Ki jinglum-jinglang bad jingthoh-jingtar ba la noh synñiang da u Bah Gilbert ki long ki mawlynnai

Ym tang katta-katta, une u rangbah u dei ruh uwei napdeng ki nongthoh uba ju noh synñiang bha sha ki kotkhubor Khasi lyngba ki jingthoh jingtar jong u.

Shillong, Nailur 08

Ha kane ka juk stad kaba mynta, kiba bun napdeng ki samla kim da tip than eh shaphang ki jingjia kiba la jia ha ki por kulong-kumah ne wat ki tiar ki tar kiba la ju pyndonkam ha ki por kiba mynshwa.

Bunsien lada ngi tyngkai ban buh ïa ki jingthoh-jingtar lane ki tiar ki tar barim-bajah ki long kiba ai jingmyntoi ym tang ïalade shimet hynrei ki ai jingmyntoi ruh wat ïa ki pateng kiba hadien-habud ha kaba ki lah ban ïoh jingtip ïa ki khana kiba la ju jia ha ki por barim-bajah.

Ïa kane ka nuksa ngi lah ban shem ha kaba uwei na ki rangbah Khasi ïa uba la tip kyrteng kum u Bah L Gilbert Shullai u la lum la lang bad buh ïa ki kot ki sla la ka long ki jingthoh ne ki kotkhubor kiba donkam ne ki tiar ki tar kiba rim. Ym tang katta-katta, une u rangbah u dei ruh uwei napdeng ki nongthoh uba ju noh synñiang bha sha ki kotkhubor Khasi lyngba ki jingthoh jingtar jong u.

Namar ba u dei u briew uba ju sngewtynnad ban lum ban lang ïa ki jingthoh-jingtar ba donkam bad ki tiar ki tar, u Bah L Gilbert Shullai u la seng da ka shlem buh jingtip ïa ki kot ki sla ïa kaba la tip kum ka Shillong Records Collection Centre (SRCC) ha ka 8 tarik u Nailur 1974.  Kumta kum ka jingdap 50 snem jong kane ka shlem bad kum ka jingkynmaw burom ïa u Bah Gilbert la pynlong ïa ka jingpyninam paidbah ha ka 7 tarik u Nailur 2024 ïa kaba la pynïaid da ka jingïatreilang jong ka Shillong Records Collection Centre ha ryngkat ka Northeast India AV Archive ka St Anthony’s Shillong halor ki kam ba la lum thup da u Bah L Gilbert Shullai ïa kaba la pynlong hapoh ka Conference Hall jong ka kolej.

Ha kane ka jingrakhe la pyni paidbah ïa ki dulir, ki kot ki sla kiba ïadei bad ka synshar ka khadar nalor ki dur bad ki kotkhubor kiba rim kiba la lum thup ha kane ka Centre ha ryngkat ka jingpyni paidbah ïa ki kot kiba la thoh da u Bah L Gilbert Shullai.

U Bah L Gilbert Shullai u dei u ‘riew seng saiñ pyrthei. Hadien ka jingshongthait u la pynlut ïa ka por jong u ban long kum u historian bad uba la trei borbah bha ha ka por ba ka Jylla Meghalaya ka ïaleh ban ïoh noh ïa la ka jong ka Jylla na ka Assam.

Haba ïoh ban ïakren bad u Bah Allan Lyndem uba dei u khun jong u Bah L Gilbert Shullai, u la ong ba lada peit na kiba bun ki jingthoh jong u kpa jong u khamtam ha ki kot khubor Khasi, wat la kiba bun ki jingthoh ki dei ha ki por ba mynshwa hynrei ki ïadei bad ka juk synshar ba mynta.

U Bah Allan u la pynpaw ba u kpa jong u, u dei u briew uba don ka jinglong bad u sngewthuh ïa ka jingkordor ki kot ki sla, ki jingthoh-jingtar kiba don ha ki por ba mynshwa na ka bynta ka lawei jong ka Ri, bad kumta ka la pynlong ïa u kpa jong u ba un lum un lang ïa ki baroh.

“Kawei kaba i sngewtynnad ban lum ka dei ba ka lah don lypa hapoh ka snam jong i namar ka por ba i dang khynnah ruh, i dei i ba sngewtynnad bha ban lum ïa ki jingtip kum ki kot ki sla bad i ju sngewtynnad bha ban leit sha ki jingïalang saiñ pyrthei”, ong u bah Allan.

Shuh shuh u Bah Allan u la ong ba lyngba ki jingthoh jong u kpa jong u, ki don ki briew kiba sngewthuh bad ki don ki briew kiba sngewthuh hynrei ki leh bym sngewthuh bad ki don ruh pat ki briew ki bym sngewthuh kiba kwah shuh ban sngewthuh.

U la ong ba kum ka ïing ka sem ka kwah ban pyni paidbah ïa ki jinglum-jinglang bad ki jingthoh-jingtar jong u kpa jong u khnang ba ka pyrthei bad ka pateng kan ïoh jingtip bad jingstad lyngba ki jinglum jong u kpa jong u.