh kam jong kano-kano ka jaidbynriew hynrei ban ïaid beit shakhmat (prospective) katkum ka bhah ba la mang thymmai.

Kaba saw ba ka KSU ka sngew dei ka long halor ka pule puthi ha ka Secondary Level ha ki skul bapher bapher. Kane ruh kumjuh kum ka mat kaba ar hi ha kaba ïadei bad ka jingphiah ïa ka jylla ha ki ar bynta. Ka KSU ka ai jingmut ba lada hap khamtam kyntiew shuh shuh ïa ka pule puthi khamtam ha thaiñ nongkyndong donkam ban mang beit 100 na ka 100 ïa ki kam hikai sha ki Garo ha Garo Hills bad 100 na 100 ïa ki Khasi-Jaiñtia ha rilum Khasi-Jaintia.

Kawei ka mat kaba pyntyrha duh ïa ki samla wad kam wad jam ka dei kata kaba ki ong ka ‘backlog reserved vacancies’, halor kane ka KSU ka sngew dei ban hap ban pynduh noh ïa kane ka rukom namar ka ktah ym tang ïa ki samla wad kam hynrei wat ïa ka rukom treikam ka sorkar jylla. Kum ban shu ai nuksa lada ki Khasi-Jaiñtia kim lah ban pyndap ïa la ka 50% ha ki kam kiba lait, ïa kine ki kam kiba sah ym dei ban rah kum ka extra percentage sha ki advertisement kam kiba hadien. Kumjuh ruh lada ki Garo kim lah ban pyndap pura ïa ka 40%, ïa ki percentage ba sah ym dei ban pynkylla plus % sha ki advertisement kam kiba hadien. Hynrei ïa kito ki kam kiba ym lah ban pyndap pura la ka dei ka bhah ki Khasi-Jaiñtia ne jong ki Garo, dei ban khot advertisement bad pynlong eksam biang da kaba thymmai bad bud ïa ki kyndon ka RP ba thymmai kata 50:40.