Shillong, Rymphang 14
U kyrtong ka Congress na Sohryngkham, Bah Jonathan Syiem u la ong ba ka kam saiñ pyrthei kam dei ban ïa beiñ ne pynthohbria ïano-ïano, hynrei ban pynshai sha ki nongshong shnong halor ki nongrim bad ki mat ki jura ba ïadei bad ka jaidbynriew.
“Don pat kiba ong ba ïa u kyrtong Congress ngin ïa jied kumno haba u dang khynnah, dang khyllung, hynrei nga ong ïa phi ba lada um pat rangbah ha ka rta 29-30 snem, lano pat un rangbah. Katkum ka Election Commission bad ka Riti Synshar ka Ri, 25 snem la shah ban ïakhun ilekshon,” ong u Bah Syiem ha ka jingïalang ha Diengpasoh ha ka miet Sngi Palei.
Haba kdew ba kane ka dei tang ka jingkynthoh, ha kawei ka liang u la ong ba kat nang kynthoh, ki jingkyrkhu kin dang wan sha u.
“Ka nongrim jong nga ka ong ba ngam kwah ban kynthoh ne beiñ ïano-ïano…nga kwah ban ïeng ha ka mat treikam jong nga bad ka nongrim jong ka Congress. Nga burom lut ïa baroh ki kyrtong kiba ïeng pyrshah ïa nga…haba ngi leit sha ki shnong, ngi pynshai ïa ka nongrim, ym ba ngin beiñ ne ïathuh pynshoi, da ki ktien sniew ne pynthohbria,” u la ong.
Ha kajuh ka por, u la ong ba ka saiñ pyrthei kam dei ban long ha katei ka rukom, hynrei ban pynshai sha ki nongshong shnong bad ban wanrah ïa ka mat ka jura.
“Kynmaw haba ngi jied ïa ki nongmihkhmat khamtam ha District Council, ngi dei ban da pynshong nongrim bha namar ka ïap ka im jong ka jaidbynriew ka shong ha District Council,” ong u Bah Syiem.
Halor ki mat kiba lah ban pynskhem ha District Council kumjuh ka jingshna ïa ki aiñ, u la pynsngew ba ka banyngkong eh, katkum ka Para 3 A jong ka Khyrnit ba 6, ka dei ka jingbat ïa ka khyndew ka shyiap, ki khlaw ki btap – ban pynneh-pynsah ïa ka mei mariang, ka synshar shnong, ka kheiñ kur kheiñ jait, ka khaïi-pateng, riti-dustur, shongkha-shongman, jingïoh-pateng nalor kiwei-kiwei.
“Lada ngi pynskhem ïa ka aiñ ha District Council, ïa kita baroh, kan skhem ka jaidbynriew jong ngi. Ngi sngew donbok ban ngi don ïa ka Khyrnit ba 6…kum u samla rangbah nga ïeng hangne, ban pynskhem, ban pynjanai ïa kane ka Khyrnit kaba ngi la ïoh naduh u snem 1952,” u la ong.
Halor ka bynta ba ïadei bad ki khun samla, u Bah Syiem u la ong ba wat lada la ju sakhi ïa ka jingbei tyngka da kiba bun ki kompeni ha ka thaiñ, hynrei ka bor baroh ka shnong ha District Council ban ai ïa ka ‘Trading License’.
“Katkum ka Khyrnit ba 6, ka ‘Trading License’ na bynta ki bym dei ‘riewlum ka la batai shai, ka la ong ba kano-kano ka kam kaba u samla Khasi, kaba u paid bynriew jong ngi, ki lah ban trei ïa kata ka kam, ngim dei shuh ban ai ‘Trading License’…hynrei haduh mynta, ka dang don kane ka bynta,” u la ong.
“Nga rung ha ki kompeni bapher-bapher kiba wan sha ka Jylla, bun kiba bat ïa ki kyrdan ba halor, bun ki bym dei ki Khasi, hynrei ki ïoh pat ban wan khaïi hangne, hynrei ka shong pat ha District Council ban wanrah ka aiñ kaba khlaiñ – shuwa ban ai ‘Trading License’, katno kin bhah kam bhah jam na bynta ki samla jong ngi, lada dei 100, katno kin bhah ïa ngi. Kane kaba ngin buh hakhmat khnang ba ki khun samla jong ngi kin ïoh jingmyntoi,” la ong une u kyrtong ka Congress.
Shuh shuh haba pynpaw ba ka jingpynkhlaiñ ïa ka Ïingshari ha District Council ka long kawei na ki mat ba hakhmat eh lada u poi sha ka thong ha kane ka kynti, u Bah Syiem u la ong, “Lyngba ka Khyrnit ba 6, ngi lah ban shna ïa ki ‘Village Court’, kiba haduh mynta ym pat don. Ngi donkam ban wanrah ïa kine ha shnong ha thaw khnang ba u kup shiliang u sem shiliang kin ïoh ka jingbishar hok lyngba kine ki ïingbishar.”
