Sngewsih u Syiem bym kheiñkor katto-katne ki skul wat hadien ba la pynbna shuti

Ka Hima Nongstoiñ  ha ka 13 tarik u Nohprah ka la ïoh ban rakhe bad kynmaw burom ïa ka lyngkhuh sngi ïap kaba 60 snem jong u Syiem Sib Sing.

Nongstoiñ, Nohprah 13

Ka Hima Nongstoiñ  ha ka 13 tarik u Nohprah ka la ïoh ban rakhe bad kynmaw burom ïa ka lyngkhuh sngi ïap kaba 60 snem jong u Syiem Sib Sing.

Ha kane ka sngi, u Syiem ka Hima Nongstoiñ, u Pa’iem Phylla Sing Syiem ryngkat u Syiem Khynnah, u Pa’iem K. Syiem, ki Myntri, ki Sordar Shnong, ka Kur Syiem, Kong E. Dkhar Professor ba la shongthait ka Nongstoiñ College, ki la ïadonlang lem bad kiwei pat kiba la shah khot sngewbha.

La sdang ïa kane ka sngi kynmaw burom da ka jingsngap jar shi minit bad la ïoh ruh ban buh syntiew ha u mot sah kynmaw jong u Syiem Sib Sing.

Lah ban kdew hangne ba la kha ïa u Syiem Sib Sing ha u 1889. Dei ha u 1937 u la ïoh ban kiew ha ka khet Syiem bad ha ki 27 tylli ki snem kum u nongsynshar, u la leh shibun bah ki kam radbah ha kaba ïadei bad ki kam Hima Sima.

La ong ruh ba kaba kongsan eh ka long ba u Syiem Sib Sing u dei u Syiem uba ieid eh ïa ka pule-dangle bad u la seng shibun tylli ki skul LP hapoh ka Hima Nongstoiñ kaba kyntup ïa ka LP Skul Nongstoiñ, Maheskhola, Nongkulang, Mawmarin, Umsohpieng, Mawthengkut bad kiwei-kiwei.

Ha kajuh ka por, u la thung ïa u Bah S.A. Khaiñ ban long kum u nongaibuit aibor ha kaba ïadei bad ka kam pule-puthi hapoh ha Hima, da kaba lum khorsa napoh ka Hima u la ïoh ban seng ïa ka ME School hapoh ka shnong Nongpyndeng kaba la tbeh jingshai ïa ka dong ka thaiñ hi baroh kawei.

Dei ha u 1964 ba ka Sorkar ka la shimti noh ïa kane ka skul bad ai nam kum ka Sib Sing Secondary School bad hadien ka jingkhlad noh jong u, la tip noh kum ka Sib Sing Memorial Secondary School, ha kaba kane ka skul haduh mynta ka dang long kum kawei na ka shlem pule kaba la pynmih shibun ki kynrem ki lyndan ka West Khasi Hills, District.

La ong ruh ba dei ha ka por ka jingsynhar jong u ba ka la khie ka thma bah kaba ar, ha kaba u la phah haduh 1000 ngut ki rangbah hapoh ka jingïalam jong u Syiem Wickliffe Syiem kaba la khot kum ka ‘Labour Corp’ na ka bynta ban shna surok sha Ri Burma bad ki la wanphai ha u 1945. U la ïoh ruh ban pynïoh bad kyntiew ïa ka song jingïarap pisa na ka T.600 sha ka T.900 sha kito kiba khlad ha katei ka thma.

U Syiem Sib Sing u la khlad noh ha ka13 tarik Nohprah, 1964 bad ka Hima Nongstoiñ, ka la duh noh ïa u Syiem uba ïar jingmut uba kwah ba ka thaiñ Nongstoiñ kan ïa ryngkat bad kiwei pat ki thaiñ jong ka Ri Khasi.

U Pa’iem Phylla Sing Syiem haba kren ha kane ka sngi, u la kyntu ïa ki longdien da kaba u la pynkynmaw ba wat ha ki por kiba eh ha ka leit ka wan jong u Syiem Sib Sing, u la lah ban seng ïa shibun ki skul, kumta mynta ka la dei sa ka kamram jong ki longdien ban tei pat ïa ka Hima bad ka dong ka thaiñ kaba la shah ïalam bakla ha kiba bun ki liang ha ka imlang ka sahlang.

Shuh shuh u Pa’iem Phylla u la pynpaw ruh ka jingngsewsih bad bynñiaw halor ka jingkheiñ sting bad ka jingbym burom jong ki kato-katne ki skul hapoh ka Hima, kiba pynlong skul ha kum kane ka sngi khraw nong ka Hima bad wat hadien ba u Deputy Commissioner u la dep ban pynbna shuti ha kane ka sngi. Ïa kane ka jingïalang la pynlong ha phyllaw jong ha Ïing Syiem kaba don ha Nongstoiñ.