Pyrshah ka HITO ïa ka lynti rel, pynrem jur ïa u Bah Kyrmen Shylla

"Ngi kwah ruh ban pynpaw ïa ka jingpynrem jong ngi ïa u Bah Kyrmen Shylla uba la phiah kyrdan ïa la ki para jaidbynriew Khasi bad Jaiñtia kum ki nongwei.

Shillong, Rymphang 26

Ka Hynñiewtrep Integrated Territorial Organisation (HITO) da kawei ka sur ka ïeng skhem ban pyrshah ïa ka jingtyrwa jong ka Northeast Frontier Railway (NFR) na ka bynta ban wanrah ïa ka projek lynti rel hapoh ka jylla Meghalaya.

Ka seng ka la ong ba kane ka lynti rel kaba thmu ban wanrah ka dei ban ïaid lyngba ki jaka ba itynnad jong ka Bhoksong, Rajagaon, Baithalangso, Jengkha, Kherani, bad Umrangso, ha kaba khatduh kan poi sha ka shnong Jowai kaba pawnam bha.

Ka seng ka la ong ba kum ka kynhun kaba trei na ka bynta ka bha ka miat jong ki paidbah nongshong shnong, ka ïeng skhem da kawei ka sur ban pyrshah ba kane ka projek kan wanrah shibun ka jingma ban ïa ka jingbha ha ki shnong ki thaw bad ka mariang.

“Ngi kwah ruh ban pynpaw ïa ka jingpynrem jong ngi ïa u Bah Kyrmen Shylla uba la phiah kyrdan ïa la ki para jaidbynriew Khasi bad Jaiñtia kum ki nongwei. Kum ka jubab, ka HITO ka kut jingmut ban pynïatylli ïa ki sur ba shlur jong ka Rilum Jaiñtia ban ïeng skhem pyrshah ïa kane ka jingthmu ban wanrah ïa ka lynti rel”, ong ka Seng.

Nalor kata, ka seng ka pynpaw ruh ïa ki katto-katne ki jingeh kiba jur bha kiba dawa ban pyrkhat kyrkieh shwa ban lah ban pynrung ïa ki lynti rel ha ki lum Khasi bad Jaiñtia kiba long kaba long ban pyntreikam noh kloi ïa ki jingbthah ba la buh da ka National Commission for Scheduled Tribes (NCST) ha ka 26 tarik u Ïaïong, 2012, bad ha ka 9 tarik u Nailar, 2016.

“Kine ki jingbthah ki khot ban pynrung ïa ka Treaty, Agreement, Instrument of Accession, bad ka Annexed jong ka 17 tarik u Nailar 1947 hapdeng ki jylla Khasi bad ka Sorkar India, da kaba pynïahap bad ka Article 370A jong ka Riti Synshar ka Ri India,” la ong ka seng.

Shuh-shuh, ka seng ka kyrpad ruh ïa ka President ka Ri India bad ïa ka Sorkar India ban thaw ïa ka National Centre for Truth and Reconciliation Commission ha kaba kane ka Commission kan long kum ka rynsan kaba don jingmut ban pdiang bad panmap halor ka jingshah shet kylla ha ka histori jong ka Treaty ba la kdew haneng hapdeng ka Sorkar India bad ki trai ri Hynñiewtrep.

Ka seng ka dawa ruh ban pynïoh bad pynjlan mardor ïa ka Eastern Bengal Frontier Regulation Act jong ka snem 1873 (Inner Line Permit) ban kynthup ïa ki thaiñ ba la synshar da ka United Khasi bad Jaiñtia Hills Autonomous District Council, da kata ban ïada ïa ki khyndew ki shyiap.

Kaba khatduh eh ba ka seng ka dawa ban ithuh kloi bad pynrung ïa u Syiem, Lyngdoh, Sirdar, Wahadar bad Dolloi hapoh ka Riti Synshar jong ka Ri India, da kaba burom ïa ki jingkular ba la buh ha ka Instrument of Accession and Annexed Agreement.